Wat is je plan?
Een jonge collega van mij begon met een forse studieschuld, maar met een modaal inkomen en voldoende ‘potentieel’, net als de meesten die op die beginfunctie binnenkwamen. Alleen degenen met ‘rijke ouders’, die de studiekosten voor hen hadden voldaan, begonnen met een ‘schone lei’. Voor de meesten was het een ‘droom die uitkwam’, hoewel er ook collega’s waren die ‘gepusht’ waren, vanwege dat ‘potentieel’, door ouders die ‘trots’ wilden zijn op hun zoon of dochter die dat ‘bereikt’ had. Voor mij was het een ‘droom die uitkwam’. Ik was één van die kinderen die al jong weten ‘wat ze later willen worden’. En dat had in mijn geval niets te maken met dat ‘potentieel’, en mijn plan om dat te realiseren was simpel: Hard (genoeg) werken om HBS-B te halen, en de vereiste studie succesvol af te ronden. Maar die jonge collega die ik er hier uitlicht had ook een plan voor het vervolg.
Inplaats van zijn eerste welverdiende geld, minus de vereiste rente en aflossing van de studiekosten, aan te wenden om te genieten, beperkte hij zichzelf moedwillig, leefde ‘minimalistisch’, maar niet ‘vrekkig’, en stortte zich op het beleggen van het geld dat hij elke maand overhield. Dat was in die tijd nog een goede strategie. Vijf jaar later had hij zijn studieschuld afbetaald, en was hij miljonair. Niet zoals de ‘huizenbezitter’ die trots is op zijn of haar woning die door de gierende inflatie als vanzelf meer waard werd dan wat hij of zij ervoor had betaald, belast met een hypotheek van de bank, maar ‘vrij besteedbaar vermogen’. Om dat te realiseren moet je uiteraard wel kijk hebben op ‘beleggen’, en moet je daar ook tijd en energie in steken. Naast wat je doet om in eerste instantie dat geld te verdienen. Met wat geluk rendeert een ‘beleggingsfonds’ ook wel, maar zelfs al deponeer je daar je complete modale inkomen in, leef je in een kartonnen doos, en eet je uit vuilnisbakken, dan nog haal je nooit zo’n ‘rendement’.
In het ‘klassieke’ kapitalisme, zoals Adam Smith het ‘bedoelde’, had eenieder die geld verdiende een keuze. Nadat je voldoende had verdiend om te voorzien in je primaire levensbehoeften, hield je, als werknemer, of ondernemer, hopelijk geld over. Dat kon je aanwenden voor consumptie die verder ging dan de basisbehoeften. Je kon het ook sparen, bijvoorbeeld voor je ‘oude dag’, of als ‘appeltje voor de dorst’ in magere tijden, of omdat een consumptief doel, zoals een eigen huis, veel geld kostte. Of je kon het geld ‘investeren’, op zoek naar ‘rendement’, waarbij je echter risico liep om dat geld kwijt te raken als de onderneming waarin je geld had gestoken de beloften niet waar kon maken, of zelfs failliet ging. Wie er kijk op had, kon door te ‘investeren’ het geld dat overbleef sneller laten ‘groeien’ dan degene die het geld ‘naar de bank’ bracht, en slechts ‘rente’ ontving.
Binnen dat systeem kon de bankier ‘rente’ betalen door de ‘inleg’ uit te lenen aan ondernemers die geld nodig hadden, en een hogere ‘rente’ te vragen dan de bankier gaf aan de spaarder. Daar was de bankier dus de man, of vrouw, die kijk had op ‘beleggen’. Veelal ging dat geld niet alleen naar kansrijke ondernemers, maar naar overheden die geld tekort kwamen voor hun oorlogen, omdat de overheid het recht had geld bij te drukken, en uiteindelijk dus niet failliet kon gaan. ‘Staatsobligaties’ gelden daarom nog steeds als de meest veilige vorm van ‘beleggen’. Uitgekookte bankiers wisten dat er in een gezonde, op groei gerichte economie, meer ‘vraag’ was naar geld dan zij van spaarders wisten binnen te harken, en als zij het recht verwierven om méér geld uit te lenen dan er binnenkwam, ze hun winst stevig op konden schroeven. De overheden die hen een ‘vergunning’ gaven hadden er wel oren naar, omdat die groei van het volume aan geld de illusie gaf van economische groei, waarbij ‘spaarders’ alleen voor problemen zouden zorgen als ze allemaal ineens hun geld ‘van de bank’ zouden halen, omdat ze het niet meer vertrouwden, of omdat ze het nodig hadden voor hun (primaire) levensbehoeften. Zo’n ‘Bankrun’ drijft de bank in een faillissement. Wat een kettingreactie teweeg kan brengen, waardoor de complete economie implodeert.
Een bank die méér geld uitleent dan er aan spaargeld is ingelegd, heet ‘fractional banking’. Hoe meer risico de bank neemt, hoe groter haar ‘potentieel’ om te verdienen. Maar als het misgaat, wie blijft er dan met lege handen achter? In het ‘klassieke’ kapitalisme is dat de bankier. Hij of zij persoonlijk. En de spaarders die niet op tijd hun geld van de bank haalden. Maar waar de bank zelf verheven is tot een ‘beleggingsobject’ waar je aandelen in kan ‘kopen’, zijn dat, naast de mensen die hun geld daar hadden liggen, de ‘aandeelhouders’. Terwijl de bankiers als regel niet langer hoofdelijk aansprakelijk zijn, en weglopen met wat zij door de jaren bijeen hebben gegraaid aan ‘salaris’ en ‘bonussen’. Ondernemingen als Tesla, of Uber, die nog nooit een cent winst maakten, behangen met schuld, maar op de ‘beurs’ de lieveling zijn van de ‘beleggers’, kunnen het management rijkelijk belonen, en als de hele zaak klapt, lopen de managers nog steeds weg als miljardair.
Geld uitgeven dat niet als spaargeld is ingelegd was niet wat Adam Smith voor ogen stond toen hij zijn ‘Wealth of Nations’ schreef. Al helemaal niet in combinatie met een overheid met een ‘Gulle Hand’ die zelf de grootste ‘schuldenaar’ zou worden. Sterker nog, dat was exact het feodale systeem waar hij vanaf wilde. Hij ging uit van een systeem met ‘Hard Geld’, goud, zilver, en niet van een systeem met (nagenoeg) uitsluitend ‘Fiat Geld’, geld dat ooit, ergens in de toekomst nog verdiend zou worden, en feitelijk alleen ‘op papier’ bestond. Dat systeem, met volop geld ‘in circulatie’ dat niet wordt ‘gedekt’ door spaargeld, was wat de grondlegger van het ‘Rothschild’ bankenimperium bedoelde toen hij verklaarde dat het hem geen zier interesseerde wie er de politieke macht had, zolang hij het geld maar mocht ‘drukken’. (Het is niet zeker of dat een letterlijke quote is, maar dat maakt uiteindelijk ook geen verschil als u wilt begrijpen hoe het systeem zo corrupt is geworden). Doe mij een plezier, en voed hier niet uw antisemitisme mee, zo u daar gevoelig voor bent. Elke ‘linkmichel’ kan dat bedenken.
In de feodale periode was het de ‘Heerser’ die het geld ‘bijdrukte’, of roofde via expansionistische oorlogen. En nu weer. Omdat het ‘kapitalisme-plus’, het ‘roofkapitalisme’, waarin ‘plus’ de bergen geld zijn die bijgedrukt worden, zonder expansie implodeert als elk ander ‘Ponzi Scheme’. Wanneer? Niet als de ‘wetgever’ het ontdekt, want de ‘wetgever’ in ons deel van de wereld is de beheerder van dat ‘piramide-spel’. Het implodeert als de ‘spaarders’ het vertrouwen verliezen, en hun geld eruit trekken, door massaal hun ‘Fiat Geld’ te ‘verzilveren’ in écht geld. Vandaar dat de ‘wetgever’ in ons deel van de wereld de jacht heeft geopend op fysiek geld, zogenaamd in de strijd tegen ‘criminaliteit’ en ‘witwassen’, maar in laatste instantie hopen ze zo hun eigen faillissement nog wat uit te stellen. Waarbij tal van ‘wetgevers’ uiteraard zelf hun ‘Fiat Geld’ allang hebben geconverteerd naar écht geld, of tastbaar bezit, zij het dat we daaronder in deze tijd ook ‘bitcoin’ moeten verstaan, wat ik zelf een lastige vind, omdat je zonder toegang tot je ‘digital wallet’ niets te verteren hebt.
In een ‘klassiek’ kapitalistische omgeving kon je individueel een plan uitstippelen, zoals die jonge collega waarmee ik deze bijdrage open. In het systeem dat wij ervan gemaakt hebben, ‘kapitalisme-plus’, uiteindelijk een ‘Ponzi Scheme’, weet je dat het vroeger of later misgaat, waardoor het meer ‘Las Vegas’ wordt dan ‘beleggen’. Zeker als het geld gebruikt wordt voor ‘investeringen’ die niet renderen, zoals militair avonturisme, of ‘gender-hobby’s’, ‘klimaathysterie’, of het slopen van dammen, de herintroductie van de wolf en andere destructieve initiatieven, of alle ‘LifeStyle’-gerelateerde subsidies, terwijl je plannen om producerende landen, en landen met grondstoffen te onderwerpen schipbreuk lijden. Niks mis met ‘klassiek kapitalisme’, en daar waar ‘Fiat Geld’ wordt gebruikt om te investeren in iets wat rendeert, valt er wel iets voor te zeggen. Maar geef een bankier de vrijheid om overheden, en klinkklare kolder te financieren, om zijn of haar aandeelhouders te bedienen, terwijl hij of zij zelf zijn of haar ‘vergoedingen’ ook tot astronomische hoogten weet op te krikken, en je weet dat als de muziek stopt, niemand nog een stoel kan vinden. In 2008, tijdens de ‘Kredietcrisis’ was het bijna ‘exit’, maar met kunst en vliegwerk via ‘Centrale Banken’ en overheden die geselecteerde spaarders van een wisse dood redden door te lenen alsof er geen ‘morgen’ was, bij gelijktijdig kunstmatig verlagen van de rente, zodat die overheden niet alle belasting die ze binnenkregen meteen weer aan rente kwijt waren, wisten ze het zinkende schip drijvend te houden. Dit houden we echter niet veel langer vol. En dan? Wat is het plan?
Bedenk dat in dit op de Euro/Dollar gebaseerde systeem landen met een ‘surplus’ de spaarders zijn. Rusland, China, de ‘olielanden’, en dat die nu, verenigd in ‘BRICS’, het hazenpad kiezen, weggejaagd door onze politieke leiders die hen willen veroveren, om hun (en onze) peperdure ‘LifeStyle’, met volop uitgaven voor alles wat ‘BOEM!’ zegt, te bekostigen. Wat denkt u dat er dan gebeurt?