Volgens het CBS is het vertrouwen weg.
Het vertrouwen in ‘de Instituten’ is als sneeuw voor de zon weggesmolten. Vreemd genoeg vindt het CBS dat de burger nog wel vertrouwen heeft in de politie en de rechtspraak. Dat lijkt mij een kwestie van tijd, maar dat is niet geheel en al de schuld van die instituten. Ik denk overigens dat de meeste Nederlanders het CBS ook al over de muur hebben gekieperd. De ‘Onderzoekers’ vinden dat mensen wel meer vertrouwen hebben in hun medemens. Wat betekent dat nu? Kunnen we hier iets mee?
Laat mij even de knuppel in het hoenderhok gooien. De Nederlander heeft vertrouwen in Mark Rutte als mens. Toffe gozer! Kun je er bij hebben in de kroeg na de wedstrijd. Lachen met die mafkees! Maar hij moet zich niet bemoeien met dingen waar hij de ballen verstand van heeft. Dat is, in straattaal, de leidraad van dit blog. ‘Schoenmaker, houd je bij je leest’, trek niet een te grote broek aan, want je kop gaat eraf. Houd de overheid compact, beloof geen dingen die je niet waar kunt maken, en laat de ‘Vrije Markt’ het verder maar uitzoeken. Hoe noem je dat? Een ‘Open Deur’.
Degene die om vertrouwen vraagt draagt net zoveel schuld als degene die dat vertrouwen geeft wanneer het uit de klauw giert. Beiden hadden ze moeten begrijpen dat de beloften ‘Luchtfietserij’ waren. Op het moment dat Rutte het spreekgestoelte beklom aan het begin van de ‘Pandemie’, en het volk vroeg om hem te vertrouwen, omdat hij zich zou laten leiden door ‘de Wetenschap’, wist ik al dat het een fiasco zou worden. Hier op mijn blog heb ik dat destijds al meteen breed uitgemeten. Want waar Rutte op doelde, was de ‘consensus wetenschap’, en dat is geen wetenschap, maar een uit de hand gelopen hobby. De afgestudeerde medemens neemt mij dat vermoedelijk bijzonder kwalijk, maar het is niet denigrerend bedoeld. Al meer dan vijftig jaar verslind ik boeken en artikelen van filosofen, economen, psychologen, sociologen, pedagogen, politicologen en mensen die hebben ‘doorgeleerd’ in het vakgebied van de ‘medische wetenschap’. Ik vind het spannender dan een ‘thriller’ of een avonturen-roman. Want ze weten het niet. Als je het boek dichtslaat, kun je meteen uitkijken naar het vervolg, want het verhaal is niet klaar, en het wemelt van de conflicten met het werk van andere auteurs. Consensus? Waar dan?
Die mensen kun je alleen vertrouwen als ze bereid zijn te erkennen dat ze het niet weten, maar dat ze een vermoeden hebben. Als je bij iemand in de auto stapt, of op de boot, of in het vliegtuig, dan heb je er vertrouwen in dat de chauffeur, de kapitein of de piloot weet waar alle knopjes voor dienen, en wat er gebeurt als je op het gaspedaal drukt, de gashendel openschuift, en aan het stuur draait. Bij een econoom, psycholoog et cetera zou ik daar niet op vertrouwen. Al die disciplines bulken van de kennis, waardevolle kennis, en het is ook zeker niet zo dat je elke willekeurige amateur net zo goed de beslissingen kunt laten nemen. Al zijn er onderzoeken, bijvoorbeeld over ‘beleggen’, waar een aap het beter deed dan de ‘expert’, statistisch gesproken. En niet voor niets heb ik hier op mijn blog vele bijdragen geschreven over de ‘homo economicus’ die in zijn modellen uitging van de mens die altijd de (economisch) optimale keuze voor zichzelf zou maken, tot een Italiaanse econoom riep dat de Keizer geen Kleren aanhad. Dat de mens in veel meer gevallen dan eerder aangenomen gewoon uitgesproken ‘Stupid’ was. Keuzes maakte die slecht waren voor hem- of haarzelf, én voor de gemeenschap. Waarna hij er op liet volgen dat vooral hoog opgeleide medemensen die neiging hadden.
Het leverde hem geen applaus op, maar stilletjes werd er wel naar ‘gekeken’, en verdomd, hij had gelijk! Ik heb hier geschreven hoe de psychologen Kahneman en Tverski dat besef lieten indalen in de wereld van de economische wetenschap, waarna ‘speltheorie’ een rage werd, terwijl anderen aan kwamen dragen met ‘nudging’ als een oplossing. Een oplossing voor wat? En dat alles terwijl Edward Bernays met zijn boekje ‘Propaganda’ al ver voor de Tweede Wereldoorlog de weg had gewezen naar manieren om de mens te laten kiezen voor opties die schadelijk waren voor hem- of haarzelf, én de samenleving. Over ‘Trage Leerlingen’ gesproken!
Kortom, als regel is het geen ‘Groot Complot’, maar ver gaand onbenul, gekoppeld aan veel teveel status, en scheepsladingen overmoed die ons de das om doen. Iedereen had ‘Goede Bedoelingen’. Concreet stelde ik zelf aan het begin van de ‘Pandemie’ dat er eigenlijk maar twee opties waren. Laat het op z’n beloop, en adviseer mensen zo goed mogelijk, maar geef ze de vrijheid om zelf keuzes te maken. Of reageer ‘digitaal’, zoals de Chinezen. Ga niet lopen prutsen, want daar krijg je spijt van. Het werd prutsen, en nu hebben we spijt, en is het vertrouwen weg.
Niet alleen waar het dat beleid rond ‘Corona’ betreft, de ‘Lockdowns’, de ‘Mondkapjes’, de ‘Vaccins’, de herkomst van dat virus, of de effectiviteit van alternatieve medicijnen, voedingspreparaten, en leefgewoonten versus door de overheid opgedrongen keuzes, maar over nog zo ontzettend veel meer. De lijst wordt met de dag langer. Het is urgent dat het vertrouwen in de overheid, de journalistiek, de politie, het leger, de wetenschap wordt hersteld. Dat lukt niet met een zwaardere hamer, om dat grote vierkante blok tóch door dat kleine ronde gaatje te rammen. En het wordt er ook niet beter op als de verantwoordelijken de schouders ophalen, alle kritiek van hun ‘Teflon’-pantsercoating laten glijden, met een verongelijkt: ‘Ik doe toch mijn best?’, terwijl ze bij zichzelf denken: ‘Mij krijgen ze niet weg! Ik verdien hier goed…….’.
Er komen nog véél grotere problemen op ons af dan alles wat we nu als collectief verprutst hebben. Als we onze defensie niet snel op orde brengen, dan zijn we gezien. En nee, ik heb het níet over Rusland en China, of over het ‘Klimaat’, maar over ‘Artificial Intelligence’, en de ‘Multipolaire Competitie’, de uitdager van onze snel chaotischer wordende ‘Unipolaire Fictie’. Over ‘Big Brother’. Over ‘Wars of Conquest’ die we niet kúnnen winnen, omdat Rusland en China er een ‘War of Attrition’ van maken. Los nog van die bizarre ambitie om de hele wereld te onderwerpen aan een ‘consensus discipline’ vol functieloze decadentie die ‘ook een kans moet krijgen’. Prima. Maar wel zelf je eigen broek ophouden. Laat de ‘Vrije Markt’ maar bepalen of er vraag naar is, en wat het je gaat kosten.
Op dit moment mag je nog zeggen dat het vertrouwen in de overheid, de media, en de experts weg is. Als dat omslaat in geïnstitutionaliseerd wantrouwen, berg je dan maar! Dat moet je niet willen. Ook niet als je nu nog leuk verdient aan het ophouden van de schone schijn. Denk aan je kinderen, en de generaties na hen. En als je geen kinderen hebt, bedenk dan dat je ‘oude dag’ er niet gezelliger op wordt als we op deze weg doorgaan. Wees niet ‘Stupid’.