'Dat weet ik nou wel!'
Hier op mijn blog keer ik frequent terug naar beschouwingen over het 'Industrieel Kapitalisme', maar het is geen 'Stokpaardje'. Sterker nog, als iemand tegen mij zegt: 'Okay, ik ben overtuigd, we doen het zoals jij voorstelt!', dan weet ik één ding zeker: Die heeft het niet begrepen. Althans, als diegene vervolgens mijn eigen aanbevelingen van jaren geleden gaat lopen uitventen als een verbetering. Want wat toen nog volstond om het tij te keren, is nu bij lange na niet afdoende om een catastrofe te vermijden. Het is geen statisch probleem waar we ons voor gesteld zien, maar een bewegend doel.
Wat nodig is, dat is dat men, ieder voor zich, terugkeert naar dat 'Denkraam', zonder de individuele keuzes van deze of gene 'expert' klakkeloos over te nemen. Toen Adam Smith zijn theorie over de creatie van 'Welvaart' voor 'Landen' ontvouwde, moest de 'Industriële Revolutie' nog in alle ernst beginnen. Hij was daarbij geen 'Esoterische Denker' die door 'Het Licht' werd getroffen, om vervolgens een geniale nieuwe structuur voor te stellen, maar eerder een 'Maatschappijcriticus' die zag dat de Nederlanders aan de overzijde van de Noordzee snel rijker werden, terwijl zijn eigen Engeland wegzakte in een moeras van feodale verkwisting. Hoe flikten die maffe Nederlanders dat? Door het 'Kapitaal' daar neer te laten vallen waar de winstgevende productie het hoogst was. Door de innovatieve, ondernemende burgerman de ruimte te bieden, en op te houden met het voeden van feodale 'Landadel', in onze tijde 'Davos'-miljardair met zijn schare 'NGO's', die nooit genoeg geld hadden voor hun strooptochten, en de onderlinge oorlogen om de eigen macht te vergroten.
Wat hij voor zich zag, was een nieuw systeem van landen die de 'Burger' de ruimte zouden geven om naar eigen beste inzicht te 'Ondernemen', binnen de mogelijkheden die het land bood, in open concurrentie met andere 'Ondernemers', zonder overheidsbemoeienis. Dit zou leiden tot lagere prijzen voor een verhoudingsgewijs betere kwaliteit (duurzaam), en welvarende 'Burgers' (Bourgeoisie) die als werkgever het geld dat werd verdiend investeerden in nieuwe ondernemingen, of hun eigen consumentisme, maar wel met groeiende welvaart voor het 'Gewone Volk' tot gevolg, omdat de 'Horigheid' (Slavernij) uit de feodale tijd bij wet verboden zou zijn.
'Horigheid' zoals die in de feodale tijd bestond, zou je nu 'Rent-Seeking' noemen. Een klasse die inkomen binnen schraapt over de hoofden van de onfortuinlijke meerderheid die kansloos onderaan bungelt. Al zijn sommigen van die kanslozen maatschappelijk gezien niet slecht af, maar als je wat beter kijkt zijn ze een slaaf van de bank, van de 'Davos'-miljardair met zijn 'NGO's', of van de overheid als werkgever, terwijl het nut van hun werk 'Min Nul' is, maatschappelijk beschouwd. Hoe kan het dat zoveel mensen zich die 'Horigheid' laten welgevallen in ons deel van de wereld? Eén blik op de krankzinnige berg schulden die we samen hebben opgebouwd, en je begrijpt waar 'm de schoen wringt. Althans, dat hoop ik dan maar.
Op zich is het aangaan van een schuld-verplichting in een (Industrieel) Kapitalistische samenleving helemaal geen schande, als je dat geleende geld kunt laten 'renderen'. Als je er met winst uitspringt tegen de tijd dat je die schuld hebt afgelost. Daarbij loop je altijd een risico dat het tegenvalt. En omdat ook degene die de lening verstrekt risico loopt, is een geringe opslag op de aflossing van de schuld redelijk als een verzekeringspremie, maar ook de leningverstrekker moet uiteraard wel goed kijken naar wie er vraagt om een lening, voor welk doel, en hoe groot het risico is dat het geld nooit terugkomt, of helemaal nooit rendeert.
In een wereld vol 'Gratis Geld', beheerd door banken en overheden, zijn we terug bij af. Terug in het feodale systeem, en dat is hier al vanaf de eerste bijdrage de boodschap. Het 'Financieel Kapitalisme' is geen 'Kapitalisme' in de geest van 'Wealth of Nations', en u als burger kunt doodvallen. U bent nuttig als 'werkerbij', en als 'frontlijn-soldaat', als slaaf, als 'Horige' voor een elite die alle eigendom opzuigt, en wereldwijd de lakens uitdeelt. Die elite heeft het oog laten vallen op de landen die het 'Industrieel Kapitalisme' nieuw leven hebben ingeblazen, met Rusland en China voorop. De tragiek is vooral dat we in het Westen die realiteit niet zien. We vallen als een blok voor de aantijgingen tegen die landen, hoe exotisch die aantijgingen ook zijn, zelfs als ze in strijd zijn met de feiten en/of de rede, en van de leugens aan elkaar hangen.
Hoe komt dat?
De 'Weeffout' in het systeem dat Adam Smith uitwerkte, is het vertrouwen dat hij had in de 'Menselijke Natuur', zoals blijkt als je zijn andere werk leest (een pamflet dat je in minder dan geen tijd uit hebt), waarin hij zijn licht laat schijnen over 'Moral Sentiments'. Zijn religieuze achtergrond maakte hem vatbaar voor het idee dat de mens van nature 'Goed' is, iets wat een hele optocht van 'Verlichtingsdenkers' hem nazeiden. De Amerikaanse 'Founding Fathers' deelden zijn inzichten over de beste manier om landen welvarend te maken, maar waren er niet van overtuigd dat de mens van nature 'Goed' was, wat hen ertoe bracht de macht van de overheid in te perken. Iets waar mensen die van nature 'Kwaadaardig' zijn inmiddels, ook in de Verenigde Staten, gehakt van hebben gemaakt, via een proces van geleidelijke corruptie van de wettelijke bescherming van de Burger, of het domweg negeren van de opgelegde beperkingen, en het vinden van juristen die bereid zijn om 'uit te leggen' dat wat 'recht' is, eigenlijk bedoeld is om 'krom' te zijn.
De crux is, dat Adam Smith de overheid niet zag als de 'Erfvijand' van de Burger. Integendeel! In die tijd was de financiële armslag van het 'Collectief' nog niet groot genoeg voor een robuust fundament, maar hij identificeerde bepaalde 'diensten' die noodzakelijk een Overheidstaak waren. De verdediging van het land, aan de landsgrenzen, en het bestrijden van piraterij waar dat Dievengilde de Vrije Handel bedreigde, zoals het Westen nu de vrije handel met Rusland en China (en tal van andere landen) middels piraterij bedreigt. Waartoe we onze militaire macht hebben opgepompt tot een omvang die ver uitgaat boven wat nodig is voor het beschermen van de landsgrenzen, die we overigens ook nog opzettelijk verwaarlozen om de toestroom van verse 'Horigen' (Slaven) niet te frustreren.
In de opvatting van Adam Smith, en zijn tijdgenoten die er net zo over dachten, zou een groeiende welvaart van het land geleidelijk aan meer ruimte scheppen voor hogere collectieve uitgaven, maar was het essentieel dat die uitgaven duurzaam waren. Het geld diende te renderen, en met weinig onderhoud en lage kosten het fundament onder de welvaart te verhogen. Een hoger opleidingsniveau. Niet noodzakelijk meer 'Onderwijsinstellingen', maar een hoger niveau. Er zou geld komen voor betere infrastructuur, ten dienste van de handel, het transport en de productie. Meer geld voor de zorg, voorzover die gericht was op het onderhouden en verstevigen van de fysiek van de mens. Ik noem maar gewoon enkele willekeurige dwarsstraten op die toen al wel voorzien konden worden als een ambitie.
Als het tegenzat met de groei van de welvaart, wat altijd mogelijk was, door een veelheid aan oorzaken, dan zou het als regel volstaan indien de overheid de hand op de knip hield, géén niet projecten opstartte, maar het onderhoud van wat al was gerealiseerd zou borgen. Indien de klap voor de welvaartsgroei voor rekening van natuurgeweld kwam, waren nieuwe investeringen uiteraard onvermijdelijk. De 'Delta-Werken' in Nederland zijn daarvan een goed voorbeeld, totdat het voltooid was, en we konden 'afschalen' naar onderhoud. Inplaats daarvan gingen we allerlei kolder verzinnen, in de vorm van het bouwen van 'Vogeleilanden', en het doorsteken van de duinen, of de aanleg van een nieuwe, bizar grote 'Zeesluis' bij IJmuiden, om die vervolgens niet in gebruik te nemen, om verzilting van het achterland te voorkomen. Alsof je dat niet vooraf had kunnen bedenken.
Afbreken wat nog functioneert, en nog een heel leven voor zich heeft, is in onze tijd een nationaal tijdverdrijf. Doorgaans op basis van een bevlieging van iemand 'met een goed verhaal', die echter verder nergens over heeft nagedacht, maar zo inspirerend kan ouwenelen, dat hij of zij de 'consensus-wetenschappers' met een natte vinger weet te lijmen. U heeft mij hier al meer dan eens zien uithalen richting 'Alles Elektrisch', omdat het betekent dat we gaan rijden, koken en verwarmen op bruinkool, of super-vervuilend LNG uit de Verenigde Staten, of versnipperde bossen uit Oost Europa en Canada. Ondertussen gaan we bouwen aan nieuwe kerncentrales, alsof de gevaren, die ons er eerder vanaf deden zien, ineens als bij toverslag in rook zijn opgegaan, omdat een komiek op de televisie in dienst van de VPRO er reclame voor maakt. Terwijl Japan op het punt staat om zwaar radioactief vervuild water in de oceaan te dumpen, een centrale in Minnesota 400.000 Gallons radioactief water heeft 'gelekt' in de omgeving, in Libië 2.5 ton uranium zoek is, en Oekraïne met enige regelmaat de kerncentrale in Zaporozhye beschiet, sinds die in Russische handen is. Dan nog zijn die centrales er in ons land niet voor 2035 of daaromtrent, als we het allemaal nog kunnen blijven betalen, nu er een nieuwe bankencrisis in aantocht is. En dan leveren ze tussen de negen en dertien procent van de energiebehoefte. Ook na de spectaculair toegenomen behoefte aan elektriciteit als gevolg van het regeringsbeleid? En waar halen we de rest vandaan dan? 'Duurzame' houtsnippers door overal als een bezetene bomen te kappen? Gas uit Alaska, nu Biden het licht op 'Groen' (hoe toepasselijk!) heeft gezet voor de exploitatie van nieuwe gebieden daar om ons de door zijn team opgeblazen 'Northstream' te doen vergeten?
Er is niks mis met een 'elektrische auto', als de aanslag op de schaarse grondstoffen, de 'carbon footprint' die ervoor nodig is, uit de wereld geholpen wordt. Als er een oplossing komt voor de nu nog héél grote nadelen, afgezet tegen de verbrandingsmotor, zoals het veel grotere gewicht dat je meezeult, wat extra energie kost (bruinkool dus), het bedroevende 'bereik' in het dagelijkse gebruik, de lange 'laadtijd', waardoor een veelvoud nodig is van het aantal 'tankstations' en 'pompen' afgezet tegen wat er nodig is voor auto's met een verbrandingsmotor, en de schrikbarend hoge prijs. Hoe ga je dat doen, als je nu al amper kunt voorkomen dat de stroom uitvalt als het een dag niet waait? En dankzij China zakt de prijs van die voertuigen nu enigszins, maar die mogen er, pervers genoeg, binnenkort niet meer in van 'Europa'.
Zeker, een visionaire regering, of 'Commissie' in Brussel, die had begrepen dat investeren in innovatieve technieken om al rijdend je accu op te laden op de doorgaande wegen, het 'Ei van Columbus' was, waardoor je minder grote accu's nodig hebt, minder zware auto's, minder fijnstof, minder verbruik per afgelegde kilometer, en een waanzinnig bereik zonder ooit te hoeven stoppen, had het project een correcte impuls kunnen geven, als ze die techniek overal in Europa hadden 'uitgerold' vóórdat ze mensen uit hun auto met verbrandingsmotor joegen, en dat niet overgelaten hadden aan 'privé-initiatief'. En als ze dan ook hadden gezorgd voor 'duurzame' manieren voor het opwekken van elektriciteit, bij voorkeur kernfusie, of exotische oplossingen om energie van de zon te krijgen via grote schermen in de ruimte, die meedraaien met de aarde, zodat we geen last meer hebben van dag en nacht, of bewolkt of niet. Daar had Adam Smith wel oren naar gehad. Oorlog met Rusland? Het investeren in een ICC met pompeuze gebouwen in de Nederlandse vestiging van 'FC Den Haag', om Poetin te kunnen vervolgen wegens het 'misdrijf' van het in veiligheid brengen van kinderen die beschoten worden door de het leger van Oekraïne? Nee. Zeker niet.
Het volstaat niet meer om te zeggen dat we van de 'Straight and Narrow' zijn afgedwaald. We bevinden ons als collectief in het feodale sprookjesbos. Ondertussen gaan andere landen gewoon door met het perfectioneren van het 'Industrieel Kapitalisme', ongeacht of dat draait op elektra of enige andere vorm van energie, terwijl wij ons verliezen in 'goede verhalen', die helaas geen wortels hebben in de realiteit.