Een 'planeconomie' werkt niet.
Maar een economie zonder plannen, en snel stijgende schulden, is ook ten dode opgeschreven. In ons deel van de wereld, in Europa, en in Nederland in het bijzonder, zijn de verschillen tussen 'arm' en 'rijk' nog niet zo groot als in veel andere landen. De voornaamste reden is de keuze voor een 'service-economie', met 'Vadertje Staat' als de grote herverdeler van inkomen. De 'GroenLinks'-voorman Jesse Klaver pleit inmiddels voor 'gratis' kinderopvang, maar wat hij bedoelt te zeggen, is dat anderen betalen voor jouw kinderopvang, via een herverdeling van inkomen, en/of de opbouw van schuld. Opdat jij in je 'Bullshit'-baan het milieu en het klimaat voor eeuwig naar de verdommenis kan helpen, met een extra aanslag op de grondstoffen, omdat je niks produceert behalve 'gebakken lucht', terwijl een ander op je kind past, en het opvoedt.
Bij 'WNL' hakkelde mevrouw Carla Joosten, journaliste bij Elsevier, die er op de televisie aanmerkelijk ouder uitziet dan ze is, onsamenhangend over een keur aan onderwerpen, waaronder een quotum voor vrouwen in 'topbanen', terwijl de 'eeuwige' proefballonnenproducent Jan Paternotte van D66 weer langskwam met 'verse' ideeën, en voorspelbare verdedigende lijnen om het kabinet op de been te houden. Dat type plannenmakers gaat ons niet redden, maar is druk doende geld uit te geven dat er niet is, voor dingen die we niet nodig hebben.
U kunt tegenwerpen dat dat ook maar een 'mening' is, en dat anderen daar anders over denken, en dat het hun goed recht is om die 'mening' te verwoorden. En laat de kiezer het maar uitmaken bij de volgende ronde. Als 'experts' zoals mevrouw Joosten tegen die tijd het gras nog niet voor onze voeten hebben weggemaaid. En dat ik wel leuk gratis kritiek lever, maar ook niet weet hoe het dan wél moet. Zoals ik in mijn vorige bijdrage stelde, is het daarbij echter wél van belang dat u zich realiseert dat mijn kritiek inderdaad écht gratis is, in tegenstelling tot de kritiek van al die politici en 'experts'. En dat die er op gericht is u te behoeden voor nóg meer schuld, en regelingen, en oorlogen, waar u niet om gevraagd hebt.
Het geniale van Adam Smith was dat hij zich realiseerde dat een 'planeconomie' nooit zou kunnen werken, omdat het een aanzuigende werking heeft op 'uitvreters' en 'bullshitters'. De zwakte in zijn schets van een 'markteconomie', was dat hij er vanuit ging dat de mens een moreel handelend, 'Gereformeerd' wezen is dat niets liever doet dan 'Gods Schepping' vervolmaken. Een serieuze misser die je ook terugziet in de 'Flower-Power'-generatie. Het vinden van de juiste balans is zeker niet eenvoudig. De sleutel is dat enige overheid zich dient te beperken tot 'faciliteren', en zich elke dag dient te realiseren dat het niet hun eigen geld is waar ze mee lopen te strooien, maar geld dat door anderen is verdiend, of nog verdiend moet worden, door dingen te produceren met 'meerwaarde'. Als de FED dan uitrekent dat voor elke drie Dollar die ze bijdrukken, het GDP met één Dollar groeit, dan weet u hoe laat het is. Tijd voor de 'Laatste Ronde'.
Het belangrijkste probleem is nu, dat de tijd waarin de mens, de 'arbeider', de grootste 'asset' van enige daadwerkelijk producerende firma was, voorbij is. Ongeacht of hij of zij 'hoger' is opgeleid, of in het geheel niet. Bepaalde vaardigheden zijn nog steeds nuttig en nodig, maar de aangeboden scholing sluit daar al langer niet bij aan. Inkomen alleen is eerder steeds minder van belang om je een voorstelling te maken van de overlevingskansen, en beleving van welvaart. Er zijn mensen die, met hulp van familie, vrienden en buren, of op eigen kracht, hun woonlasten tot het absolute minimum weten te beperken, door een huis te kopen, en deels te verhuren, en/of via 'Airbnb' te verhuren als ze zelf op vakantie zijn, die met een inkomen ver onder het 'bestaansminimum', in 'deeltijd' werkend, op een 'nul-uren-baan', of als 'ZZP-er', wel twee of drie keer per jaar op vakantie kunnen, terwijl mensen met een inkomen van 'tweemaal modaal' en hoger krom liggen door de 'woonlasten', 'studieschulden', 'kinderopvang', en 'vaste lasten', en blij mogen zijn als ze hun kinderschare een keer mee kunnen nemen naar de (peperdure) camping, en het bijbehorende 'pretpark'. Ook omdat ze twee 'linkerhanden' hebben, én bij thuiskomst te moe zijn om hun ene voet voor hun andere te zetten, terwijl hun vrienden en kennissen ook allemaal twee 'linkerhanden' hebben, zodat ze alle werkzaamheden in en rond hun woning in moeten huren van bedrijven die met een vork schrijven.
Het zijn die mensen die geleerd hebben zichzelf te redden, de 'deplorabeles', zoals Hillary ze noemt, die in opstand komen tegen de graaiers in 'overheidsdienst', en in 'publieke functies'. Dat zou niet het geval zijn als de overheid zich beperkte tot faciliteren.
Dat patroon maakt dat 'cijfers' nietszeggend zijn over de stand van een economie, of de welvaartsbeleving van de bevolking, en hun toekomstperspectief. Nationaal, én internationaal. Dat is hier ook een terugkerend thema op mijn blog, dat 'het westen' zich heeft toegelegd op 'service' die eruit bestaat dat men via wet- en regelgeving de producerende landen een poot uitdraait. En dat dat 'verdienmodel' op zijn laatste benen loopt, zoals in DIT artikel nog eens onderstreept. Daarbij komt dat de producten die we nog wél volop leveren, wapens en aanverwante producten voor de 'surveillance' en grootschalige manipulatie van de bevolking, ook minder in trek is bij afnemers in andere landen, die geleerd hebben dat we onbetrouwbaar zijn als 'vriend'.
De vraag is dan wat je moet 'faciliteren'? Neem Evo Morales in Bolivia, die het land uit het zwartste gat trok door armoedebestrijding, scholing, en investeringen in de infrastructuur, bij het gelijktijdig buiten de poort houden van de roofkapitalisten die het op de gasvoorraden in het land hadden voorzien. Tevens verzette hij zich tegen de Amerikaanse inmenging die wilde dat hij de productie van cocabladeren om zeep zou helpen. In dat extreem hooggelegen land zijn cocabladeren de enige manier om te overleven. Zijn oplossing was: Laat de staat die productie opkopen bij de boeren, en méér betalen dan de producenten van cocaïne, en het werkte als een zonnetje. Maar het bevalt de Amerikanen niks, die direct, en indirect goed verdienen aan de 'War on Drugs'. Over mijn reis naar Bolivia, twee jaar geleden, schreef ik onder andere dat het innovatieve openbaar vervoer in La Paz, met kabelbanen, en de kwaliteit van de doorgaande wegen, mij troffen als positieve ontwikkelingen.
Maar voor de New York Times is Morales een 'drugsbaron', en de door de Amerikanen met een coup in het zadel geholpen fascisten menen dat Morales een 'terrorist' is. Ik vrees dat de geschiedenis hen af zal straffen op een ongenadige wijze, omdat de Amerikaanse plannen het afleggen tegen de Chinese en Russische plannen met de wereld. Of dat we anders binnenkort de duisternis van een nieuwe feodale periode betreden, met eeuwenlange stagnatie, en epische gevechten tussen elkaar bestrijdende 'clans', conform de meest inktzwarte 'science fiction' waar 'Hollywood' patent op heeft.
De mens is toe aan expansie die ons naar andere hemellichamen voert, waarbij we als mensheid de handen ineen slaan, en doordrongen raken van het besef dat we elkaar nodig hebben. 'Identity Politics' beoogt het tegenovergestelde, en moedigt ons aan om naar onze navel te blijven staren, van een mug een olifant te maken, onder aanvoering van 'experts' die nog geen spijker in een stuk hout kunnen slaan zonder zichzelf te verwonden. Die mogen van mij mee met de eerste expeditie naar Mars, en kijken hoe lang ze het volhouden. Mijn aanvulling op Adam Smith bestaat eruit dat we meer werk moeten maken van de verbetering van ons denken over 'goed' en 'kwaad', en dan vanuit het perspectief van een dreiging van 'buiten', die ons dwingt de handen ineen te slaan, en oplossingen te bedenken die ook echt werken voor het collectief. Anders dan het vinden van wegen om verder te gaan als parasieten, tot het organisme dat ons voedt de geest geeft.