Ieder mens heeft een referentiekader om te bepalen of anderen ‘gestoord’ zijn.
‘Gestoord’ in de context van deze bijdrage, elders op dit blog ook wel ‘van het padje’ genoemd, en ‘post-realistisch’, verwijst slechts naar gedrag en uitlatingen, in woord of geschrift. Wij zelf, en wij alleen, zijn daarbij de rechter en jury. Er is een goede kans dat de diskwalificatie wederzijds is. Dat degene die wij aanwijzen als ‘gestoord’, van mening is dat wij zelf ‘gestoord’ zijn.
‘Quem Iuppiter vult perdere, dementat prius’. (Wie Jupiter ten verderve wil brengen, ontneemt hij eerst het verstand). Het verstand in de betekenis van ‘ratio’. Onlosmakelijk verbonden met ons waarnemingsvermogen, omdat onvolledige, of onjuiste informatie hetzelfde resultaat hebben als je verstand kwijt zijn. Daarom is liegen zo gevaarlijk. De leugens van anderen, maar ook die van jezelf. Er zijn evident ook volop ‘gestoorde’ medemensen die zien wat wij zien, maar radicaal andere conclusies trekken. Geringe deviaties kunnen voor sommige mensen al een reden zijn om het lont in het kruitvat te steken, omdat het een ‘gevoelige’ kwestie betreft. Anderen zijn op dat identieke punt minder lichtgeraakt, en begrijpen niet waarover het ‘opgewonden standje’ zich opwindt.
Redelijke mensen houden hun kruit droog, en gaan met elkaar in discussie om te bezien hoe men tot een oplossing kan komen die de belangen van beiden accommodeert. Of, nog beter, leidt tot de conclusie dat men elkaar kan complementeren. ‘Samen sterk’. Hoe bedreigender de directe omgeving, hoe groter de bereidheid om inschikkelijk te zijn. In die zin is het volkomen logisch dat een ‘hoogconjunctuur’ de weg vrijmaakt voor haarkloverij, en ruzie ‘over niks’. Er staat weinig of niets op het spel. Wie alleen komt te staan kan aanspraak maken op ‘hulp’, en wordt vertroeteld en beschermd door een gemeenschap die bulkt van het geld om dat mogelijk te maken. Op een perfide wijze heeft dat een aanzuigende werking, waardoor bepaalde ‘gestoorde’ mensen hun ’stoornis’ doelbewust cultiveren om in aanmerking te komen voor ondersteuning en subsidie.
Twee berichten in de media trokken mijn aandacht, en brachten mij op het idee deze bijdrage te schrijven. Het eerste bericht gaat, hoe kan het ook anders, over de wereldwijde obsessie met ‘Poetin’, waar de Telegraaf meldde dat de Russische president dreigde met vergelding als de NAVO doorging met het escaleren van de oorlog die is ontbrand in Oekraïne. Was de Russische president wellicht ‘gestoord’, en niet meer bij machte om rationeel te denken? Welke idioot tart nou de NAVO van de dames Truss, von der Leyen en Ollongren? In mijn optiek handelen de Russen echter volstrekt rationeel, logisch, voorspelbaar en consequent. Iets wat je van de westerse tegenstrevers bepaald niet kan zeggen. Wellicht dat de redactie van de Telegraaf ‘berekenend’ gedrag de normaalste zaak van de wereld vindt, maar nog niet zo erg lang geleden stond dat voor ‘infantiel’. Het gedrag dat je verwachten mocht van een kind, of iemand met dementie, maar niet van een volwassene. En in veel werelddelen is dat nog steeds zo. Stel nou dat Poetin zich zou spiegelen aan Nina Jankowicz, de recent de facto tot hoofd van het 'Ministry of Truth' in de Verenigde Staten benoemde dame. Dat zou toch angstaanjagend zijn? Welke kleuterschool-fantasie leeft die dame in, als ze dat 'Tik-Tok-filmpje' als 'goede PR' ziet?
Een ander bericht, in NRC, gaat niet over de geopolitieke actualiteit, maar over ‘cultuur’, waar de krant een uitspraak van een acteur, die in het ‘cultuur-supplement’ in het zonnetje wordt gezet, eruit licht, en op de voorpagina plaatst: ‘Elke acteur heeft wel een kleine beschadiging in zijn jeugd opgelopen’. Ik heb nieuws voor de acteur, en de krant: Iedereen in de hele wijde wereld heeft wel een kleine, en niet zelden behoorlijk grote beschadiging opgelopen in zijn of haar jeugd. Maar niet iedereen cultiveert dat om ‘gestoord’ gedrag te rechtvaardigen, en onder te duiken in de zwaarst gesubsidieerde en gesponsorde sector van de samenleving. Let wel! Niks mis met aandacht voor Kunst en cultuur, en in een hoogconjunctuur zie ik het het geld liever wegvloeien naar getalenteerde mensen die ons op een creatieve manier confronteren met kanten van onszelf, en de samenleving, die ‘duister’, ‘gestoord’ zijn, of ‘lucide’, en daardoor ‘controversieel’, en ‘tot nadenken stemmen’, dan dat we er tanks, luchtdoelgeschut, ‘drones’, en vechtersbazen mee betalen. Ik loop liever rond in een schitterend museum, of theater, dan in een munitieopslagplaats of Guantanamo. Zelfs een ‘draak’ van een zwaar gesubsidieerde voorstelling op het ‘Oeral’ festival kan mij meer bekoren dan een transport van houwitsers die Ollongren cadeau doet aan het ‘Azov-leger’, of Julian Assange achter de tralies.
Ernstig ‘gestoorde’ medemensen zijn soms niet alleen maar lastig, maar ook levensgevaarlijk. Hen valt uiteindelijk niks te verwijten, als ze de toegang tot hun rationele faculteiten kwijt zijn geraakt, of ze nooit hebben bezeten. Zelfs als iemand zwelgt in zelfmedelijden, omdat men geen volmaakt gelukkige jeugd heeft gehad, en daardoor blijft hangen in pogingen die schade te repareren door te weigeren om volwassen te worden, is dat niet verwijtbaar. Waar het serieus problematisch wordt, is waar iemand niet écht ‘gestoord’ is, maar ervoor kiest om ‘gestoord’ te handelen. Om te liegen, te bedriegen, te chicaneren, en ‘gestoorde’ medemensen het hoofd op hol te brengen, zodat ze zich hals over kop in een oorlog storten die hen niets kan brengen dan dood, verderf, en ernstig leed. Of waar we, bij ons volle verstand, 'gestoorde' mensen benoemen tot de belangrijkste leiders van de wereld.
Het gros van de beroepspolitici begint als serie-leugenaars, maar als ze op enig moment in het luchtledige handen staan te schudden, wartaal uitslaan, de weg kwijtraken, en de meest vreemde dingen doen die er op wijzen dat ze hun verstand kwijt zijn, zijn ze inmiddels ‘gestoord’. Niet langer toerekeningsvatbaar. Onberekenbaar. En levensgevaarlijk als ze de president zijn van een land dat jaar in, jaar uit, rond de zeventig procent van alle wapens koopt, en beschikt over nucleaire, biologische en chemische wapens, en dat zich het recht voorbehoudt om mensen te martelen, te ontvoeren en naar eigen inzicht van het leven te beroven. Voor de buitenstaander is het schokkend om te zien hoe de extreem cynische 'gedoodverfde' Hillary werd verslagen door Trump, die op zijn beurt werd verslagen door de man van wie de beelden zijn waarnaar ik hiervoor verwijs, en die een corrupte, aan de coke en lichtekooien verslaafde zoon meebrengt die met zijn carrière versmolten is. Jupiter heeft er genoeg van, denk ik.