De enige mensen die ik nog vertrouw, zijn de mensen die durven te twijfelen.
Wat overigens iets anders is dan weigeren een positie in te nemen, en je laten leiden door 'experts', die het ook niet weten, maar de inhibitie missen om dat te erkennen. Op het moment dat we in ons deel van de wereld de traditionele religieuze stromingen in praktische zin de rug toekeerden, leek dat een doorbraak. Maar wat we ervoor terugkregen is wellicht nog een stuk gevaarlijker. Het geloof in de 'wetenschap'.
De wetenschappelijke methode is als zodanig niet van recente datum. Ze bestond eeuwenlang naast de religieuze doctrine. Wat voor problemen zorgde waar 'geleerden', veelal monniken, of 'knappe koppen' die aan een instituut verbonden waren dat met geld van gelovigen was opgezet, op het bewijs stuitten dat het dogma van de kerk onjuist was. Wat vervolgens tot spanningen leidde binnen de kerkelijke organisatie als theologen en voorgangers werd verteld dat wat ze het volk hadden meegegeven als verklaring voor bepaalde fenomenen, en handelingen van mensen, onzin was. Nee, de zon draaide niet om de aarde, maar de aarde draaide om de zon, en haar as. Nee, de aarde was geen platte pannenkoek, maar een sferisch object.
Die voorbeelden spreken ons in deze tijd nog steeds aan, en hadden ons moeten waarschuwen voor het omarmen van de 'wetenschap' als religie. En dan meer in het bijzonder die disciplines die het moeten hebben van consensus binnen de zorgvuldig geïndoctrineerde groep die op universiteiten en hogescholen werd 'opgeleid' om 'het Woord' te verkondigen. Ondersteund door regimenten bij de media die niets onderzoeken, maar het als hun roeping zien om te 'duiden'. Niet dat er iets mis is met het streven om lastig met elkaar te combineren feiten een plaats te geven, om zo een basis te hebben voor cruciale beslissingen. En op het niveau van beleid is een teveel aan twijfel dodelijk.
Daar kun je twee kanten mee op. Mijn propositie is dat beleidsmakers ertegen moeten waken dat ze teveel hooi op hun vork laden. Zorg voor een stevig fundament, dat je goed onderhoudt, en dat is opgewassen tegen 'schokken'. Dat is een tamelijk 'lompe', niet echt inspirerende, zelfs 'saaie' manier van leiding geven en bouwen, die niet past bij de ambitie die we in ons deel van de wereld hebben ontwikkeld. Na het loslaten van de religie als fundament bouwden we een complete droomwereld. 'Kan niet' was een uitnodiging om aan te tonen dat het wél mogelijk was. Je moest gewoon 'durven'!
De narigheid is dat we al doende compleet werden losgeweekt van de wetenschappelijke methode, en in sprookjes gingen geloven. Er is niks mis met durf, visie en risico, maar zorg dan wel voor een solide basis om op terug te vallen. En, nóg belangrijker, realiseer je dat wat je opbouwt kwetsbaar is. In het bijzonder als hetgeen je hebt opgebouwd door de behoefte om kosten te besparen niet bestand is tegen 'schokken'. Zoals een 'Covid-pandemie'. Sta 'falen' toe, en probeer niet alle ballen in de lucht te houden bij tegenslag. Gebruik je intelligentie waar het voor bedoeld is.
Dat brengt mij bij de constatering dat een verstandige overheid een 'saaie' overheid is, die niet luistert naar meeslepende betogen van geïnspireerde geesten die claimen iets te 'weten', terwijl het niet veel meer is dan grootspraak, en een gelikt verkooppraatje om geld los te peuteren voor hun hobby. Echter, die 'saaie' overheid moet zich ook niet opsluiten in een bunker met rantsoenen voor het moment dat we het 'Einde der Tijden' mogen verwelkomen, en verlost zullen worden van al die frivole onzin, in hun moraliserende blik. De speelruimte van de burger om zijn of haar eigen dromen na te jagen, en glazen in te gooien, mag niet worden weggenomen, maar dient continu te worden bevestigd. Het mag alleen onder geen beding het fundament geweld aandoen. En daar is het in ons deel van de wereld misgegaan, de laatste vijftig jaar. We hebben 'collectief bezit' gesloopt om er de pracht en praal mee uit te bouwen van een wereld die niets produceert, behalve gebakken lucht, en plannen om wat 'oud' is te slopen, en te vervangen door 'nieuw'. Zonder aandacht te besteden aan functionaliteit, rendement, en duurzaamheid.
De gekte heeft nu zijn zenit bereikt, waar we plannen ontwikkelen om dat wat werkt, en betaald is, te slopen om het te vervangen door 'nieuw', en dat dan gemotiveerd met een betoog over duurzaamheid, terwijl het alleen maar duur is. Vanwege de verspilling van grondstoffen, en kapitaal, en de sloop van het fundament en bestaande organisaties die ervoor nodig is om 'nieuw' uit de grond te stampen. Met de wetenschappelijke methode is zonder al te veel moeite aan te tonen dat we niet gezond bezig zijn, maar de recent uit de grond gestampte disciplines die aanspraak maken op het predicaat 'wetenschappelijk', maar niks meer zijn dan een geloof, overschreeuwen de échte, en 'saaie' wetenschappers. Waarom? Omdat die durven te twijfelen.
Zo bezien komen de problemen vooral voort uit onze kinderlijke hang naar leiding, met bijbehorende claim dat niemand ons kan dwingen afstand te nemen van onze rechten op het bevredigen van al onze hedonistische verlangens, betaalt uit de collectieve 'pot'. We willen geen leiding die ons confronteert met de grenzen van onze vrijheid, maar een leiding die ons helpt onze meest infantiele excessen tot volle wasdom te laten komen, zélfs als het betekent dat we geen toekomst meer hebben. 'Knibbel, knabbel, knuisje, wie knabbelt daar aan mijn huisje?'