Mijn mobiele telefoon ligt standaard ergens in een hoek, en vaak is de batterij leeg.
Als ik naar een restaurant ga, laat ik mijn mobiele telefoon als regel thuis, waar ik dan spijt van heb als ik bedenk dat ik wel wat meer wil weten over die wijn die mijn buitengewoon goed smaakt, en die ik nog nooit eerder ben tegengekomen. Maar er zit altijd wel iemand aan tafel die de mobiele telefoon ‘in de aanslag’ heeft. Het is bij mij geen ‘LifeStyle’-keuze om die telefoon thuis te laten. Ik heb niets tegen de mobiele telefoon, en was één van de eersten die, voor véél geld, een heuse ‘Motorola’ aanschafte, met een ‘Libertel’-abonnement, destijds vrij algemeen aangewezen als de beste mobiele telefoon, waarbij ik mijn oog had laten vallen op het ‘netwerk’ met de grootste dekking, waardoor ik ‘zelfs’ vanaf mijn zeilboot op het IJsselmeer, op de meeste plaatsen, nog ‘bereik’ had.
Dat was een ‘straatsteen’, een ‘klinker’, die je niet zomaar in je zak stopte, en waar je alleen maar mee kon bellen, met een batterij die het slechts een beperkte tijd volhield. Ik zou liegen als ik stelde dat ik die ‘Motorola’ overvloedig gebruikt heb, maar ik begreep, en onderschreef het nut. En nog steeds. Ook onderschrijf ik het nut van de ‘generatie’ mobiele telefoons die ons nu ten dienste staat, in die zin dat zekere ‘APPS’ zonder meer het leven veraangenamen, en keuzes mogelijk maken die voorheen ondenkbaar waren. Zo fietste ik recent ergens langs de kust, een voor mij bekende route, met de ‘APP’ die de naam ‘Komoot’ draagt ingeschakeld. Die suggereerde, op basis van een door mij geselecteerde, maar eigenzinnig gemodificeerde route, een nieuw traject voor mijn ‘ATB’ met elektrische ondersteuning, en ik heb genoten met volle teugen! Mijn telefoon bevat daarbij ‘playlists’ met mijn favoriete muziek, en ‘APPS’ die mij informatie verschaffen over de getijden, en het weer, en de meest uiteenlopende informatie waar ik waarde aan hecht.
Waar ik géén waarde aan hecht, is dat een voor mij onbekende mij een ‘bericht’ stuurt op een moment dat ik druk ben met iets anders, ook al is dat waar ik druk mee ben onbetekenend, waarbij anderen mij oproepen om te kijken wie dat is. Ik voel niet de minste behoefte om onmiddellijk te reageren. En als ik zelf een bericht verstuur verbaast het mij als ik praktisch in ‘Real Time’ antwoord krijg. Ik heb zoiets van: ‘Als het belangrijk was, had ik wel gebeld’. En pech als je niet opgenomen had. Steeds als iemand zegt: ‘Je hebt een bericht!’, moet ik denken aan die sketch van Neerlands Hoop, waarbij de telefoon gaat en Bram wanhopig probeert de aandacht van Freek te trekken, die in zijn eigen ‘tunnel’ zit, met zijn sketch, en uiteindelijk reageert door Bram de les te lezen, omdat de telefoonrekening onbetaalbaar zou worden als ze er iemand bij moesten leveren die de klant wakker moest schudden als de telefoon ging. Daarnaast had dat illustere duo nog die baanbrekende sketch waarin Prins Bernhard belt aan het begin van het programma, om te zeggen dat hij en zijn vrouw niet naar de voorstelling komen.
Paarlen voor de Zwijnen, denk ik nu. Als ik ergens in een etablissement ben om te genieten van een ‘avondje uit’, dan zijn er eerder steeds meer mensen die amper oog hebben voor de mensen met wie ze aan tafel zitten, en die via hun telefoon hun hoogst individuele ervaring delen met al hun vrienden, om degenen aan tafel vervolgens deelgenoot te maken van de reacties van de afwezige vriendenschare. Bij de introductie van de mobiele telefoon kon ik mij nog niet voorstellen dat het die kant op zou gaan. Maar je houdt de techniek, en de verdwazing, niet tegen. En er zijn inmiddels mensen die mij verwijten maken omdat ik niet reageer als ze mij een ‘Appje’ sturen, terwijl ik teveel bezig ben met ontwikkelingen in de wereld waar ik hoegenaamd geen invloed op uit kan oefenen, en waarvan zij denken dat er ook niemand geïnteresseerd is in mijn kijk op die zaken. Waar ze, als ik eerlijk ben, gelijk in hebben, ook al heb ik ‘trouwe lezers’. Maar als ik tegenwerp dat ik ook helemaal niet het doel heb om de wereld naar mijn hand te zetten, maar druk ben met het begrijpen van mensen die verschrikkelijke dingen doen, en ondoordacht lijken te handelen, waar mijn geliefden en ik de dupe van zijn, uiteindelijk, om te bezien of er mogelijkheden zijn om de ergste pijn af te wenden, samen met anderen, dan ben ik ze kwijt.
Sommigen houden mij voor dat ik de indruk wek dat ik dingen wil ‘veranderen’, en dat ik dan op moet houden met dat nutteloos schrijven over de actualiteit, waar niemand op zit te wachten, en dat ik dan ‘in de politiek’ moet gaan. Of had moeten gaan. Maar ik ben geen dominee, geen ‘wereldverbeteraar’, geen ‘kruisvaarder’, en niet iemand die ernaar hunkert om anderen pijn te doen door hen mijn wil op te leggen, uit naam van een anonieme groep volgelingen. Hoe dan ook, de inhoudelijke dialoog over wat er gebeurt in de wereld, en wat de motivatie zou kunnen zijn van de mensen die de macht hebben, stopt daar. En dat vind ik zelf een groot gemis. Maar ik kan anderen niet dwingen, en als ik het kon, zou ik het niet willen. Het neemt niet weg dat ik mij zorgen maak.
Maar ik moet er rekening mee houden dat mijn medemens simpelweg buitengewoon tevreden is met wat het systeem hen te bieden heeft, en dat ik gewoon teveel van hen vraag. Dat het in mijn eigen ‘jonge jaren’ zo vanzelfsprekend leek dat we méér, en intenser met elkaar in debat zouden gaan om de onderste steen boven te krijgen, ook al wist je op voorhand dat het in ons leven niet ging lukken, was vermoedelijk in die tijd al een overspannen verwachting. We hebben allen slechts een beperkte invloed op onze directe omgeving, en het internet is voor velen wellicht eerder angstaanjagend, waar het ‘teveel’ is. De analogie is die van de mens die de grip kwijtraakt op een overvloed aan externe ‘impulsen’, en defensief kiest voor ‘cocooning’, de klassieke ‘struisvogel-reactie’. Ik bedoel dat niet neerbuigend. De concrete manifestatie kan zijn dat men zich afzondert door zich ‘op te sluiten’ in een eigen belevingswereld, maar ook dat men kiest voor de ‘vlucht naar voren’ door zich onder te dompelen in het lauw-warme bad van ‘babbelen over niets’. Beide manifestaties kampen met een afbreukrisico, waar iedereen in de wijde omgeving gevaar loopt als de dwangbuis het begeeft, en woede en opgekropte frustratie zich op onvoorspelbare wijze vertalen in gedrag dat we van hem of haar nooit hadden verwacht. Het is het klassieke patroon van de ‘vervreemding’.
Het instinctieve verzet van mensen in je directe omgeving, of op het internet, die simpelweg niet wíllen dat je hen confronteert met de actualiteit, en jouw kijk op het belang van die ontwikkelingen, is puur menselijk. Hoe de mobiele telefoon enerzijds de toegang tot onbeperkte hoeveelheden kennis heeft vergroot, en anderzijds de gebruiker afknijpt door hem of haar een ‘Konijnenhol ‘binnen te loodsen wat voelt als een ‘warm bad’, is voer voor psychologen, de amateurs die op zoek zijn naar de échte mens in die schil vol angsten en dromen.