Ik ook!
Vermoedelijk kent u dit soort momenten wel: 'Kom jij uit Venlo?! O! Wat toevallig! Ik ook!' Nou kom ik zelf niet uit Venlo, en heb ik ook niet zoveel met dat soort identificatie. Maar het wemelt van de mensen die op grond van dat soort gelijkloop op slag een zekere affiniteit hebben met anderen. Als vervolgens blijkt dat de ander in dezelfde wijk opgroeide, en naar dezelfde school ging, ben je hen kwijt. In gezelschap zonderen ze zich af met als excuus: 'We hebben zoveel te bespreken!'
Zou die ander nou in Addis Abeba zijn opgegroeid, dan is er geen 'klik', en geen tekst. Terwijl in mijn ogen iemand die toevallig uit dezelfde plaats komt als waar ik langere tijd woonde, en in de buurt opgroeide, en naar dezelfde school ging, niet direct interessant is. Maar die man of vrouw uit Addis Abeba wel. Wat mij fascineert in mijn medemens is niet de overeenkomsten, maar de verschillen. Mijn vriendschappelijke en de meer vruchtbare persoonlijke relaties reflecteren dat ook.
Nostalgisch roddelen over een leefomgeving is onschuldig tijdverdrijf, maar het verrijkt niet. Bovendien wonen er in elke stad, in elk dorp, verschrikkelijke, en soms ook uitgesproken gevaarlijke mensen, en gebruiken oplichters dat soort ontwapenende trucs ook om iemand op het verkeerde been te zetten, en finaal uit te kleden. 'Hoe kan dat nou? Zij kwam ook uit Venlo!' Duh!
De omgekeerde impuls, wanneer mensen denken dat ze een exclusief plekje hebben ontdekt, een stoffig dorp in een uithoek van de wereld, om vervolgens een 'rommelwinkel' binnen te lopen, en in de eigen taal te worden aangesproken door iemand die niet alleen ook als Nederlander geboren werd, en er opgroeide, maar ook nog in de buurt van waar je zelf woont, en dan een gevoel van verlies hebben, is ook niet echt gezond.
Een deel van de discussie over de landbouw en veeteelt spitst zich toe op de kwaliteit. Een stuk grond dat op kunstmatige wijze is geoptimaliseerd voor één gewas, waarbij alle andere vegetatie systematisch wordt weggehaald, jaren achtereen, produceert misschien wel veel, maar hoe is het gesteld met de kwaliteit? Hoe is de smaak? Wat is de voedingswaarde? En hoe leer je mensen wat het verschil is tussen een krop sla uit Venlo, en een krop uit Addis? Om het zo maar even plastisch uit te drukken.
Wijn is in de basis een natuurproduct. De wijnmaker heeft allerlei technieken om de wijn van een perceel te optimaliseren, maar de attractie voor de fijnproever is het verschil tussen de ene en de andere wijn. De 'terroir'. Terug te voeren tot de samenstelling van de grond, de hoeveelheid vocht in de grond, de hoeveelheid zon, en allerlei lokale omstandigheden die interessant zijn als je je smaak ontwikkelt, en leert 'proeven'. Dan krijg je ook een ander gesprek. En nee, dat heeft niet noodzakelijk te maken met geld. De smaak valt niet af te lezen aan het etiket, of de prijs.
Zelfde verhaal over muziek. Over Kunst. Dat het een 'Jean Laudy' is, hofschilder van het Belgische Koninklijke Huis, dat zal wel. Maar vind je het mooi? Wat doet het met je? Of is het meer 'Komt ook uit Venlo?'
Beschaving heeft niets te maken met enige mono-cultuur die men zich eigen heeft gemaakt. Je kunt een aap of een hond die kunstjes ook leren. Wat niet betekent dat die aap, of die hond ook beseft wat precies de draagwijdte van dat gedrag is. Je kunt eveneens je 'socio-economische'-filters in je 'onderzoek' zo afstellen dat je geen verschil meer ziet tussen de criminaliteit van inwoners uit Venlo, of Deventer, zonder dat je iets oplost. Maar wie besodemieter je dan? En waarom? Zoals je ook de definities van wat nou wel mag worden opgenomen in de statistiek als crimineel gedrag, en wat niet, naar hartelust kunt 'aanpassen' om er, op papier, één identieke smurrie van te maken die nergens naar smaakt.
We hebben een andere 'taal' nodig om weer met elkaar te kunnen spreken over de inhoud, en de kwaliteit van het leven. Welk gedrag wel, en welk gedrag niet. Wat is 'vol'? Wat is 'urgent', en wat niet? Wat kunnen we nog betalen? Wat is een vermoeden, wat is een gevormde, onderbouwde mening, en wat is een onomstotelijk feit? Hoe verhouden de feiten zich tot meningen en vermoedens in een complex geheel? Hoe krijgen we mensen zo ver om te investeren in een gesprek met iemand die niet 'ook uit Venlo' komt, maar uit Addis? Of uit Parijs. Uit Kiev. Uit Vladivostok? En zonder Venlo als 'Base-Line' te gebruiken.
Democratie als bestuurlijke vorm staat of valt bij de kwaliteit van de informatie die we hebben om onze keuzes naar een kwalitatief hoog niveau te tillen, naast moedwillig opgelegde beperkingen aan de keuzes die bestuurders voor de burgers mogen maken, vastgelegd in een grondwet. Dan, en alleen dan, mogen we hopen dat we in relatieve vrede met elkaar samen kunnen leven, en van elkaar kunnen leren. 'Hoe was het leven in Addis?' Anders dan in Venlo. Hoe gingen ze daar om met criminelen? Anders dan in Venlo. Hoe was het om daar naar school te gaan? Anders dan in Venlo.