Na zijn aanstelling als de nieuwe president van de Verenigde Staten, verklaarde Joe Biden dat het land terug is als de leider van de 'Vrije Wereld'.
Waar ik gisteren enige woorden wijdde aan leiderschapsstijlen, heeft dat geen betrekking op dit soort 'leiderschap'. Zelfs het meest onogelijke land waant zich wel 'wereldleider' op een bepaald gebied. Een enkele keer meetbaar, zoals de meeste regen, de meeste zonneschijn, of de productie van een bepaald product, maar veel vaker verwijst het naar een illusie die de mensen in dat land trots moet maken. De kwaliteit waar men hoog over opgeeft tracht men wel te kwantificeren door 'wetenschappers' te mobiliseren die arbitraire criteria bedenken, met als voorspelbare uitkomst dat de 'leider' gelijk heeft, maar dat leidt niet zelden tot potsierlijke toestanden.
Neem 'Vrijheid'. In het Chinese Wuhan, en het 'autoritair geleide' Rusland, rennen ze weer feestend en hossend van de ene naar de andere feestzaal, terwijl de Britten een boete van 6000 Euro tegemoet kunnen zien als ze het land verlaten zonder toestemming van Boris. Daarnaast staan er al 'booster'-vaccinaties op het programma vanaf september, vooralsnog alleen voor 70+, maar dat kan nog veranderen als er 'signalen' binnenkomen over 'nieuwe varianten', en een 'vierde golf'. Zonder de vereiste injecties helaas geen bezoekjes aan het buitenland, of je moet zwemmen in het geld. Ook elders in de 'Vrije Wereld' is er geen bewegingsvrijheid meer, zijn bijeenkomsten verboden, en wordt de vrijheid van meningsuiting met elke nieuwe dag verder aan banden gelegd met ad hoc regels. Het vergt 'wetenschappers' om uit te leggen dat die onvrijheid juist het bewijs is voor vrijheid. Maar dan zitten we middenin Orwelliaanse 'newspeak'.
De Verenigde Staten zijn wel meetbaar wereldleider 'bemoeizucht', en veruit de grootste wapenproducent ter wereld. Geen land ter wereld geeft zoveel uit aan oorlogen, al tientallen jaren achtereen, als de Verenigde Staten. Er zitten ook meer mensen in de gevangenis per 100.000 inwoners dan waar ook ter wereld. En zo zijn er nog wel enige categorieën op te noemen. Maar daar krijg je de doorsnee Amerikaan niet voor op de banken, luid applaudiserend voor hun leider die dat toch maar mooi voor elkaar heeft gekregen.
Het fenomeen 'Leiderschapscultus' is overigens typisch westers. Bij ons moet het altijd het Grootst, het Duurst, het Lekkerst zijn. Het hangt samen met een focus op 'consumptie', en de daarmee nauw verweven reclame. Zelfs waar mensen zich juist afzetten tegen de 'consumptiemaatschappij', zie je meteen weer dat onmatige opduiken, en moet iedereen weer zo nodig 'Kampioen Groen' zijn. Dat aanstellerige wordt ons met de paplepel ingegoten, en ligt ook besloten in de verstikkende 'Identity-cultuur'. Banale extravagantie krijgt daarbij morbide trekjes, en er wordt met geld gesmeten alsof er geen 'morgen' bestaat. Alles wordt gepresenteerd als een 'investering'.
Zolang alle 'Leiders' en 'Kampioenen' zich maar realiseren dat het betrekkelijk is, of een illusie om de stemming erin te houden, en de verkoopcijfers op te stuwen, of kiezers te lokken, is het niet echt spannend. Maar als de 'Leiders' of 'Kampioenen' in hun eigen sprookjes gaan geloven, wordt het al snel levensgevaarlijk. Biden noemde Poetin een moordenaar, en zijn minister van buitenlandse zaken schoffeerde een Chinese delegatie. Ieder vermoeden van diplomatie was de Amerikanen vreemd. Trump werd algemeen afgeschilderd als een 'Los Kanon', ook door zijn tegenstanders in 'Washington', maar het lompe optreden van Biden en Blinken was vele malen erger, juist omdat zij pretenderen van een ander niveau te zijn dan de 'vastgoedhandelaar'.
In Rusland, en in China, groeide de steun voor Poetin en Xi daardoor juist. En beide landen trokken direct de conclusie dat het gedaan was met de kansen van een dialoog met het westen. China sloot direct een deal met Iran voor 25 jaar, terwijl ze de al eerder opgelegde contra-sancties nog wat ophoogden. Met andere woorden, als er een gedachte achter dat banale optreden zat, wat was dan het beoogde publiek? Was dit een bekeken poging om Amerikanen te verenigen achter de vlag? En mét, of zonder Europa? Waar Pepe Escobar stelt dat de 'Global South' zo in de armen van China en Rusland wordt gedreven, is dat ook mijn conclusie. Maar ik vrees zelfs dat er ook in Europa steeds minder steun is voor de 'Leider van de Vrije Wereld', al zijn er natuurlijk altijd wel 'bureau's' te vinden, zoals ons eigen 'Centraal Bureau voor de Statistiek', die een 'peiling' zo kunnen 'uitleggen' dat we nu gelukkiger zijn dan ooit, en krankzinnig veel vertrouwen hebben in het nieuwe 'Moderne Leiderschap' van het land.
In China, en in Rusland, groeit de vrees dat het westen toeleeft naar een oorlog, of dat we er al middenin zitten. Exact omdat ieder leiderschap in ons gedeelte van de wereld ontbreekt, steeds meer mensen zich afvragen wie toch die gelukkige mensen zijn, die zoveel vertrouwen hebben, en waar dat dan op is gebaseerd als zelfs de meest elementaire vrijheden als sneeuw voor de zon verdwijnen, en het economische perspectief een luchtspiegeling is, gestoeld op karrevrachten geld dat wordt bijgedrukt, en/of geleend van toekomstige generaties, bij een perspectief van 'Groen Nihilisme'. Dit soort verwarring, krampachtig voorgesteld als 'Ultiem Gezellig', met de 'Generaal' die zich warmloopt in de coulissen, en de 'Waan van de Dag' die regeert, terwijl we de concurrentie in de wereld aan de horizon steeds verder zien uitlopen, is geen basis voor een gooi naar het 'Kampioenschap'. Ja, we hebben het grootste stadion, de rijkste sponsoren, de hoogste schulden, meer managers en trainers dan enige andere club in de competitie. Maar het publiek zit thuis, velen zijn al afgehaakt, en volgen alleen Johan Derksen nog als hij het niet over voetbal heeft, en onze club bungelt onderaan in de competitie. Heel 'gezellig' is het allang niet meer. Misschien kunnen we beter aan het werk gaan om het sportieve niveau wat op te krikken? En dan mag die grootspraak ook weer, als signaal naar de spelers, en om onszelf moed in te spreken. Als we maar beseffen dat we nog een lange, lange weg te gaan hebben, en er eerst stevig gesaneerd moet worden op het niveau van het 'waterhoofd', willen we weer de spelers aan kunnen trekken die het waar kunnen maken.