Jammerjoh

Website voor mensen die niet klagen

Optimalisatie

De ‘ratio’ is nog altijd een zwak ontwikkelde capaciteit van de mens.

 

Dit wordt geen populair stukje. Het gaat over de irrationele angsten die ons bij de keel hebben. Over de hedendaagse mens die bang is voor zijn, of haar eigen schaduw. De mens die iedereen wantrouwt die hen gerust probeert te stellen, omdat het wel mee valt. Het gaat over doelbewuste overdrijving en hysterie. En waarom dat ervoor zorgt dat we ons eigen graf graven. Niet u, specifiek, of ‘de ander’, maar wij samen, als collectief. Niet doelbewust. Maar omdat we intellectuele kleuters zijn die zich geen raad weten met hun vrijheden, en in de vrijheid van anderen een existentiële bedreiging zien. 

 

Er zijn mensen die terecht angst hebben. Zoals Assange, Manning, en anderen die we in de steek hebben gelaten nadat ze ongemakkelijke feiten naar buiten brachten over hoe we ons als collectief misdragen, als we de kans krijgen. Maar de meeste mensen zijn bang voor ontwikkelingen die hooguit ‘inconveniënt’ zijn, of op de keeper beschouwd eerder voordelig zijn voor henzelf, al kunnen ze het met geen mogelijkheid zo zien door hun vergevorderde staat van paranoia. Als hun eigen handelen hen geen voordeel brengt, is dat, in hun beleving, niet te wijten aan hun eigen falende inzicht, maar aan de manipulatie van anderen die hen uit hun verschoning proberen te helpen.

 

Waarmee ik allerminst zeg dat dergelijke manipulatie een illusie is. Integendeel! Er wordt meer gemanipuleerd dan beleid gemaakt. Iedereen rotzooit met de feiten, neemt een loopje met wat ‘waar’ is, teneinde de eigen, hoogst individuele agenda op de kaart te zetten. Daar ging het al over in mijn vorige bijdragen, en geen gebrek aan voorbeelden. Daarbij zeg ik niet dat het allemaal doortrapt is, met een zorgvuldig uitgedacht plan. Integendeel! Als er tussen Curaçao en Aruba een helicopter het water in vliegt, en een ‘pratend hoofd’ op de televisie neemt de kans te baat om te pleiten voor Amerikaanse helicopters, omdat die Europese krengen niet deugen, wacht hem geen bonus. Hij speelt in op irrationele angsten, achterklap, onduidelijke, onsamenhangende feitjes, en construeert al doende een ‘waarschijnlijke toedracht’, die echter niets van doen heeft met de werkelijke toedracht. Als die werkelijke toedracht uiteindelijk is vastgesteld, is het op zijn best een voetnoot in het feitenvrije verhaal dat een geheel eigen leven leidt. Denk niet dat dat ‘pratende hoofd’ vervolgens bij zichzelf zal denken dat hij voortaan beter niet zo ver voor de muziek uit kan lopen, en zijn gehoor neemt hem niks kwalijk. Geen denken aan dat hij op de televisie verschijnt om excuses aan te bieden. Mocht er gesodemieter van komen, dan zijn er altijd wel ergens ‘experts’ te vinden die de originele lezing onderschrijven als ‘geloofwaardig’.

 

Geloofwaardig’. 

 

Religieus beleden lezingen van irrationele angsten en visioenen, die in vruchtbare grond vallen in een sterk geïndividualiseerde wereld, waarin je letterlijk niemand meer kunt vertrouwen. In het gros van de gevallen schuilt er geen kwade opzet in de theorieën die we construeren. De schade voor de gemeenschap, als op basis van die bijeen geraapte angsten en vermoedens miljarden door de plee worden gespoeld, bijvoorbeeld door alsnog ‘Amerikaans materiaal’ aan te schaffen, is in dat voorbeeld betrekkelijk onschuldige verkwisting. Of je nou geld voor dingen die je niet nodig hebt wegpist waarbij een Europese wapenfabrikant ‘werk’ heeft, of dat het een Amerikaanse concurrent betreft, is in onze geglobaliseerde wereld niet direct een vergissing met dodelijke afloop. Tenzij door al die gemanipuleerde angsten écht de pleuris uitbreekt, en je als Europees land geen onderdelen meer kan krijgen voor je superieure Amerikaanse helikopters. Maar dan hebben we grotere zorgen. 

 

Op iets grotere schaal wemelt het ook van de irrationele angsten. De één is doodsbang voor ‘Covid’, en de ander voor een overheid die misbruik maakt van die angst. Daarnaast is er geen gebrek aan angst voor ‘inmenging in de verkiezingen in de VS’, alsof die verkiezingen er toe doen. Alsof we niet hoe dan ook een kandidaat van de ‘Warparty’ zien aantreden in november. 

 

Inmenging in verkiezingen, en het organiseren van staatsgrepen, is eigenlijk ‘onze’ specialiteit. Waar de angst vandaan komt dat andere landen dat kunstje bij ons hebben afgekeken, is niet terug te voeren op enige actuele gebeurtenis. In de actualiteit is er nu meer zicht op de toedracht van die ‘hoax’ die als ‘Russiagate’ de geschiedenisboeken in gaat. Een Britse beunhaas, voormalig medewerker van de Britse geheime dienst, contracteert een alcoholistische Rus die in de Verenigde Staten woont, die wat sappige roddels over Trump weghaalt bij twee onbeduidende vrienden van hem in Moskou, tijdens een beschonken feestje, en heel de ‘westerse’ wereld rent ermee vandoor alsof de Duivel hen op de hielen zit. 

 

Veel realistischer is het verhaal over de wijze waarop ‘wij’ druk zijn om een wisseling van de macht in ‘Wit Rusland’ te bekokstoven. Niet dat u daar bij betrokken bent in uw capaciteit als kiezer, want u wordt standaard niks gevraagd, en het wordt u ook niet verteld waar ‘we’ mee bezig zijn. Sterker nog, is er wel een ‘we’? Is het niet gewoon een privé-initiatief van de geheime dienst van Oekraïne? En met welk doel dan? Waarom krijg ik steeds meer het gevoel dat al die manipulerende stoethaspels geen begin van enig rationeel plan hebben, en maar wat aan rotzooien? Ik weet het, het zou een ‘Groot Complot’ kunnen zijn, en dat ik het alleen niet zie als iets waar ‘regie’ op zit, omdat ik niet het verfijnde brein heb van iemand als 'Lange Frans'. Dat ik ten onrechte meen dat we ons de kop gek laten maken, en ons verliezen in gevechten met de spoken in ons hoofd, terwijl we de handen ineen zouden moeten slaan om tot rationele oplossingen te komen van de problemen die ons parten spelen, wereldwijd. Dat, met andere woorden, uw angsten wel degelijk realistisch zijn, maar de angsten van uw opponenten niet. En dat gebrek aan bewijs niet bewijst dat u paranoia bent. En trouwens, al bent u aantoonbaar een beetje paranoia, dan betekent dat nog niet dat u niet achtervolgd wordt! 

 

Met achterdocht heb ik geen moeite. Noch met de constatering dat we allemaal zo onze eigen prioriteiten hebben, en we niet allemaal hetzelfde belangrijk genoeg vinden om er ons bed voor uit te komen, of de pen op te pakken. Het kan schokkend zijn om iemand te horen zeggen dat ‘Covid’ slechts een griepje is, en dat als je er aan overlijdt het gewoon ‘de natuur’ is. Je tijd is gekomen. Maar die persoon komt daarmee gewoon uit voor zijn of haar mening. Hij of zij heeft prioriteiten die wellicht niet samenvallen met die van u, en omgekeerd. Uw lust voor het leven, en rationele oplossing om zoveel mogelijk levens te sparen, én de chaos van een keur aan ‘maatregelen’ en tegenstrijdige adviezen te voorkomen, kan slecht vallen bij iemand die voor zichzelf niets te vrezen heeft van ‘Covid’, en dat ‘gebemoei’ met zijn of haar leven slechts kan zien als een poging om hem of haar de kostbare vrijheid af te nemen waar we ‘recht’ op hebben.

 

Recent stelde ik dat ‘optimalisatie’ de tegenpool is van ‘maximalisatie’. Voor ‘optimalisatie’ is logische besluitvorming een vereiste. Op het moment dat we toe zijn aan het nemen van een besluit, is het moment waarop we een ‘maximaal’ rendement hadden kunnen behalen alweer gepasseerd. In een samenleving waarin we met de paplepel ingegoten krijgen dat we slechts één leven hebben, en recht hebben op de vrijheid om ons eigen geluk te maximaliseren, vallen ‘gemiste kansen’ niet goed. Het spoort ons aan sneller te ‘beslissen’. De reclame roept het ons toe: ‘Deze kans is voor de snelle beslisser!’  Morgen is te laat. We hebben haast! Uit de weg! 

 

In oktober 2018 schreef Tom Rees in ‘The Telegraph’ een artikel waarin hij stelde dat de Amerikaanse economie in 2020 van de ‘klif’ zou storten. Het ‘Wile E. Coyote’-moment. Een geluid dat u niet onbekend in de oren zal klinken als u hier al langer leest wat ik te melden heb, zij het dat ik ervoor heb gewaakt het precieze moment op een jaar vast te prikken. Wat mij intrigeert, is de vraag hoe die rationeel voorspelbare ontwikkeling, en de exploderende golf van irrationele achtervolgingswaanzin, en postmoderne 'waarheid',  in elkaar grijpen. ‘Covid’ is gewoon een virus, zoals er al zoveel waren. En er zullen er meer volgen. Of je probeert dat virus te isoleren en ‘uit te stampen’, of niet, daar kun je gewoon heel rationeel over nadenken, zelfs zonder exact te weten hoeveel doden er zullen vallen als je het virus zijn gang laat gaan. Maar in onze ‘Wile E. Coyote’-wereld zijn beide keuzes ‘diefstal’. En dan heeft degene die een andere keuze maakt dan jij het op jou voorzien. En ga het rijtje maar langs van alle pseudo conflicten die de gemoederen beroeren. ‘Optimalisatie’ komt niet meer voor in ons woordenboek. We willen alles, en we willen het nu! En dan denk ik aan de wijsheid van mijn grootmoeder, die stelde: ‘Wie het onderste uit de kan wil hebben, krijgt het deksel op de neus!

 

De tragiek is daarin vooral dat we ‘rationeel’ zijn gaan zien als besluitvorming die niet verder reikt dan het belang van het individu. De ‘zakenman’ die ‘Beiroet’ op zijn geweten heeft staat model voor ons ‘denken’ in deze tijd. Het is ‘gewetenloos’. De kracht van onze ratio is juist dat we met dat stuk gereedschap als kwetsbare individu kunnen overleven door het collectief te versterken. Maar zonder onze individuele kwaliteiten en creatieve vermogens de das om te doen. Door ‘optimalisatie’ halen we het maximale eruit wat erin zit.

Go Back

Comment