Nigeria is, volgens het ‘Brookings-Institute’, het armste land ter wereld.
Daar valt nog wel het nodige op af te dingen. Maar dat de olie het land niet heeft opgestuwd in de vaart der volkeren, dat is evident. Het hele idee dat een land rijk is als er olie of gas wordt gevonden, is een fabeltje. In het bijzonder als ‘westerse’ oliemaatschappijen het recht krijgen die olie of dat gas te exploiteren. In het gunstigste geval worden enkele ‘zetbazen’ afschuwelijk rijk, zolang ze bereid zijn het verdiende geld om te zetten in dingen die ‘BOEM!’ zeggen, of Jumbo-jets met gouden kranen als privé-vliegtuig.
Er zijn beslist zéér rijke Nigerianen, maar de burgerbevolking heeft niet alleen niet geprofiteerd van al die natuurlijke rijkdom, maar leeft voor een deel aan gruwelijk vervuilde rivieren waar alle leven uit verdwenen is. En na de ‘deal’ van Wiebes met Shell en Exxon over ‘Groningen’, waardoor de Nederlandse belastingbetaler met de rekening voor de schade blijft zitten, verzucht Menno Tamminga in NRC dat we beter iemand als Poetin op ‘Economische Zaken’ hadden kunnen hebben. Die weet tenminste hoe je ‘deals’ moet sluiten met die ‘olieboeren’.
Nou zul je het ‘Brookings-Institute’ niet op een soortgelijke ‘verspreking’ betrappen, maar het is natuurlijk wel de spijker op de kop. Enige lokale politicus die de rijkdommen uit olie en gas ten goede laat komen aan de burgers, inplaats van het weg te sluizen richting oligarchen en ‘belastingvrij’ cadeau te doen aan ‘investeerders’ in zorgvuldig geselecteerde landen, is een dictatoriale zak hooi die nodig geruimd moet worden.
Ooit was er in ons deel van de wereld een hoop heibel over een conflict in Nigeria dat ging om ‘Biafra’, en ik herinner mij nog goed de hartverscheurende beelden. Aan de kant van ‘Biafra’ stonden olie-loze, racistisch vormgegeven landen. De ‘olieboeren’ steunden de centrale overheid. De ‘olieboeren’ wonnen, en kijk wat het dat land gebracht heeft. De olie-loze landen die het ‘onafhankelijke Biafra’ steunden hadden vermoedelijk ook geen al te nobele bedoelingen met die enclave. Het was hun ‘ticket’ naar olie, en meer niet. Voor Transavia was het een ‘geschenk uit de hemel’. En heel Nederland was ambivalent, of men zag ‘kansen’. Maar na drie jaar is het voorbij, en vergeet iedereen Nigeria, totdat ‘Boko Haram’ zich meldde.
Dat conflict was voor mij in zekere zin een katalysator, destijds. Ik kreeg oog voor het verband tussen olie en oorlog, en zou dat niet meer kwijtraken. Met de jaren kwamen daar andere strategisch belangrijke grondstoffen bij. En steeds was het patroon dat de multinationals lokaal ’sterke mannen’ uitzochten die tot taak hadden de bevolking onder de duim te houden, terwijl men in de pers verhalen liet publiceren door broodschrijvers over de ‘opleving’ van de economie, en de mooie mogelijkheden voor de toekomst. Maar de realiteit was onveranderlijk dat men niet slechts toestond dat een corrupte bovenlaag alleen zichzelf verrijkte, maar dat nadrukkelijk ook aanmoedigde. Per saldo aanzienlijk goedkoper dan iedereen die voor hen werkte een fatsoenlijk salaris te betalen, en de arbeidsomstandigheden naar ‘westerse’ normen tillen.
Het zette mij ook op het spoor van de systematisch falende ‘ontwikkelingshulp’. En hoe relatief ‘Verlichte Despoten’ als Gaddafi er in slaagden om het verschil te maken als ze zich onder ‘westerse’ sancties uit wisten te wurmen. En waarom Poetin voor de Russen een held is. En waarom Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse leiders die oprecht willen dat hun landgenoten het beter krijgen liever met China te maken hebben dan met ‘westerse’ multinationals en ‘hulpverleners’.
Het is niet zo dat die politici die zich afkeren van het ‘westen’ allemaal ‘Duiven’ zijn, die vergeten goed voor zichzelf te zorgen. Maar neem Brazilië. Lula en zijn opvolgster vergaten niet door wie ze gekozen waren, en waarom. Als ze fouten maakten, dan was dat vooral dat ze ‘Washington’ en ‘Brussel’ de maat namen, zonder ogen in hun rug te ontwikkelen. En dus moesten ze het veld ruimen, om te worden vervangen door een stel extreem cynische corporatistische zetbazen. En weer is olie het ‘verhaal’. En niet de mensen in de favela’s.
In ‘westerse’ landen ‘parachuteren’ de ‘olieboeren’ politici, en zorgen ze naderhand goed voor hen als ze struikelen over een leugen die bedoeld is om zo’n ellendeling als Poetin zwart te maken. Maar het mag geen ‘corruptie’ heten, want de ‘Tweede Kamer’ controleert. Maar die is alleen maar geïnteresseerd in ‘maakbaarheid-wetgeving’ ten bate van hun ‘Identiteitspolitiek’. De enige vraag die Wiebes hoeft te beantwoorden, is of de baas van Shell een man of een vrouw is. Vrouw? Okay. Waar moeten we tekenen? En olievervuiling in Nigeria door een bedrijf met het hoofdkantoor in Nederland interesseert ‘Den Haag’ minder dan de vraag of ze wel een ‘transgender-toilet’ op het hoofdkantoor hebben. Mijn stelling is, dat we onszelf tegenkomen nu het gas op is, dividend belastingvrij kan worden weggesluisd, en we op ‘Economische Zaken’ geen ‘Type Poetin’ hebben zitten, maar een ‘Type Wiebes’. Ik vermoed dat er nog wel wat meer kostbare cadeautjes vergeven worden voor dit kabinet struikelt over een ‘bonnetje’.
Om te beginnen moeten we er ernstig rekening mee houden dat Rutte op de komende ‘NAVO-top’ zal toezeggen dat we miljarden extra gaan uitgeven aan dingen die ‘BOEM!’ zeggen. En waar Trump zich beroept op het strategische belang van bepaalde productie als argument om géén ‘Europese waar’ te kopen, krijg je ‘Den Haag’ niet af van haar verslaving aan Amerikaans wapentuig. Maar als er toch één product is dat je zeker niet moet kopen van een onbetrouwbare ‘bondgenoot’, dan is dat wel het wapentuig waarmee je je wilt kunnen beveiligen tegen landen met kwade bedoelingen. Dus ik zou zeggen: Niet ‘dag Harley Davidson, Bourbon en jeans’, maar ‘dag JSF!’ Of gaan we zitten wachten tot het ‘Brookings-Institute’ ook onze politici een vette onvoldoende geeft omdat ze onze toekomst hebben verkwanseld in ruil voor een handvol kralen? Wat een armoede!