Door ‘reislust’ vandaag weinig tijd.
Wel geïnspireerd om iets met u te delen over ‘Reizen’. Dat ik zelf in mijn leven veel gereisd heb, en van geen stoppen weet, zolang de gezondheid en de portemonnee het toelaten, dat wist u al als u hier vaker leest. Maar ik heb het er zelden concreet over. Daar is dit het blog niet voor. Maar afgelopen week keek ik een video op het YouTube-kanaal ‘Unsollicited Advice’, waarin deze keer het werk van de hedendaagse Koreaanse filosoof Byung-Chul Han centraal stond. Waarom hebben zoveel mensen het gevoel dat hun bestaan zo ‘leeg’ is? De link komt straks.
Han wijst op een ‘overdosis’ aan rationaliteit, productie en streven naar efficiëntie, wat een jachtig gevoel geeft waarin geen tijd is om ‘stil te staan’. Hij stelt daar tegenover het ‘ritueel’ voor. Mechanisch dingen doen, met een vertrouwde groep mensen, wat rust brengt, en doelbewust niet ‘productief’. Ik begrijp waar hij heen wil, maar het betoog geeft mij niet meteen een ‘Eureka!’ moment. Wat echter niet betekent dat het niet kan werken. De absentie van een religieuze achtergrond maakt mij vermoedelijk minder ontvankelijk. Maar het hangt er ook een beetje vanaf wat iemand beschouwt als een ‘ritueel’? Ik denk dat Han voor ogen staat dat iemand die zich aan een ‘ritueel’ overlevert, even geen tijd en aandacht heeft voor zichzelf, de eigen gedachten en indrukken, maar zich weg laat zakken in de groep die de regie heeft. Maar ik ben niet vertrouwd met zijn werk, anders dan via die video, en ‘flarden’.
Dan dat ‘Reizen’.
We zijn allemaal ‘Reiziger’, van de geboorte, tot de dood, en kunnen de tijd niet stilzetten, en niet terug. We kunnen ‘op de plek’ blijven, en met enige inspanning lukt het ook wel om te leren aan ‘niets’ te denken, te ‘mediteren’, of ons aan ‘kuddegedrag’ over te leveren waarbij we niet zelf iets hoeven te denken, of bedenken. Iemand met de ‘drang’ om elke minuut te laten ‘tellen’, en die slapen al zonde vindt van de tijd, zal dat met minachting vervullen. ‘Leeglopers!’
Nou gaat het hier op dit blog om de haverklap over ‘efficiëntie’, de noodzaak om *nuttig* te produceren, ten bate van eten, drinken, dak boven je hoofd, verwarming, export en transport, wat wellicht de indruk wekt dat ik alle andere activiteiten pure verspilling vind. Maar dan heeft u niet goed gelezen. Mijn stelling is dat je dat *nuttige* produceren niet moet verwaarlozen, omdat het je de ruimte (in tijd en ‘pecunia’) geeft om je te ‘vermaken’. En dat het in laatste instantie simpelweg onfatsoenlijk is om anderen voor jou te laten werken, terwijl je wegen zoekt om hen het door henzelf verdiende geld af te pakken voor wat *nutteloos* is, ook al zie je dat zelf anders. Maar discussie daarover zul je altijd houden. Dat is het waar ‘efficiëntie’ cruciaal is, en rationele oplossingen veruit te prefereren zijn boven ‘zomaar wat aan rotzooien’ en iedereen ‘inspraak’ geven, op zoek naar de ‘consensus’. Dat spaart oceanen van tijd, en vele miljarden die beter besteed kunnen worden.
Pregnant voorbeeld? De NAVO en haar proxies zijn goed voor meer dan tachtig procent van alle uitgaven, op de hele planeet, waar het de aanschaf van wapens betreft, maar oorlogen winnen is teveel gevraagd, indien je als eis stelt dat het eindresultaat overeenstemt met het concrete doel dat je formuleerde voordat je de wapens liet ‘spreken’, en de situatie daarna beter is dan daarvoor. Maar u kunt zelf ongetwijfeld ook mooie voorbeelden verzinnen van wanbeleid, indien ‘efficiëntie’ en doeltreffendheid tot norm worden verheven. Kijk anders nog even naar de ‘vluchtelingenproblematiek’, ‘veiligheid’, ‘mobiliteit’ of ‘huisvesting’.
Die woestijn vol mensen die druk is met de herverdeling van het via de belastingafdracht toegeëigende productief vermogen via uitkeringen, toeslagen, subsidies en noem het allemaal maar op, is dor en droog. Het is een straf als je je gedwongen ziet in die woestijn je ‘vergoeding’ bijeen te sprokkelen, als ‘ontvanger’, of als iemand die daar ‘werkt’, en ik heb afgelopen week concrete voorstellen gedaan om dat radicaal anders te doen. Met als doel iedereen meer tijd te geven om te ‘Reizen’. Om van het leven een avontuur te maken, waarin het ‘werk’ bijdraagt, of anders slechts minimaal tot last is. Hoe u ‘Reist’, dat bepaalt u uiteindelijk zelf. Sommigen zijn fysiek niet van de plek te branden, en hebben meer dan genoeg aan een afstandsbediening voor de ‘Treurbuis’, of een ‘telefoon’, en dan kunnen ze ook toe met een ‘Basisinkomen’. Anderen hebben ‘pecunia’ nodig om te reizen, en moeten dus wel arbeid leveren, of een ‘mecenas’ treffen. Dan zijn er mensen die ‘Reizen’, voor wie de ‘Reis’ zelf eerder een kwelling is, omdat het ze gaat om het ‘afvinken’ van zekere bestemmingen. Of altijd naar die ene bestemming die ‘Home away from Home’ is, waar ze de vrienden van vorig jaar weer gaan zien. En dan zijn er de mensen die het ‘Reizen’ zelf omarmen als een zegening. En ze zien wel waar ze terechtkomen.
Koppel ik het terug op mijzelf, dan ben ik niet zo’n ‘nomade’, maar zeker ook niet iemand die jaagt op ‘Bestemmingen’. Grote delen van de reis zelf zijn voor mij rustgevend, omdat ik dat zo inkleed. Maar dan zeg ik erbij dat ik ‘autorijden’ rustgevend vind. En ik ervaar zelden stress tijdens het ‘Reizen’ zelf, anders dan door reisgezellen, of gestresste mensen die ik op mijn ‘Reizen’ tegenkom. Met andere woorden, grote delen van het ‘Reizen’ zelf zijn (voor mij) feitelijk rituelen. Als ik al spanning inbreng wanneer ik met mijn vrouw reis, dan is dat omdat ik het veelal nog wat ‘avontuurlijker’ wil, en niet ‘op de automatische piloot’ via de snelweg ‘kilometers’ wil maken.
Kortom, ik begrijp hoe Han die ‘rituelen’ ziet als rustpunt, maar niet hoe rationeel en ‘efficiënt’ op gespannen voet staan met dat streven. Ik zou haast zeggen: Eerder het tegenovergestelde! Het is juist de chaos die ons opbreekt, en ervoor zorgt dat we onszelf verliezen, om als een dolle onze eigen staart na te jagen, wat terecht het gevoel geeft dat het allemaal zo nutteloos is, en we er niks mee opschieten. Dat we alleen maar ouder worden, en dat al die mensen die weggedoken zitten in hun beeldscherm, en niet gestoord mogen worden, inderdaad eenzaam zijn. En grotendeels, of volledig, onproductief op de koop toe!
HIER de link naar de video.