Door de eeuwen heen zijn er altijd 'doemdenkers' geweest die gelijk kregen.
Gelukkig waren er veel meer die ongelijk hadden, waardoor we, met horten en stoten, als menselijke soort opklommen in technisch vernuft, en wegen vonden om de boel enigszins bij elkaar te houden. Daarbij is het zeldzaam dat iemand exact het moment weet te voorspellen waarop een bepaald onheil toeslaat, en ook volkomen accuraat aangeeft hoe dat zijn beslag gaat krijgen. In nagenoeg alle gevallen was het de 'doemdenker' er niet om te doen mensen te attenderen op een onafwendbaar onheil dat zich noodzakelijk zou voltrekken, zonder dat we er iets tegen konden ondernemen. Sterker nog, als regel waren ze zelf vurig pleitbezorger voor maatregelen die dienden te voorkomen dat het onheil zich zou voltrekken.
Als, nadat het kalf verdronken is, de getraumatiseerde bevolking op zoek gaat naar de schuldigen, komen ze uit bij de onheilsprofeten, die vooraf waarschuwden. Waar nodig zullen die 'zieners' zelf hun waarschuwingen bijschaven en inkleuren, ten bate van de speurtocht naar schuldigen, die met voorrang gestraft dienen te worden, opdat we een nieuwe illusie kunnen opbouwen dat we verder onbekommerd kunnen werken aan een gelukzalige toekomst. Daarbij krijgt de 'ziener' achteraf een zekere status, die garandeert dat men aan zijn of haar lippen hangt voor het vervolg. Wat ironisch is, want als men vooraf beter had geluisterd, en het onheil daardoor was afgewend, zou hij of zij in de afvalbak terecht zijn gekomen waar we de 'onheilsprofeten' in opbergen die de plank gruwelijk missloegen.
Zoals ik in vorige bijdragen al stelde, is het mijn nadrukkelijke ambitie om in die afvalbak terecht te komen. Dat wil zeggen, dat ik vurig hoop dat we door tijdige waarschuwingen bij machte zijn de ongeleide projectielen die ons geluk, en onze welvaart bedreigen, weten te omzeilen. Niet noodzakelijk op een manier die mij voor ogen staat terwijl ik waarschuw voor onheil. Er zijn meerdere wegen die naar 'Rome' leiden. Eigenlijk is het een vloek als je in de geschiedenisboekjes opduikt als een 'ziener', omdat je gelijk kreeg. Anderzijds ben ik mij ervan bewust dat je de samenleving niet vooruit helpt door de hele tijd bedreigingen te identificeren. En bepaalde bedreigingen bestaan alleen in je eigen hoofd. Of ze zijn wellicht wel een bedreiging voor de 'status quo', maar daarmee nog geen risico voor de welvaart en het welbevinden van de overgrote meerderheid van de bevolking.
Waar ik in mijn bijdrage van gisteren een hele reeks potentiële gevaren voor de kwaliteit van ons leven, en dat van de generaties na ons identificeer, ben ik op geen stukken na volledig geweest. En dat is in zekere zin het kenmerkende voor deze tijd. Dat de instabiliteit zo alomvattend is. En dat het idee dat er iets fundamenteel mis is zoveel mensen bezighoudt. Want ik heb in mijn eigen lijstje de 'Klimaat-' en 'Milieu-doemdenkers', nog niet eens opgenomen. Wel de angst voor 'Zedelijk verval' via een verwijzing naar 'nieuws' over Michael Jackson, die enige tijd terug stierf aan een overdosis, en bij zijn leven al bewonderd en verguisd was. Dat de 'Koning van de Pop' na zijn dood van zijn sokkel wordt getrokken overkwam wel meer Koningen. Maar de 'rot' zit véél dieper, zoals ik al probeerde duidelijk te maken met mijn verwijzing naar de 'opvallende' rol van Oprah.
Nu 'Russia-Gate' niet veel meer blijkt te zijn dan een rel over de vraag of Trump een pornoster betaalde om zijn 'kleurrijke leven' uit het nieuws te houden, en de jacht is geopend op iedereen die ooit in zijn leven 'verlekkerd' naar een ander keek, of een mislukte poging deed om iemand te 'versieren', vraag ik mij af of ik dat nou moet zien als de voorbode van verwoestend onheil, of is het de voorbode van een grote schoonmaak, en een terugkeer naar fatsoen en beschaving? In mijn optiek is het eerder onheil, omdat het als een ongeleid projectiel, zonder structuur, meer en meer een wapen wordt om hele groepen mee te diskwalificeren. Dat 'roofdieren' die invloedrijke mensen aan hun angstaanjagende 'gerief' hielpen, en zo invloed kochten in 'Washington', of waar dan ook in de wereld, alsnog de hete adem in de nek voelen van de slachtoffers, daar word ik alleen maar blij van. Maar als het een 'schaduwspel' wordt om macht toe te kennen, of af te nemen, en we niet langer onderkennen dat volwassenen geen kleuters zijn, belanden we in een leeuwenkuil.
Waar ik mij dan over verbaas, is dat er zóveel dingen zijn die 'niet kunnen', maar blijkbaar toch wel, dat de vraag zich opdringt of er een wereld mogelijk is die ervaren wordt als beter dan wat er tot nu toe was, op basis van wat zich nu voor onze ogen voltrekt. Hoe ziet die wereld er dan uit? Ik ben geen 'ziener', maar zag in het verleden wel waar het fout ging, vóórdat het onheil onafwendbaar werd, waardoor ik zelf tenminste voorbereid was op het vervolg, en in veel gevallen passende maatregelen kon treffen om zelf niet te worden geraakt. Ik schrik niet zo snel van spanningen in de wereld, of maatschappelijke schokken die de voorbode zijn van iets nieuws. Het is soms onvermijdelijk dat de boel eens goed wordt 'opgeschud', en oude structuren worden ontmanteld, omdat het beter kan. Of misschien niet eens beter, maar dan toch anders, waardoor andere groepen binnen de samenleving weer wat 'lucht' krijgen. Maar dat is niet wat ik nu zie.
Nadat ik al met enige verbazing keek naar het relaas over een 'kunstwerk' van Banksy dat na de verkoop door de 'shredder' werd gehaald, en daardoor méér waard werd, was het afgelopen week de beurt aan twee Spaanse vernietigingskunstenaars, die een vier meter hoog standbeeld van de Spaanse koning wel wilden verkopen voor vier ton, maar dan moest de nieuwe eigenaar het beeld wel in de fik steken. Het was voor dit doel speciaal gemaakt van brandbaar materiaal. Als deze culturele avant-garde gezien kan worden als 'zieners' die ons de weg naar een nieuwe toekomst wijzen, dan zal het niet snel beter worden, met al die kapitaalvernietiging, maar saai zal het niet zijn!