Anticiperen op sociale, culturele en economische ontwikkelingen blijft lastig.
Zoals ik in verschillende bijdragen heb aangetoond, wordt er volop gesjoemeld met economische predicties. En zelfs 'voorlopige schattingen' van actuele data worden nagenoeg altijd vervolgens naar beneden toe bijgesteld. Deels is dat simpelweg 'boze opzet'. Althans, beleidsmakers presenteren graag 'positief nieuws', om het 'sentiment' in 'de markt' niet negatief te beïnvloeden. En voor het overige is het een gevolg van volstrekt ontoereikende modellen, en incapabele 'deskundigen'.
Een niet geringe complicatie is, dat 'deskundigen' in bijna alle gevallen werken met modellen die worden gevoed door 'de waarheid van gisteren', oftewel 'statistieken', in de veronderstelling dat ontwikkelingen, tenminste over de kortere termijn, nagenoeg lineair verlopen. Niet 'schoksgewijs'. Terwijl die ontwikkeling al enige tijd eerder exponentieel is. Wat de mens de indruk geeft dat het wel degelijk meer 'schoksgewijs' verloopt.
De mens is niet toegerust om zich 'exponentiële groei' mentaal eigen te maken. En de wijze waarop we de 'menswetenschappen' hebben ingericht maakt dat die disciplines inmiddels volstrekt ontoereikend zijn, waardoor je veelal meer hebt aan 'intuïtie', in de vorm van de 'educated guess', dan aan 'data' en modellen.
De 'Digitale economie', die in sneltreinvaart bezit neemt van de samenleving, is meer dan een 'stap' in de ontwikkeling, vergelijkbaar met de transitie van een agrarische samenleving, naar een industriële economie. Of van de industriële economie naar de 'service' economie. De 'Digitale economie' heeft ons, mensen, niet langer nodig. De 'service' economie was al een extensie van de industriële periode die feitelijk niet functioneel was. 'Bezigheidstherapie' voor een steeds grotere groep 'vrijgestelde' wereldburgers, die op basis van 'rechten' en 'patenten' de 'meerwaarde' van agrarische en industriële productie elders wist af te romen. Maar de 'Digitale economie' is een volkomen ander systeem, waarin de mens óf 'huisdier' is, óf 'ongedierte'.
Voor veel teveel mensen klinkt dat niet slechts 'exotisch', om niet te zeggen 'verknipt', maar degenen die ik het concept voorleg vinden in meerderheid dat het getuigt van een buitengewoon denigrerende kijk op mijn medemens. Honderden generaties groeiden op met de opdracht dat we ons dagelijks brood moesten 'verdienen' door te werken. Het is uitgegroeid toch een verslaving, en dogma, dat uiteenlopende stromingen met een visie op de maatschappij gemeen hebben. De eerste opmerking die je steevast krijgt als je stelt dat 'werk' iets is voor 'automaten' en 'robots', is dat dat niet kan. Want hoe komen we dan aan 'geld'?
Adepten van de 'Oostenrijkse school', en 'Neoliberalen' in de politiek, krijgen een rolberoerte, omdat ze denken dat je een 'verkapte socialist' bent. En nog voor je uitgesproken bent hebben ze al bossen 'peterselie' in hun oren gestopt, en dreunen ze hun Calvinistische mantra op over het 'Zweet des Aanschijns'. Niet dat ze je kunnen vertellen welk 'werk' er dan nog overblijft, maar ze hebben een heilig vertrouwen in 'de markt'. Er komt vast wel iets 'nieuws'. Kijk maar naar de industriële revolutie, toen waren er ook van die 'doemdenkers'.........
Het grappige is, dat velen bij tijd en wijle openlijk jaloers zijn op hun huisdieren. Terwijl ze panisch reageren als je ze in het vooruitzicht stelt dat het hun toekomst is. In het gunstigste geval. Want het kan er ook in uitmonden dat we eerder worden gezien als 'ongedierte'. Het hangt er vooral vanaf hoe we de 'automaten' en 'robots', en eigenaren van die apparaten, opvoeden. En dan wordt de toekomst ineens behoorlijk duister. Want zeker waar 'schaarste' zich aandient, is de mens een beest! Een egocentrisch monster. Een organisme dat is voorgeprogrammeerd om zichzelf te zien als 'superieur', en daarom met rechten die uitstijgen boven die van anderen in de samenleving. Zelfs, of juist, als we overigens die neiging verpakken in 'R2P'-papier. Dat komt vooral omdat ons 'bewuste' brein minder invloed heeft op de keuzes die we maken dan we zelf denken. Dat 'bewuste' deel is er voornamelijk om de volstrekt onlogische (onredelijke) keuzes aaneen te breien tot een 'logisch verhaal', dat niet zelden eerder een sprookje is, waar we steeds grotere delen van de werkelijkheid, en consequenties van ons handelen, uit weglaten, zoals ik hier bij herhaling stel.
Een steeds grotere groep mensen is feitelijk al in de 'miauw-fase', waar ze zelfs niet eens meer willen nadenken over maatschappelijke problemen, en menen dat we simpelweg vertrouwen moeten hebben. Ongeacht of men daarbij alle heil verwacht van 'verstandige politici' die op hen een 'sympathieke indruk' maken, of dat men er van overtuigd is dat 'de markt' uiteindelijk louterend zal werken, danwel dat men toch 'ergens' meent dat 'God' over ons waakt. De resulterende inertie biedt een selecte groep, die zichzelf kansen toedicht om als 'hybride' levensvorm in de top van de piramide te eindigen, volop gelegenheid om plannen te maken voor het 'beëindigen' van het leven van het 'ongedierte'.
Hoewel ik Ray Kurzweil, tegenwoordig topman van Google, en degene die mij vele jaren geleden kennis liet maken met het concept van 'exponentiële groei', bewonder om zijn originaliteit, optimisme, en accurate voorspellingen op technologisch gebied, vrees ik dat ik hem niet kan volgen waar hij stelt dat we als mensen steeds verder opschuiven richting 'God'. Waarbij 'God' staat voor 'oneindige liefde' en andere overduidelijk Christelijke interpretaties van de 'Almacht'. De 'God' van het 'Oude Testament', dus ook het Joodse geloof, en in andere monotheïstische afgeleiden van het Joodse geloof, waaronder de Islam, laat hij veiligheidshalve maar buiten beschouwing. Evenals het wereldnieuws.
In aanleg ben ik optimistisch, in die zin dat ik volop oog heb voor de schitterende mogelijkheden die nu binnen handbereik komen met de 'Digitale' samenleving. Maar ik vrees dat het niet aan de mens als diersoort besteed is, als ik zie hoe kortzichtig de mensen zijn die voorop zouden moeten gaan. En ons zouden moeten 'bijlichten', waar ze ons liever fabeltjes op de mouw spelden om ons zoet te houden, en hun kansen op 'het presidentschap', of een andere functie in de top van de piramide, niet te verspelen.