'Hoeveel Belgen zijn er nodig om een gloeilamp te verwisselen?'
Het juiste antwoord was dan: 'Twee. Eén klimt op een kruk en houdt het peertje vast, en de ander draait de kruk in de rondte!' Een 'klassieke' Belgenmop waaruit moest blijken hoe dom en inefficiënt onze zuiderburen waren. Maar als er al een kern van waarheid in zat, dan hebben we de afgelopen decennia toch een behoorlijke 'inhaalslag' gemaakt!
Hoeveel journalisten, 'experts', advocaten en televisieprogramma's zijn er nodig om het voortkabbelende proces tegen Willem Holleeder 'uit te leggen'? Tienduizend lijkt mij een erg voorzichtige schatting als we iedereen turven die op de televisie, in de kranten, in tijdschriften of als politicus een leuke 'grijpstuiver' heeft bijverdiend door zijn of haar 'inzicht' met ons te delen. Hoeveel dat theater precies bijdraagt aan ons nationale GDP valt niet te becijferen, maar dat is bepaald niet gering!
Vroeger werkte iedereen voor zijn of haar dagelijks brood. En als iemand zich de rijkdommen van een ander op illegale wijze toe-eigende, of hem of haar naar het leven stond, dan pakte de politie die onverlaat op, bereidde de Officier van Justitie een zaak voor, en sprak de Rechter recht op basis van tamelijk eenvoudige, voor iedereen begrijpelijke wetgeving. Indien schuldig, dan werd betrokkene overgeheveld naar een 'Huis van Bewaring', waar professionele bewakers er op toezagen dat hij of zij de opgelegde tijd uitdiende. Maar die tijd hebben we ver achter ons gelaten.
'Trial-by-Media' was voorheen iets waarvoor juristen buitengewoon huiverig waren, omdat het een enorme bedreiging was van de rechtsgang. Maar vind nu maar eens een jurist, OvJ of Rechter die geen 'mediatraining' heeft gehad. Over en weer verzekeren ze ons voor de camera en in 'exclusieve interviews', dat alle aandacht hen niet beïnvloedt. Zorgvuldig uitgezochte autisten, of rabiate leugenaars zonder zelfkennis.
Wat ook zeker heeft bijgedragen aan deze ontwikkeling, is de rol van 'Den Haag', waar men elke nieuwe dag weer een of andere 'wet' produceert. Liefst met een boekwerk aan bijlagen waarin toelichtingen en uitzonderingsbepalingen worden geformuleerd. Zeker in combinatie met reeds eerder 'aangenomen' wetten is zo een 'Oersoep' ontstaan waar je naar hartenlust in kunt vissen op zoek naar een wet die je bevalt. De rest is 'beïnvloeding'. Goochelen met woorden, sympathie en antipathie kweken, 'imago' bouwen, of afbreken. En waar er genoeg geld is, kan dat zelfs de complete samenleving op zijn kop zetten als het nodig is om een 'Bad Boy'-imago ingang te doen vinden bij het 'Grote Publiek'.
Volgens mij is dat geen levensvatbare propositie voor een gezonde samenleving, maar u ziet er wellicht eerder een doorbraak in, omdat het de ultieme overwinning is van 'Democratie' zoals het bedoeld is. Maar ik heb helemaal niets met dat 'Gesundes Volksempfinden'. Nationaal vind ik het weggegooid geld waar veel teveel mensen zich onledig houden met 'verdienmodellen' waar je niet in kunt wonen, die niets produceren wat je kunt eten, of iets wat je warm en veilig houdt. En internationaal vormt het een krankzinnig makende bedreiging waar 'beleidsmakers' en 'activisten', op aanreiken van 'experts', en ondersteund door de media, zonder ooit bewijs te hoeven leveren, willekeurige personen en landen kunnen 'veroordelen', waarna 'sancties' volgen die op geen enkele manier verschillen van wat in de Middeleeuwen door intellectuelen uit die tijd werd aangeduid als een 'heksenjacht'.
Wat mij fascineert, is dat de mens als soort blijkbaar niet los kan komen van die extreem primitieve neiging. Als het weer eens gruwelijk uit de klauw is gelopen, nationaal of internationaal, vallen ons kortstondig de schellen van de ogen, en beloven we elkaar om nooit meer zo kortzichtig en hysterisch achter een vijandsbeeld aan te lopen. Maar één of twee generaties verder kunnen we ons weer niet inhouden.