Nu de KLM weer een staatsbedrijf is, en uit haar as is herrezen, in de beleving, is dit een mooi moment om stil te staan bij 'schuld'.
Dan heb ik het niet over het wanbeleid van Leo van Wijk, waardoor de KLM uiteindelijk in 'buitenlandse handen' viel. Maar over de kwaliteit van schuld in de vorm van 'geleend geld'. Want de staat had niet ergens nog een potje met 700 miljoen Euro aan spaargeld, maar kocht dat pakket aandelen in de 'Air France'-holding met geleend geld, waardoor de staatsschuld oploopt. Zoals men tien jaar geleden ook de 'banken' overeind hield. In beide gevallen waren dat nuttige, en nodige ingrepen. Maar……….
Waar die ingreep bij KLM wordt verdedigd met verwijzing naar behoud van 'werkgelegenheid' klinkt dat sympathiek, en zo kort voor de verkiezingen begrijp ik ook waarom die politici daar goede sier mee maken, maar ik hoop niet dat ze het zelf geloven. Niet dat ik het somber inzie voor de KLM-ers nu het kabinet weer heeft teruggehaald wat van Wijk en 'de politiek' in 2004 hebben weggegeven, maar hier op dit blog spreek ik regelmatig mijn zorgen uit over een 'Grote Overheid'. Meer in het bijzonder een overheid die het als haar primaire taak ziet om burgers aan het werk te houden, al is het volstrekt nutteloze arbeid. 'Werkgelegenheid' kopen, is de hond in de pot. Daar loop je op leeg. En dan kun je het ook maar beter niet noemen, want dat wekt verwachtingen.
Nederland redde tien jaar geleden de banken, en waar men het al had over 'werkgelegenheid' was dat niet de reden. Dat geld moest naar die banken, omdat anders het complete 'systeem' in zou storten. En niet alleen in Nederland. In de hele wereld pompten overheden en centrale banken biljoenen niet-bestaand geld, geleend van toekomstige generaties, in die commerciële 'kredietverstrekkers' die het zo opzichtig hadden laten afweten. Het probleem, ook een terugkerend thema op dit blog, is dat het 'systeem' wel werd gered, maar de uitwassen die dat 'systeem' bijna de kop hadden gekost niet tegelijk met wortel en tak werden uitgeroeid. De werkgelegenheid bij de banken zelf nam dan ook af door automatisering en het uitfaseren van papiergeld en munten; en het 'krediet' kwam niet daar terecht waar het de economie ten goede kon komen, maar waar het alleen de prijzen van 'assets' door het dak joeg.
Als zodanig ben ik niet tegen 'overheidsbemoeienis', maar het moet aantoonbaar de productiviteit van het land ten goede komen, danwel de kwaliteit van het leven van de burgers aantoonbaar verbeteren. Dat laatste is een heikel punt, omdat we daar allemaal iets anders onder verstaan. Zo had Jesse Klaver die 700 miljoen liever cadeau gedaan aan de energiebedrijven, zodat ze die gloednieuwe kolencentrales af zouden breken, opdat we peperdure 'bruinkoolstroom' uit Duitsland kunnen kopen. Dat de KLM dan gesloopt zou worden, is voor hem alleen maar meer 'goed nieuws'. Prachtige groene weilanden vol 'Grote Grazers' zegt hem meer dan die 'Blauwe Vogels'. En ik denk dat hij 'kierewiet' is. Maar ik ben bevooroordeeld, omdat ik een 'primitieve samenleving' niet zie als een inspirerende ambitie, en een mooi cadeau voor de generaties na ons.
Het probleem is niet de 'overheidsbemoeienis', maar een gebrek aan visie, na decennialang de fantasie te hebben nagejaagd dat we in een 'Vrije Markt' onze draai moeten zien te vinden. Er is geen 'Vrije Markt', behalve 'binnen de lijntjes'. En die 'Vrije Markt' moeten we koesteren, en zijn eigen weg laten zoeken. Maar voor het overige moeten we ons op overheidsniveau bezighouden met die 'lijntjes'. De Verenigde Staten mag dan ooit de reputatie hebben gehad dat het échte 'Vrije Markt-jongens' zijn, maar niets is minder waar. Binnen de 'lijntjes' is het in de Verenigde Staten 'Wild West', maar ze bewaken die 'lijntjes' te vuur en te zwaard. Onder andere door de 'lijntjes' die andere landen in het zand trekken als een bezetene uit te gummen. In mijn vorige bijdrage over de perikelen bij de KLM memoreerde ik al dat de Verenigde Staten onder geen beding willen dat 'hun' luchtvaartmaatschappijen in 'buitenlandse handen' vallen. En dat geldt ook voor hun 'havens'. En voor hun 'wapenindustrie'. En voor hun 'Technologiebedrijven'. Daarnaast maken ze jaarlijks krankzinnig makende hoeveelheden Dollars over aan 'research' waar alleen Amerikaanse bedrijven van kunnen profiteren. En zijn zij de drijvende kracht achter het concept van 'Intellectual Property', waar ze naar willekeur de meest exotische 'vindingen' onder scharen, waardoor wereldwijd onderzoek naar elementaire bouwstenen van ons hele bestaan wordt gefrustreerd, en medicijnen zo Godsgruwelijk duur worden gemaakt, dat je miljardair moet zijn om er aanspraak op te maken.
Dat de Fransen hun eigen economie ook beter beschermen dan wij in Nederland, is niet iets om je boos over te maken. Dat is prudent. En ja, dat gaat om 'macht', in die zin dat je de 'infrastructuur' bewaakt, en waar mogelijk uitbreidt, om te zorgen voor welvaart. De 'Aziatische Tijgers', met hun 'Nationale Kampioenen', hadden dat goed begrepen. Maar nadat Soros en de zijnen dat plantje vertrapten, groeide het besef dat er méér nodig was. En dat leverde ons het verbond op van China met Rusland, dat de potentie heeft om tegen de verdrukking in staande te blijven, ook zonder Dollars.
Als ik nu de commentaren hoor van 'professionele pratende hoofden' zoals Robert van der Roer, die trots is op de regering omdat ze die 'arrogante Fransen' een poepje laten ruiken, terwijl anderen het hebben over 'geredde werkgelegenheid', dan zinkt de moed mij in de schoenen. De enige in het circus van commentatoren die, wat mij betreft, de juiste toon aansloeg, was de journaliste van de Telegraaf, die het redden van de KLM zag als cruciaal voor een land dat die 'spil' nodig heeft om niet gedoemd te zijn om te imploderen. De KLM is niet het wiel, maar de as. En dan bedoel ik dat ding waar het wiel omheen draait, en niet wat er restte nadat Leo van Wijk die 'Vuurvogel' in de fik had gestoken. En we moeten ons niet de kop gek laten maken door vreemde snoeshanen die met hun 'Atlantische' sentimenten lopen te pronken, en de Fransen wegzetten als een bedreiging. De KLM heeft 'Europa' harder nodig dan 'Washington', 'Londen', 'Beijing' of 'Moskou'.
Waar blijft de visie om ons te behoeden voor marginalisering in een rap polariserende wereld? Wopke Hoekstra lijkt het te begrijpen, waar hij benadrukt dat deze 'greep in de staatskas' bedoeld is om KLM en Air France samen te laten groeien in een lastige wereld, en niet te willen tornen aan dit 'gearrangeerde huwelijk'. Maar als dit gebaar in Nederland en/of Frankrijk in het 'sentimentele' keelgat schiet, wordt het 'Atlantische' munitie van 'Angelsaksische' concurrenten en hun 'media', om de toch al moeizame relatie, door de last uit het verleden, te ontwrichten, en de tegenstellingen binnen Europa aan te scherpen. Dan is het weggegooid geld.