Hoe zijn we aan die 'Service-economie' gekomen, die volgde op een 'Productie-gedreven' economie, en in veel landen vooraf ging aan de 'Digitale' economie die ons nu in het gezicht staart?
Dit is een vervolg op mijn 'Huisdieren'-bijdrage van afgelopen week. Noodzakelijk, blijkbaar, omdat velen de logica achter die ontwikkeling niet zien, en/of menen dat we hier te maken hebben met 'kwade opzet' van een cynische 'wereldregering', al dan niet met wortels in organisaties en etnische of culturele groepen die men 'historisch' al wantrouwt. Gevolgd door een verlangen om terug te keren naar een 'Productie-gedreven' economie, vanuit het nostalgische besef dat het leven toen nog 'goed' was.
Het staat voor mij vast dat er mensen, en groepen zijn die doorgronden hoe de mondiale economie zich ontwikkelt, en daar op volstrekt gewetenloze wijze van profiteren. Maar het is geen complot. Sterker nog, men maakt er eigenlijk nauwelijks een geheim van, en in sommige gevallen adverteert men juist eerder gretig met de rijkdom die men op die wijze verwerft. Die men vervolgens aanwendt voor het bestendigen van de eigen macht, en het beschermen van het opgebouwde vermogen, passend bij de visie die men heeft op de toekomstige ontwikkelingen.
Een protectionistische reflex, en het 'terughalen' van de 'productie' naar landen waar de 'Service-economie' hapert, is niet alleen een demotie, maar tevens het spreekwoordelijke 'paard-achter-de-wagen'. En nog erger, omdat zelfs in 'Lage-Lonen-Landen' de 'productie' al volop wordt geautomatiseerd en gerobotiseerd. In landen met hoge loonkosten levert het daarom ook geen werk op. En het is maar zeer de vraag of het dan beter gaat lukken om de inkomsten van de eigenaren van die 'productiecentra' af te romen ten bate van het collectief.
Het concept van de 'Service-economie' ging uit van het principe dat 'leidinggevenden' meer verdienden dan de 'productiemedewerker'. Was het dan niet slim om die (vervuilende) productie over te hevelen naar andere landen, en tegelijk het niveau van het onderwijs op te krikken, zodat het 'management', de 'product-ontwikkeling', en de kennis rond de 'financiële ondersteuning' en de ondersteunende 'logistieke processen' in het land met de 'Service-economie' kon blijven?
Niet alleen ontwikkelden de 'Lage-Lonen-Landen' vervolgens alternatieven voor 'management', 'product ontwikkeling' en 'financiële ondersteuning' die dat concept concurrentie aandeed, maar inmiddels zijn we ook zover dat die specifieke functies ook volop geautomatiseerd worden. En met de komst van 'zelf-lerende' computers en robots, worden ook die banen schaars. Sterker nog, alle banen met een aantoonbaar maatschappelijk nut worden wereldwijd snel schaarser. En de banen die overblijven, waar mensen simpelweg liever door mensen worden 'geholpen', worden ook schaars, omdat het vermogen van mensen om ervoor te betalen afneemt.
In het westen is dit (deels) opgevangen, of liever 'uitgesteld', door geld te lenen van toekomstige generaties, in tal van vormen. Dat is een 'piramidespel' dat hoe dan ook niet op die wijze eindeloos door kan gaan. En als die 'bubbel' klapt, en de 'Keizer' geen kleren blijkt te dragen, is 'Leiden in last'. Dus ga daar dan niet op zitten wachten, maar DOE iets! En dat is dan primair een oproep aan degenen die via democratische besluitvorming, of op enige andere manier, in een functie terecht zijn gekomen die hen de macht geeft het hele systeem te reviseren. Maar nagenoeg zonder uitzondering opteren de leiders in de westerse wereld ervoor door te gaan met dansen tot de muziek stopt.
Zoals ik in mijn 'huisdieren'-bijdrage schreef, verdedigt die groep zich tegen de druk om handelend op te treden met een verwijzing naar 'de markt' die het allemaal op gaat lossen. Heel veel dommer kan niet. Maar deels is dat een gevolg van die keuze voor 'meer scholing' die een elite moest voortbrengen, maar vooral een dogmatisch denkende groep 'grootverdieners' schiep, die op incestueuze wijze elkaar de baantjes toeschuift, en als een kurk op de fles fungeert.
Elders, in landen waar de lonen en levensstandaard nog relatief laag liggen, staan hier en daar leiders op die beseffen dat ook bij hen de 'productie-gedreven' economie niet de kip is die de Gouden Eieren gaat leggen. Maar dat er nog wel wegen zijn om de 'opbrengst' te verhogen, door de implementatie van nationale 'Marshall-plannen', om het zo maar te noemen. Het equivalent van de 'Delta-Werken', zeg maar. En in eerdere bijdragen haalde ik als voorbeelden de inspanningen van niet-westerse landen als Rusland en China aan. Met de aanleg van de 'Nieuwe Zijderoute', en een 'Noord-Zuid'-verbinding die het Suez-kanaal concurrentie aan moet doen. Waardoor die landen de controle (terug-) krijgen over het logistieke deel van de kostprijs. Maar ook in de vorm van de 'ontsluiting' van delen van het land die nu nog niet, of nauwelijks productief zijn. In Rusland Siberië, en in China Tibet en andere tamelijk geïsoleerde delen, alsmede de Zuid-Chinese Zee.
En dat brengt mij tot slot bij een ontwikkeling die voortkomt uit de problemen om met een 'Service-economie' de welvaart op niveau te houden. Het hele concept van de verdeling van het werk tussen landen, met de 'Derde Wereld' de productie, en wij in het westen de 'Service', drijft op een feodale kijk op de 'rechten' en 'plichten' in de wereld. De landen die zich toelegden op het inrichten van een 'Service-economie' bouwden een ondoordringbaar fort van 'rechten' en 'patenten' om zich ervan te verzekeren dat niemand om hen heen kon. Dat werkte lange tijd redelijk, voor die landen. Maar de tijd staat niet stil.
Los van het gegeven dat de 'rechten' en 'patenten' van 'gisteren' inmiddels niet zo goed meer renderen, en nieuwe 'rechten' en 'patenten' opkopen met geleend, of vers bijgedrukt geld ook het eind van de lijn heeft bereikt, waar 'partijen' uit landen met een handelsoverschot 'diepere zakken' hebben, dreigt een ramp voor de westerse landen als we doorgaan op die weg. Wat we nu zien, is dat iedereen zich daarbij realiseert dat 'grondstoffen' in de toekomst eerder steeds belangrijker zullen worden. En het westen zet nu de enige troefkaart in die het nog heeft om een debacle te voorkomen, en dat is de militaire macht.
Militaire macht hier in de breedst denkbare zin, met inbegrip van 'subversieve' praktijken van geheime diensten en dienstbare 'NGO's'. En waar het bij de creatie van het concept met de 'Service-economie' nog afdoende was om vast te houden aan 'internationaal recht', zien we dat westerse landen nu in toenemende mate hun eigen wetten schrijven, zoals het uitkomt. Met een beroep op hun 'plicht' om elders in de wereld orde op zaken te stellen in het kader van 'R2P'. Een flinterdunne schaamlap over de intentie om andere landen simpelweg te onderwerpen, en uit te buiten.
Het is cruciaal dat u begrijpt dat de westerse landen die nu in de problemen komen, omdat hun 'Service-economie' niet meer werkt, de balans niet alleen niet kunnen herstellen door de productie terug te halen. Maar dat ook voor de landen met een 'Productie-economie' het zelf optuigen van een 'Service-economie' hooguit uitstel van executie is. De 'Digitale-economie' vergt een geheel nieuwe kijk op de wijze waarop we de taken in de wereld verdelen. Er is binnen dat concept een ongekende potentie om ons te verrijken, en 'productie' en 'service' uit te besteden, terwijl we ons als mens wijden aan de expansie van onze unieke kwaliteiten binnen het dierenrijk, en op onderzoek uitgaan binnen de kosmos. Levens vol avontuur en creatieve manieren om knelpunten op te lossen die we onderweg tegenkomen, of simpelweg te genieten van onze mogelijkheden om 'diepgang' te brengen in ons dagelijkse leven, middels kunst en cultuur.
Of we kunnen er, voortgedreven door meer 'R2P', een 'Mad-Max'-wereld van maken, zoals in Afghanistan, Irak, Libië, Syrië, Yemen. Ik weet wel wat ik liever heb.