Eenzaam aan de top, eenzaam in een diep zwart gat, of eenzaam in de massa.
Een essay in het verlengde van mijn bijdrage over ‘Reizen’, waar ik afsloot met een ‘makkelijke’ opmerking over mensen die een eenzame indruk maken, omdat ze weggedoken zitten achter hun ‘scherm’ en niet gestoord mogen worden. ‘Makkelijk’ omdat iemand ‘on line’ kan verdrinken in de vrienden, en wellicht eenzaam oogt, maar het niet is. De psycholoog zal zeggen dat ‘eenzaamheid’ tussen de oren zit, en problematisch wordt indien het zich uit als een klacht. ‘Klinische depressie’. Daar hebben ze therapieën en pillen voor, en de overheid houdt een ‘nummer’ in de lucht dat u kunt bellen als u hulp nodig heeft.
Inspirerende teksten op het internet, en goedbedoelde adviezen van mensen die u niet kent, maar die zich opwerpen als uw vriend, zijn voor de één de bevrijding, en voor de ander een reden om van de flat te springen. Dit blog, en deze tekst, is pretentieloos. Mooi als u er voor uzelf inspiratie uit haalt, en het is nimmer mijn bedoeling om u wanhopig te stemmen, maar een ‘realist’ weigert om met lippenstift een varken mooi te maken.
Wie de top bereikt, heeft zich ontdaan van concurrenten, maar heeft ook geen doel meer. Het hele leven alles opzij gezet om de top te bereiken, en eenmaal daar een overweldigend gevoel van totale leegte. ‘Nummer één hit’, en wat nu? Als je geld (succes) hebt, heb je vrienden. Maar met dat soort vrienden is het onvermijdelijk dat je ontdekt dat vriendschap een ‘illusie’ is. Mocht je vervolgens in een diep zwart gat storten, dan bestaat de kans dat zekere hulpvaardige mensen zich over je ontfermen, en je er weer bovenop helpen, waarna ze je verlaten, omdat ze zich wentelen in de ellende van anderen, en als je hun hulp niet meer nodig hebt, je niet langer van nut bent voor hen. Wat helemaal opgaat als ze professionele hulpverleners zijn. Als je niet langer hulpbehoevend bent, kost je hen geld.
Die manisch/deprimerende cyclus is knap ongezond, en autonoom een valide argument om de eigen ambities enigszins te temperen, en je niet op te laten zwepen door een enthousiaste menigte, zonder een gezonde kijk op wat ‘roem’ is, en wat het beslist níet is. Het is niet een ‘Uit de Gevangenis Zonder Betalen’-kaartje. Als alles gezegd en gedaan is, blijf je één van de velen. Geniet, maar ‘drink’ met mate. Hecht je aan mensen die je kunt vertrouwen, en schenk hen vertrouwen. Waag het niet om hen te misbruiken, omdat je geld, of je roem je die ruimte bieden, want je komt van een koude kermis thuis. In laatste instantie ben je zelf de architect van je eigen leven, en alleen jij. Wat mij brengt bij ‘eenzaam in de massa’.
George Orwell beschrijft in zijn dystopische roman ‘1984’ een eenzame man die gekweld wordt door zijn geweten, omdat hij weet dat de 'Truth' een leugen is, waardoor hij niet vol overgave mee kan doen met de ‘Two Minutes of Hate’, en ‘Big Brother’ niet als zijn vriend beschouwt. Hij is eenzaam in de massa. En de massa wil niet dat hij zijn eigen leven vormgeeft. Hij moet zich ‘voegen’, voor zijn eigen bestwil. En om de samenleving te dienen waar hij deel van uitmaakt. De massa als een gevangenis. De routine. De normen. De ‘tests’ om te zien of men wel loyaal is.
De mens is een sociaal dier, dat in totale isolatie grote moeite heeft om te overleven. Als dat technisch nog wel lukt, is het mentaal als regel een té grote belasting. Maar wat voor soort vriendschappen heeft men nodig om optimaal te gedijen? Dat is per individu anders. De lijst met kwaliteiten die men zoekt in zijn of haar vrienden en vriendinnen is eindeloos, en verandert met de tijd. Hopelijk niet dramatisch. Het vinden van die ‘ene’ perfecte partner is als het streven naar het bereiken van de top. Beter is het om te spreiden, zonder het geschonken vertrouwen te beschamen. In een kille term heet dat ‘Friends for Benefits’. Wederzijdse, onbaatzuchtige hulp, die geen hulp is zoals hiervoor beschreven, omdat er sprake is van wederzijds respect, en een balans zonder ambitie. Je overvraagt niet, en je dringt je niet op. Waarbij je met de tijd kunt migreren van iemand die binnen een relatie meer kreeg dan gaf, naar een relatie waarin men meer geeft dan krijgt, of andersom, zonder dat het de relatie geweld aandoet.
Wat voor ieder van ons geldt, als individu in een gezonde, harmonische wereld, gaat ook op voor landen die moeten zien het met elkaar uit te houden. Grote verschillen tussen individuen, of tussen landen onderling, staat vriendschap dan niet in de weg. Je hoeft niet ‘met elkaar naar bed’. Je loopt elke dag met elkaar, en praat over niks. Over het eten, de kinderen, roddels, het weer. Gezellig. Routine. Daarnaast heb je een partner met wie je ‘het bed’ deelt. Of meerdere vrienden of vriendinnen, naar behoefte, zolang het niet leidt tot het schenden van vertrouwen. Geen beloften doen die je niet waar wílt maken, of kúnt maken. En wee je gebeente als je je voordoet als vriend, of vriendin, omdat je hem of haar nodig hebt om de top te bereiken, om het ‘hart’ van een ander te veroveren, om een regime change te kunnen effectueren, of een concurrent uit te schakelen.
Om koninkrijken in stand te houden, en waar mogelijk nog uit te breiden, sloten adelijke lieden niet zelden ‘verstandshuwelijken’. Een praktijk die ook gemeengoed was in zekere kringen van de burgerij. De partners waren getrouwd, maar lieten elkaar vrij, en zorgden voor voldoende personeel en andersoortige vrienden om de hofhouding te ‘smeren’ en te onderhouden. Zo was de ‘EEG’ oorspronkelijk ook ingericht, alsmede de Verenigde Staten. En dat werkte als een zonnetje. Er ontstaan problemen als het ‘verstand’ de geest geeft, en een verlangen naar het bereiken van de absolute top (macht) de bron vergiftigt. Daarom is het immer een veeg teken als iemand (of een land) van zichzelf zegt ‘Exceptional’, ‘Indispensable’, ‘Chosen’ te zijn. Laat anderen dat maar zeggen. Maar trek je er niet aan op. Aanvaard de waardering in dankbaarheid, blij dat je iets voor een ander betekent, maar richt geen standbeeld op voor jezelf. Dan eindig je eenzaam.