Nederland telt inmiddels zeventien miljoen corona-experts.
In een eindeloos defilé trekken ze voorbij in het nog altijd uitdijende universum van de 'praatprogramma's', commentaren, ingezonden brieven, blogs en artikelen in kranten en tijdschriften. Prominent aanwezig, zoals al vele jaren, zijn de professionele 'attention seekers' uit de 'Bekende Nederlander'-stal, lijders aan het 'Personavirus', die inmiddels echter moeite hebben zich staande te houden. De gastheer of gastvrouw, of het gastteam, veronderstellen nog steeds dat iemand die op de koffie komt om zijn of haar nieuwe CD te promoten, ook expert is op het gebied van virussen en de economie, en zelden of nooit worden ze teleurgesteld. Iedereen blaat er lustig op los om niet 'dom' te lijken. Op de nationale televisie zeggen: 'Dat moet je mij niet vragen', is in ons land, waar ook iedereen voetbalcoach is, en klimaatdeskundige, zó dom.
Nou betreft het complexe kwesties, met eindeloos veel variabelen, en verschillende manieren om een uitkomst te definiëren als een 'succes'. De bestuurder van een degradatiekandidaat kan degradatie zien als een succes, omdat het hem in staat stelt de falende coach en de overbetaalde spelers te ontslaan, en in de Jupiler-league een frisse start te maken met gretige jongelingen en een coach die meer verstand heeft van voetbal dan van 'Public Relations', waarbij de strijd om promotie meer bezoekers trekt dan weer een jaar onderaan bungelen in de 'Hoogste Klasse'. Zonder die degradatie krijgt hij dat niet voor elkaar. Mijn eigen betoog van de afgelopen jaren, dat de westerse landen economisch niet gezond zijn, viel niet in vruchtbare aarde bij degenen die zich vasthouden aan de statistieken van het CBS, en de scenario's van het CPB, en die het wel en wee van de 'financiële markten' verwarren met de échte economie, zoals ik dat hier ben gaan noemen, om te trachten dat misverstand uit de wereld te helpen voor het noodlot toe zou slaan. Maar dat kwartje moet nog steeds vallen, als het al valt.
Ondanks de blinde paniek die zich nu meester heeft gemaakt van de hele wereld als gevolg van de pandemie waardoor steeds meer mensen besmet raken met 'Covid-19', blijven er mensen die het met een 'griepje' vergelijken. Hebben zij ongelijk? Ja, en nee. Het kan zijn dat straks blijkt dat 'Covid' minder dodelijke slachtoffers heeft gemaakt dan de reguliere griep, die jaar in, jaar uit, mensen op leeftijd, en mensen met reeds aanwezige serieuze gezondheidsproblemen het leven kost. Degenen die volhouden dat het een 'griepje' is kunnen dan triomfantelijk schrijven of zeggen dat het een 'hoax' was. Dat we te maken hebben met een vilein plan om politieke en economische veranderingen door te voeren die zich nu aftekenen. Een 'Groot Complot'. En met de cijfers in de hand kunnen ze hun gelijk dan aantonen.
Om te beginnen moet je je dan realiseren dat de ongekende quarantaine-maatregelen die nu worden genomen vermoedelijk velen hebben gespaard die zonder maatregelen dood zouden zijn gegaan. De cijfers alleen zeggen dan niks. In sommige landen lijkt men sterk geneigd maatregelen om het virus het hoofd te bieden in te perken, of ontbreken de mogelijkheden om adequate zorg aan te bieden, zoals in het door sanctie getroffen Iran, of Noord-Korea. De cijfers uit die landen, maar ook Brazilië en de Verenigde Staten, als Bolsanaro en Trump hun zin krijgen, zijn dan veelzeggender dan die uit China, Europa of India.
Anderzijds kan een bovenmatige focus op 'Covid-19' er ook toe leiden dat velen overlijden door andere oorzaken, meer in het bijzonder in landen die simpelweg te laat waren met een 'Lockdown'. In Nederland zien we dat bejaarde mensen die veertien keer per week 'thuiszorg' kregen, nu nog maar drie keer per week iemand op bezoek krijgen, waarbij die hulpverlener ook nog eens aan een recent ingevoerde weelde aan beperkende maatregelen is onderworpen, waardoor de feitelijke hulp niet veel meer voorstelt. 'Covid-19' krijgt hen niet te pakken, maar ze gaan wel eerder dood dan normaal het geval zou zijn geweest. In NRC zag ik al verscheidene oproepen aan bejaarden voorbij komen om te accepteren dat hun tijd er op zit, en geen aanspraak meer te maken op zorg waar de beschikbare capaciteit nodig is om 'essentiële werkers' uit de wind te houden. Het is een legitiem standpunt in een maatschappelijke discussie die al veel langer die kant op neigt. Maar het is even legitiem om het leven zelf niet los te willen laten als je bestaan je nog altijd volop vreugde biedt. En waar de klimaat-activisten van 'Extinction Rebellion' ons voorhouden dat 'Covid-19' niet een ziekte is, maar het geneesmiddel, weet ik dan wel mensen te noemen die beter hun biezen kunnen pakken omdat er voor hen toch geen lol meer aan is.
Los van die kille cijfers, is er de kwestie van wat het voor de patiënt betekent. In geciviliseerde landen is het streven er op gericht het leven van individuele burgers niet alleen te verlengen, maar ook de kwaliteit van dat leven te bewaken. We verdragen het niet als mensen creperen voor onze ogen, en ondraaglijke pijn lijden, terwijl ze tientallen jaren eerder dood gaan dan nodig zou zijn als de zorg op een afdoende niveau zou zijn geweest. Ook ik ben van mening dat een samenleving een inspanningsverplichting heeft om levens te redden, en de kwaliteit van dat leven op een behoorlijk niveau te houden als dat niet tot een onredelijke inspanning leidt. Wat altijd een punt van discussie zal blijven, omdat wat de één redelijk vindt, voor de ander alle perken te buiten gaat. Maar dat je mensen niet laat stikken terwijl hun longen geïnfecteerd raken, vind ik zelf logisch, als er zicht is op genezing door de toediening van zuurstof en gangbare medicijnen.
Door de uitgeklede zorg, op 'vredestijd' berekende capaciteit van 'IC's' en ziekenhuizen, en met 'rekenmodellen' werkende adviseurs, in een land waarin iedereen beslissingsbevoegdheid heeft en een veto kan uitspreken om het eigen deelgebied te behoeden tegen claims, die mogelijk worden gemaakt door extreem complexe wet- en regelgeving, is een land als Nederland niet bij machte om slagvaardig op te treden. In mijn bijdrage van gisteren stond ik stil bij mensen die dat juist de charme van ons land vinden. Zeventien miljoen roergangers die om beurten aan het stuurwiel mogen draaien, en gas mogen geven, of op de rem mogen gaan staan. In 'vredestijd' leidt dat al tot krankzinnig veel verspilling, zoals ik in tal van bijdragen in het verleden heb getracht hard te maken. Uitstoot, bergen geld, trage besluitvorming, hele legers van mensen die het gevoel hebben zinloos bezig te zijn, en anderen die van het kastje naar de muur worden gestuurd op momenten waarop ze liever nuttig werk deden, zichzelf zouden vermaken, of 'quality time' zouden hebben met hun partner, kinderen en vrienden.
In eerdere bijdragen stelde ik dat de kans érg groot is dat de schade aan de economie, de échte economie, uiteindelijk meer slachtoffers maakt dan 'Covid-19', en ik zie nog geen reden om dat standpunt te verlaten. Ik zeg niet dat die schade noodzakelijk is. In die eerdere bijdragen wees ik er ook op dat een fabriek die je enige tijd stil zet, ook weer kan worden opgestart als de crisis voorbij is. Maar voor de 'Gig'-economie van feesten, festivals, overlegorganen, actiegroepen, en opleidingen van 'experts' die niks kunnen, behalve praten en presenteren, ligt dat anders. De reflex om de 'financiële markten' te redden om die 'Gig'-economie op de been te houden is levensgevaarlijk. Geheel los van de vraag of je niet juist ontzettend blij moet zijn met die verminderde uitstoot, en bijbehorende besparingen, om het milieu en het klimaat te redden, zonder de noodzaak gloednieuwe centrales af te breken, de voedselproductie de nek om te draaien, en iedereen een Tesla cadeau te doen om naar het 'werk' te gaan.
Om die doorstart en het stroomlijnen van onze échte economie te kunnen realiseren zouden we nu al besluitvaardige roergangers moeten zien aantreden die knopen doorhakken en pijnlijke keuzes durven te maken. De wildgroei aan 'praatprogramma's' vol 'nep-nieuws' en 'nep-experts' zou in de kiem gesmoord moeten zijn. Eén keer per dag een 'bulletin', een focus op zakelijke oplossingen, geen hatelijke commentaren die uitgestoken Chinese of Russische handen wegslaan, en de hele zaak in het honderd laten lopen omdat ze een 'punt' maken van dingen die geen 'punt' zijn. En achteraf rekenschap afleggen.
You cannot have your cake, and eat it'. Ook niet als je miljarden bijdrukt.