De menselijke geest is een zegen, en een vloek.
Onze creativiteit, en vermogen om te anticiperen op de consequenties van ons handelen, stellen ons in staat ons lot, en dat van ons nageslacht, te verbeteren. Maar ook om het lot van anderen, die minder 'slim' zijn, grondig te verwoesten. Uit zuiver rationeel, gewetenloos eigenbelang. Of gewoon, 'omdat het kan', of ongezonde 'nieuwsgierigheid'. En verschillende combinaties.
Op uiteenlopende niveaus zijn we er allemaal mee bezig te doorgronden wie er kwade bedoelingen heeft, en welke plannen zij ontwikkelen om ons de vernieling in te helpen. Het kan resulteren in gezonde waakzaamheid, of doorslaan in paranoia, en gefantaseerde 'complotten' die autonoom ons eigen leven er juist niet vrolijker op maken. En in de meer extreme gevallen kunnen we daardoor zelf een gevaar opleveren voor anderen, die we zonder enige objectieve aanleiding kwade bedoelingen toedichten.
Minder fraaie bedoelingen van mensen met macht komen hier veelvuldig aan de orde. De argwaan van een ander zien we als paranoia, en een zieke vorm van 'waandenken', waarvoor de CIA de term 'Conspiracy Theorist' bedacht om de aandacht van haar activiteiten af te leiden. Onze eigen achterdocht is (uiteraard!) immer gewettigd en gezond. Ook als later de 'Conspiracy Facts' boven tafel komen, die ons ongelijk geven, zijn we niet snel overtuigd. Maar liever nog laten we die feiten domweg buiten beschouwing. Tegenwoordig eerder meer, dan minder, omdat ons is gebleken dat 'onderzoekscommissies' niet zelden weinig onderzoeken, en vooral veel 'spinnen', waardoor de vol overtuiging gebrachte 'feiten' niet kloppen, of per saldo 'halve waarheden' blijken te zijn.
Enkele tientallen jaren geleden had je nog journalisten die zich geen knollen voor citroenen lieten verkopen, en 'onderzoekscommissies' (redelijk) eerlijk hielden. Of anders de jacht openden op de gemankeerde rapportage. Althans, in het 'Vrije Westen' destijds. Wat overigens niet hoeft te betekenen dat alle 'Complotten' uit die tijd inmiddels 'oud nieuws' zijn. Nog altijd komen er documenten boven tafel, of verdwijnen die voordat ze, bij wet, openbaar moeten worden gemaakt, of tegen de tijd dat die 'inconveniënt' zijn, waaruit blijkt dat het officiële verhaal simpelweg volkomen gelogen is, of 'bijgebogen'.
Het incident in de 'Golf van Tonkin', waarmee de oorlog tegen Vietnam begon, met miljoenen doden als gevolg, was domweg gelogen. Er was geen aanval op Amerikaanse schepen, en uiteenlopende 'hoogwaardigheidsbekleders' uit die tijd hebben dat naderhand ook ruiterlijk toegegeven. Waar anderen er tot op de dag van vandaag echter in blijven geloven, omdat ze er toen ook heilig in geloofden.
Uit die 'enerverende' tijd stammen veel bizarre 'Complot Feiten', waaronder ook het bestaan van een operatie met de naam 'MK-Ultra', die boven tafel werden gebracht door de 'Commissie Church', en daarna formeel afgebouwd, die de gemoederen echter nog steeds beroeren. Die 'Commissie' bracht ook de illegale 'Cointelpro' operatie van de FBI naar boven, en bevestigde het bestaan van de 'Gladio-Operatie', in Europa verantwoordelijk voor een hele reeks aanslagen en schimmige pogingen om in Europa 'Rechts' aan de macht te helpen, in een tijd waarin 'Links' steeds invloedrijker werd. En 'Operatie Mockingbird', gericht op het rekruteren van journalisten om Atlantische propaganda te verspreiden.
Historici, direct betrokkenen, en geïnteresseerden die terugkijken op die tijd reageren laconiek, omdat ze menen dat het, zeker achteraf, een 'storm in een glas water' was. En dat die 'Commissie Church', en de pers, toch maar mooi bewezen hoe goed het was dat we in het 'Vrije Westen' leven. Anderen menen dat al die openbaarmakingen enorme schade hebben toegebracht aan 'onze' belangen, omdat westerse landen hierdoor huiverig werden voor onderzoek waar ze in de Sovjet-Unie en andere Warschau-Pact-landen gewoon mee doorgingen, waardoor 'we' achterop raakten. En dan zijn er uiteraard degenen die stellig menen te weten dat die programma's vrijwel ononderbroken doorgingen, ook al stelde men dat ze beëindigd waren.
Die laatste groep 'vindt' de bewijzen in recente onthullingen over massa-surveillance, boosaardige plannen om democratische processen te 'kanaliseren', en steun aan 'slachters' en 'barbaren' elders. Maar ook vraagt men zich hier en daar af of men zich destijds geen 'rad voor ogen' heeft laten draaien. Dat voornoemde programma's hooguit het topje van de ijsberg waren, terwijl het échte 'venijn' zich, onder onze neuzen, verborgen hield. Dan wordt het al snel precair, omdat je belandt in een schemergebied dat aan elkaar hangt van de 'circumstantial evidence', en gefantaseerde verbanden die, in een bepaalde context, weliswaar logisch klinken, maar waarvoor ook tal van andere explicaties zijn.
Zo'n behoorlijk speculatief verhaal is de geschiedenis van Laurel Canyon (PDF), geboortegrond van de 'hippie'-cultuur en 'Flower Power'. Normaal niet iets waar ik u op zou attenderen, omdat de schrijver zelf ook al ruiterlijk erkent dat de keiharde bewijzen voor zijn centrale stelling, dat het een 'Complot' was, ontbreken. Meer 'lui weekend leesvoer', vooral voor degenen die verzot zijn op 'occulte misdaadverhalen' in de geest van Brett Easton Ellis en Thomas Pynchon, en 'weetjes' over 'popsterren', dan iets waar je praktisch mee aan de slag kan. Maar desalniettemin interessant, omdat de auteur belangrijke vragen stelt, en er op wijst dat het niet zo was dat al die 'popsterren' voorop gingen in de strijd tegen de oorlog in Vietnam. En dat de 'vredesactivisten' van het 'eerste uur' meenden dat ze er meer last van hadden, dan dat het hun zaak hielp.
Voor mensen die bevattelijk zijn voor 'Complot Theorieën', en ook zonder bewijs graag geloven dat Amerikanen 'slechteriken' zijn, is het wellicht beter om een Libelle of de Viva mee te nemen naar het strand. Maar datzelfde advies kun je ook geven aan bevattelijke abonnees van kranten als NRC, waar de Atlantische sprookjes van de pagina's af spatten.
Merk ik nog op dat de eind vorig jaar overleden auteur Dave McGowan er geen geheim van maakt dat hij van jongsaf een 'fan' was van de muziek van de jaren zestig en zeventig, en tot en met Bill Clinton een overtuigde aanhanger was van de 'Democratische' partij. Het is menselijk dat iemand die 'van zijn/haar geloof valt', doorschiet naar 'de andere kant'. Zoals veel voormalige rokers zich ontpoppen als de meest fanatieke actievoerders tegen roken in de 'publieke ruimte', als ze eenmaal gestopt zijn. En ook om die reden kan het geen kwaad aan dit curieuze onderwerp enige aandacht te besteden. Want mocht u door mijn bijdragen 'van uw geloof vallen', wees dan zo verstandig om niet door te schieten.
Een kritische geest neemt genoegen met de feiten, en de vragen die ze oproepen. Dat kan zijn in de vorm van een 'Complot Theorie', die een mogelijke verklaring biedt, omdat het goed in de context van het geheel past, en een geloofwaardig antwoord geeft op de vraag 'Cui Bono'? Maar wacht even met 'iemand' op zijn gezicht slaan tot u er zeker van bent dat het zelfverdediging is. Waar de genoemde 'verdachten' al enkele tientallen jaren uw 'helden' zijn, en de aangeboden PDF is gepubliceerd op een website met de veelzeggende naam 'conspirazzi.com', zal het zo'n vaart niet lopen, toch?