Een terugkeer naar ‘gezond verstand’ als leidraad voor beleid en bestuurlijke keuzes zou een verrassende ontwikkeling zijn.
Het alles overstijgende probleem van die stelling, is dat het een claim legt op ‘gezond verstand’. Hebben we het dan over uw inzichten? Of over de mijne? Ook als we het in grote lijnen eens kunnen worden, met hooguit enkele kleine concessies in de sfeer van het compromis, is er een niet geringe kans dat we anders denken over de uitvoering. Of de prioriteiten. Of wie we moeten belasten met de implementatie. En hoeveel het mag kosten. Of wie de rekening gepresenteerd krijgt.
Verstandige mensen bepaalden daarom eeuwen geleden dat je de overheid ‘klein’ moest houden. Maar hoe klein is groot genoeg? Evident is het zo dat bepaalde ambities onuitvoerbaar zijn zonder een centrale regie. Wat vervolgens de vraag oproept welke ambities de moeite waard zijn, en hoe groot de kans is dat ze daadwerkelijk gerealiseerd kunnen worden.
In onze huidige verknipte wereld lukt het steeds minder goed om hoofdzaken van bijzaken te onderscheiden. Sterker nog, de ambities zelf verdwijnen achter een rookgordijn van persoonlijke wrok en gekoesterde illusies. Niet voor het eerst verwijs ik naar de slogan ‘Het Persoonlijke is Politiek’ als een kardinale misser in ons denken. Niks mis met een permanente dialoog over zulke zaken als ‘family values’, of ‘identiteit’, maar zeker waar het vervolgens gebruikt wordt als munitie in een politiek gevecht met andersdenkenden, leidt het tot een corruptie van het bestuurlijke proces. Met als gevolg gemiste kansen en wildgroei, tot en met ‘intellectuele kanker’ aan toe.
Een incidentele ontsporing, of een verkwistend bacchanaal op grond van een euforische gemoedstoestand, is niet dodelijk. Het mag remmend werken vergeleken bij een theoretisch geoptimaliseerde ‘best practice’, maar het voegt ook wel weer iets toe. Een aaneenschakeling van ontsporingen en bacchanalen, met hooguit een nauwelijks waarneembaar, onvoorspelbaar lucide moment, dat weer voorbij is voor je het weet, is geen levensvatbare propositie.
DIT artikel beschrijft de politieke chaos in het kamp van de ‘Democraten’ in de Verenigde Staten op een wijze die mij in dit verband erg aanspreekt. Het enige commentaar eronder, ‘Nothing is infinite except the Universe and stupidity. But I'm not sure about the Universe.’ -- Albert Einstein’, ook. Einstein was uiteraard ‘hoogbegaafd’, dus niet ‘stupide’, maar met die quote neemt hij geen afstand van ‘de rest’, in mijn optiek. Het is eerder een oproep om ‘bescheidenheid’ aan de dag te leggen. Of, met andere woorden, het ‘gezonde verstand’ te laten prevaleren, en weg te blijven van ambities die onmogelijk gerealiseerd kunnen worden.