Fatalisme is het geloof aan, of de leer van een onvermijdelijk voorbeschikt noodlot.
Dat vind ik in mijn Van Dale. Zelf houd ik het erop dat het een onderbewuste morbide obsessie is die maakt dat mensen de verkeerde keuze maken voor zichzelf, en de samenleving als geheel. En dan zitten we weer bij Cipolla die dat identificeerde als 'Stupidity', met de kanttekening dat we altijd het aantal 'Stupide' mensen in de samenleving onderschatten, én dat het volgens Cipolla een kwestie is van 'aanleg'. Gelijk aan de kleur van je ogen, en andere overerfelijke eigenschappen. En als je eraan toegeeft, loopt het niet goed af.
Het is daarbij cruciaal om te begrijpen dat die mensen, allemaal, de 'Beste Bedoelingen' hebben, en het jou eeuwigdurend kwalijk nemen als je hen er op wijst dat ze 'Stupide' zijn, gelet op de keuzes die ze maken in het leven. Iemand die tot op het bot begaan is met het 'Klimaat' zal mij voorhouden dat ik evident 'Stupide' ben, omdat ik mijn leven niet radicaal omgooi teneinde een naderende catastrofe te voorkomen. Mijn 'Realistische' benadering vindt in hun ogen geen genade. Ik kán meer doen, laat dat na, en dus deug ik voor geen meter, en als de 'Opwarming' er binnenkort voor zorgt dat de ijskappen smelten, en we allemaal natte voeten krijgen, en moeten vluchten naar de hoogste bergen in Zwitserland, waar geen plaats is voor zoveel mensen, dan is het mijn schuld. Fatalisme.
Niet dat zij al doende een fatale ontwikkeling niet dichterbij brengen. Het is een illusie om te denken dat wij dat proces tot in detail, binnen de tiende graad, kunnen sturen. De 'Realist' onderkent dat, en gaat op zoek naar wegen om een fatale afloop te voorkomen, zonder het kind met het badwater weggooien. De eerste 'Quick Win' is stoppen met die zinloze oorlogen, en alle 'uitstoot' die daar aan hangt. Het tweede is het reduceren van de 'regeldruk' en 'vergaderwoede', pretenderen dat je macht verder reikt dan in werkelijkheid, en onder ogen komen dat je 'modellen' van de werkelijkheid geen raakvlak hebben met de 'Realiteit'. Meer in het bijzonder waar die uitgaan van mogelijkheden om menselijk gedrag te beïnvloeden op een manier die gegarandeerd positief bijdraagt aan het bereiken van het beoogde doel. Daarvoor is het simpelweg te complex.
Wat mij brengt bij het doel zelf. Moeten we daar wel in investeren? Hebben we het goed doordacht? Begrijpen we wat de consequenties zijn? Als u in een vliegtuig stapt, verwacht u aan te komen op uw bestemming, en raakt u geïrriteerd als u vertraging oploopt. Voor de piloot ligt dat anders. Die heeft zonder meer de intentie om u af te leveren op uw bestemming, én op tijd, maar hij of zij zou niet geschikt zijn voor dat beroep als piloot wanneer er sprake zou zijn van 'target fixation'. Sterker nog, het is vermoedelijk één van de meest aansprekende voorbeelden van een beroep waarbij de verantwoordelijken vooraf al plannen hebben voor alternatieven, vanaf het moment waarop het vliegtuig zich in beweging zet. Voor de meest exotische storingen zijn procedures bedacht om ervoor te zorgen dat u tenminste niet eindigt tussen zes plankjes.
Dat mag u helaas niet verwachten van uw reguliere bestuurder die een punt op de horizon heeft gezet op jacht naar uw stem bij de verkiezingen, en de uitbreiding van wat hij of zij ook maar van belang acht, en doorzet zelfs al knallen de stukken eraf, en maakt het bootje water op een manier die het ergste doet vermoeden. Dat is 'Stupide'. Fatalisme. En op de één of andere manier zien fatalisten dat als een imponerende kwaliteit. Neem Socrates en zijn gifbeker. Zijn hele leven pleitte hij voor 'Democratie' als optimale bestuursvorm. En op het moment dat het volk van hem eiste dat hij een beker met gif leeg zou drinken, stak hij een gloedvol betoog af waarin hij het volk bittere verwijten maakte, maar hij 'erkende' dat het volk het volste recht had om hem daartoe te veroordelen. Gekke Henkie!
'Target Fixation'. Hier op dit blog probeer ik lezers bewust te maken van de gevaren. Het is geen Hollywood film waar we in zitten, met een 'Narrow Escape' vlak voor het einde van het avontuur. Als u in een diep gat zit, stop dan met graven. HIER een video waarin John Mearsheimer zijn licht laat schijnen over de beide oorlogen waar we in verwikkeld zijn, op weg naar nóg een oorlog met China over 'Taiwan', waar Nederland recent nog een flinke steen aan bijdroeg door met een oorlogsschip tussen het vasteland van China en dat eiland door te varen, om de boel op scherp te zetten. Weet je zéker dat je dat wil? Mearsheimer laat op onnavolgbare manier zien dat velen wel anders zouden willen, maar dat die trein vertrokken is, en dat ze passagier zijn. Fatalisme.
'For as long as it takes'. Dat beloofde de NAVO Zelensky, maar toen wisten ze nog niet dat ze geen partij waren voor Rusland, en dat de 'Sanctions from Hell' niet Rusland zouden treffen, maar de NAVO-landen, die bovendien de industriële capaciteit missen om voldoende wapens en munitie te produceren om zelfs maar in de buurt te kunnen komen van wat Rusland nu produceert, terwijl dat land nog kan terugvallen op industriële kanjers als China en India, om nog maar te zwijgen van de vele andere vrienden in de 'Global South'. En weinig kans dat ze zich die voorsprong nog af laten pakken nu we op weg zijn naar de uitgang. Gisteren las ik een commentaar op 'X' van een gepensioneerde journalist die 'Target Fixed' stellig meent dat Rusland tenonder zal gaan, en reageerde op een 'rant' van een radicaal parlementslid in de Russische Doema, die opriep om Rotterdam te 'nuken' als wij de wapens zouden leveren waarmee Oekraïne tot ver in Rusland doelen kon raken, met een: 'Kom maar op! We lusten je rauw!' Fatalisme.
Als Rusland zou besluiten om een atoombom op Rotterdam te gooien, heeft Nederland helemaal niets om daar tegenover te stellen. Bedenk dat de kleinste tactische atoombom in het Russische arsenaal nog altijd vier keer groter is dan de bommen die de Amerikanen op Hiroshima en Nagasaki wierpen. Maar Poetin benadrukte desgevraagd, tijdens de 'SPIEF', de economische top in St Petersburg die nu plaatsheeft, en waar het weer 'ouderwets' druk is nu het goed gaat met de Russische economie, in antwoord op een vraag van een westerse journalist, nogmaals dat Rusland niet alleen geen plannen heeft om dat te doen, maar dat het ook het einde van de wereld zou zijn. Echter, als de NAVO 'Target Fixed' blijft escaleren, dan heeft Rusland een gepubliceerde doctrine klaarliggen waarin iedereen kan lezen op welk moment de Russen niet zullen aarzelen om op de 'VUUR!' knop te drukken. En het scenario waar die 'Stupide' journalist van droomt genereert die consequentie. Maar vooralsnog beperkt Rusland zich tot het toestaan van wapenzendingen naar tegenstanders van de landen die wapens naar Oekraïne sturen, met inbegrip van geavanceerde wapens zo wij die ook zelf aan Oekraïne leveren, als vergelding. Je zou zeggen dat je daar nog wel even over na zou willen denken. Is uitbreiding van de NAVO in oostelijke richting ons dat waard? Ik vind dit, deze oorlog, deze moedwillige vernietiging van Oekraïne en het onder de bus duwen van al die Oekraïners om Rusland te 'overbelasten en destabiliseren' al volkomen absurd, dus mij moet u dat niet vragen. Maar hoe ver gaat de fatalist?
Zowel in Gaza, als in Oekraïne, en overal waar we de laatste vijfentwintig jaar gewapenderhand ons doel proberen te bereiken, zijn we uitgesproken onsuccesvol. En liederlijk 'van het padje', 'Stupide', 'Fatalistisch' en handelend in strijd met nagenoeg al onze 'overige' doelen, en onze eigen normen en waardigheid. Ernstige kortsluiting in ons hoofd. Waardoor deze reis haast wel moet eindigen tussen zes plankjes, zou je zeggen. De ene na de andere motor valt uit. De druk in de cabine is weggevallen door gaten in de romp. De hydraulische olie loopt in stralen via het staartstuk de lege ruimte in. Er breken stukken van de vleugels en het staartstuk, en de piloot is een geriatrische patiënt die in Normandië voortijdig door zijn verpleegster/echtgenote werd afgevoerd, nadat hij wilde gaan zitten zonder dat er een stoel stond, en hij daarna in slaap viel tijdens de ceremonie, terwijl zijn co-piloot scholen bombardeert in Gaza om te voorkomen dat zijn kabinet valt.
Maar: Hiep, Hiep, Hoera voor de PvdA, die in de peilingen maar één zetel verliest voor het machteloze 'Europarlement', maar dankzij het opslokken van 'Groen Links', zelf ook een 'fusiepartij', nog net een neuslengte voor ligt op de tweede partij van het land, de PVV. Stoelen rechtzetten op de Titanic. Fatalisme.
De afgelopen week heb ik u gevraagd om eens na te denken over een stem op 'Meer Directe Democratie'. Vermoedelijk heeft u, net als ik, tevergeefs gekeken naar de programma's waarin de laatste prognoses werden gepresenteerd alsof het om de uitslag ging, waar de omroepen die lijst gewoon totaal negeren. Er staan wel partijen op die volgens de prognose geen zetels halen, en gelet op het geringe aantal zetels dat er te verdelen valt, zal dat vermoedelijk ook het lot zijn van 'Meer Directe Democratie', en de andere 'splinters' die ze weglaten alsof ze niet bestaan. Maar ik vrees dat het daar toch vooral ook een kwestie is van beleid. Het tegengeluid negeren, als voorbode van 'maatregelen' om er ook voor te zorgen dat het onhoorbaar wordt, teneinde het bereiken van het doel niet in gevaar te brengen. 'For as long as it takes'. Fatalisme.
Omdat het slechts prognoses zijn, en die prognoses er wel vaker volkomen naast zaten, is een verrassing niet uitgesloten uiteraard, zolang we er vanuit kunnen gaan dat er niet gerotzooid wordt met de stemmen, maar zo diep zijn we in Nederland nog niet gezonken, toch? U zou de conclusie kunnen trekken dat uw stem 'verloren' is gegaan als die niet resulteert in tenminste één zetel in het 'Europarlement'. Maar wat heeft u aan een vertegenwoordiger die niet hoort wat u graag zou willen dat hij of zij hoort? Nu de PVV en de BBB zich gecommitteerd hebben aan oorlog met Rusland, en al aan boord waren voor de oorlog in Gaza, en er in Europa geen stem meer is die op zoek gaat naar een 'Off Ramp', zou ik zeggen: 'Fasten your Seatbelts!'