Volgens Trump brengt zijn ‘toon’ mensen nader tot elkaar.
Zijn tegenstanders schreeuwen om het hardst dat hij exact het tegenovergestelde doet. Ze kunnen niet beiden gelijk hebben. Dus beweren ze over en weer dat de ander niet goed bij zijn of haar hoofd is. De ‘Babylon Bee’ brengt het, satirisch, weer treffend in beeld.
De complexe realiteit, waar door de handelsoorlogen en 'Regime-Change'-initiatieven van Trump, en zijn voorliefde voor ‘direct’ (niet diplomatiek) taalgebruik nog enige lagen complexiteit aan zijn toegevoegd, vergt meer dan ooit tevoren leiderschap. En ongeacht of Trump meent wat hij zegt, of dat hij beseft dat zijn ‘toon’ koren op de molen is voor zijn tegenstanders, is hij niet de man die mensen met elkaar verzoent. Dat is hij ook nooit geweest. Zijn TV-shows waren er juist op geënt te laten zien dat hij ‘keihard’ was. Een kwaliteit die in zeer bescheiden kring doorgaat voor leiderschap, maar elders wordt gezien als polariserend en destructief.
Anderzijds zijn zijn politieke opponenten geen haar beter. Wie beweert dat Trump na de slachtingen in El Paso en Dayton de vlaggen halfstok laat wapperen als een eerbetoon aan Hitler, of wie oproept tot de inrichting van vernietigingskampen voor Trump-aanhangers, gooit moedwillig olie op het vuur, en niet op de golven. De vergelijkingen met Hitler, en de beweringen dat Trump een agent van Poetin zou zijn, compleet met gefabriceerde verhalen over een groot complot waar ook Wikileaks deel van uit zou maken, zette van meet af de toon.
Niemand in de Verenigde Staten lijkt nog geïnteresseerd in feiten of oplossingen. En dat geldt ook voor het gros van de commentatoren elders in de westerse wereld. Op zeker moment bereik je dan het punt waarop alleen een dictatoriale leider nog verlossing kan brengen. Bij voorkeur één die de querulanten het zwijgen oplegt, ze een spiegel voorhoudt, waarna ze van schaamte in hun schulp kruipen, en zich voegen naar eenvoudige instructies om elkaar met rust te laten, en te focussen op wat men gemeenschappelijk heeft, inplaats van wat hen verdeelt. Maar waarom zou je ruim vóór dat moment niet bij zinnen komen, als volk, en de democratie redden?
Beetje hetzelfde verhaal met de EU, maar omdat ‘Brussel’ minder machtig is dan ‘Washington’, en niet is gemilitariseerd, is het gevaar dat uitgaat van ‘Brussel’ minder groot. Waar ik echter in NRC een oproep van een ‘bezorgde lezer’, de heer Helmut Saatkamp uit Renkum tegenkom die oproept tot het vormen van een ‘Hanzeliga’ om met ‘brute machtspolitiek’ die Fransen met hun Macron van de weg te rijden, vind ik dat buitengewoon zorgwekkend.
Eén enkele man of vrouw die zichtbaar is als leider in een gelaagde organisatie die meerdere landen omvat leidt niet, maar inspireert. Alle verhalen over ‘autocratische’ leiders voeden een perverse behoefte om ‘af te rekenen’ met hem of haar. De zichtbare leider inspireert in alle openheid. Wat de mogelijkheid biedt om over de visie te discussiëren met argumenten. ‘Brute machtspolitiek’ is een ander beest. Zie wat er gebeurt in de Verenigde Staten en het Verenigde Koninkrijk. En nee, de leider die probeert mensen waar hij of zij op kan vertrouwen op sleutelposten te krijgen, bedrijft geen ‘machtspolitiek’. Besturen is simpelweg onmogelijk als je niet weet wat er gaat gebeuren als je aan het stuurwiel draait, of op het rem- of gaspedaal trapt.
‘Machtspolitiek’ is de wereld van de sancties, de blokkades, de tarieven, de ‘Regime-Change’-operaties en het steunen van terroristen, de complotten, of je tooien met autoriteit die je ‘leent’, zoals in de kop: ‘VN: landbouw moet radicaal anders’ op de voorpagina van NRC gisteren. De argumenten en conclusie kunnen valide zijn, of niet, maar het is niet ‘De VN’ die dat zegt, maar de auteurs van een ‘rapport’ van het ‘Klimaatbureau’. Het inspireert niet als je onbescheiden een kroon op je hoofd plaatst en je opwerpt als de rechtmatige leider op basis van consensus binnen je discipline. Het roept naast voorspelbare bijval van geloofsgenoten, alleen maar weerstand op. ‘Rapport klimaatbureau stelt een andere aanpak van de landbouw voor’ heeft een grotere kans om begrepen te worden als een goedbedoeld advies vanuit de 'Klimaathoek', en meer is het ook niet.