De afkorting 'MAD' is een term uit de tijd van de 'Koude Oorlog', en het stond voor 'Mutually Assured Destruction'.
De logica was dat beide 'machtsblokken' over zoveel verwoestende atoomwapens beschikten, dat beide grootmachten volledig verwoest zouden worden als er iemand op de 'Knop' zou drukken. Beide 'blokken' beschikten over een 'Second Strike Capability'. Mocht de tegenstander op het idee komen dat het mogelijk moest zijn om de op land gebaseerde atoomwapens en bevelsstructuren uit te schakelen met een 'First Strike', dan lagen er protocollen klaar die lagere goden de vrijheid gaven om raketten vanuit patrouillerende onderzeeërs, oppervlakteschepen, en permanent rondvliegende nucleair bewapende bommenwerpers te lanceren richting de vijand.
Het Engelse woord 'mad' staat voor gek, verward, krankzinnig, compleet 'van Lotje', 'van het Padje', totaal geschift, en dat was uiteraard geen toeval. Stanley Kubrick produceerde op enig moment een iconische film, 'Dr. Strangelove', waarin een reeks totaal verknipte Amerikaanse militairen en civiele adviseurs een alles vernietigende atoomoorlog ontketenen. Eén van de civiele adviseurs, een rol van Peter Sellers, is een onversneden Nazi die spreekt met een Duits accent, en die grote moeite heeft om zijn rechter arm onder controle te houden, waar die sterk de neiging heeft om de Hitlergroet te brengen.
Die film heet 'satire' te zijn, maar er waren mensen die het begrepen als een revelatie, in die zin dat een ongeluk in een klein hoekje zat, en er ruim voldoende gekken voorhanden zijn in de hoogste kringen, die bij gelegenheid in het Canadese parlement, bijvoorbeeld, ook een staande ovatie zouden brengen aan een openlijke Nazi, om zo'n ontsporing mogelijk te maken. Een deel van de bezorgde mensen, veelal met een militaire achtergrond, die van nabij hadden gezien hoe gek sommige hoge officieren zijn, en wat voor idiote dingen politici bedenken, werden zogeheten 'Preppers'. Vooral in de Verenigde Staten groeide dat uit tot een cult, en naast de kans op een totale ontsporing zoals geportretteerd in die film, bedachten 'Preppers' nog tal van andere scenario's, zoals totale gestoorde lieden die een biowapen zouden kunnen ontwikkelen, om het vervolgens uit een laboratorium te laten ontsnappen, of het zonder schroom in zouden zetten, die hen op voorsprong zouden zetten omdat zij tenminste voorbereid waren. Velen van hen overleden als 'Prepper' zonder dat hun 'Doemdenkbeelden' uitkwamen. Omdat ze zichzelf, al voorbereidend, op achterstand hadden gezet, afgezet tegen mensen die geen wolkje aan de horizon ontwaarden, werd het gangbaar dergelijke 'Complot Denkers' aan te merken als gek, en gevaarlijk.
Zoals al eerder gememoreerd heb ik mijn hele professionele leven doorgebracht in een omgeving waarin denken over veiligheid op de eerste plaats stond. De discussie was immer hoeveel veiligheid genoeg was. Kun je thuis volstaan met een rol pleisters? Of moet er ook een verbanddoos komen, een abonnement op een alarmcentrale en een defibrillator, met een helicopter op het dak? Voor de gewone sterveling, en voor het bedrijf dat ook nog wel wat wil verdienen, is het zaak om te bepalen wanneer het genoeg is. Hoe groot is het risico? Wat zijn de kosten? Zijn er andere, goedkopere, praktische manieren om calamiteiten het hoofd te bieden?
Terugverwijzend naar 'Dr. Strangelove' ligt het voor iemand zoals ondergetekende voor de hand om niet van iedereen een 'Prepper' te maken, maar om de gekken de pas naar de 'Knop' af te snijden. Geen demente bejaarde tot president verheffen, geen clown aanstellen, en geen door blinde ambitie gedreven wereldverbeteraar de lanceercode geven. Helaas lijkt die gedachte in ons deel van de wereld geen bereik meer te hebben. En dat baart mij grote zorgen. Op het 'In English' deel van dit blog schreef ik gisteren over een nieuw wapensysteem dat de potentie heeft om het machtsevenwicht, gebaseerd op 'MAD', dramatisch te verstoren. In de Verenigde Staten vreest men dat de Russen en de Chinezen een ruimtewapen hebben ontwikkeld, en inmiddels ook operationeel hebben, dat een extreem krachtige 'EMP' (Electronic Magnetic Pulse) kan genereren, die bij machte is alle elektrische circuits in de hele VS in één keer te 'frituren'. Terug naar de Middeleeuwen in een oogwenk.
Zoals ik in dat artikel ook schreef is het in principe voldoende dat politieke en militaire leiders denken dat dat wapen bestaat, en operationeel is, om af te schrikken. Maar het kan hen ook op de gedachte brengen dat het zaak is om hun nucleaire arsenaal aan te wenden voor een alles verwoestende 'First Strike', alvorens dat ruimtewapenwapen kan worden geactiveerd, en de doorgebrande circuits hun raketten en bommenwerpers onbruikbaar maken. Laat mij onderstrepen dat ik niet wéét of zo'n ruimtewapen uitvoerbaar is, en of de meest sombere verwachting, van volledige destructie van alle elektronische circuits in één keer ook mogelijk is. Het fenomeen van een 'EMP' is beslist géén fantasie, en ook de zon, op grote afstand van de aarde, is bij machte om zo'n 'EMP' te produceren die op aarde circuits onherstelbaar beschadigt. 'Google' het anders even.
Zelfs bij een niet algehele vernietiging van alle elektronische circuits, is zo'n wapen nog steeds een 'Game Changer'. Moet je je als individu voorbereiden op de inzet van zo'n wapen? Of mogen we er vanuit gaan dat onze leiders het daar niet op aan laten komen? Of moeten we constateren dat voorbereiding op zo'n eventualiteit simpelweg onmogelijk is, door de omvang van de schade? Steeds als er een wapensysteem wordt ontwikkeld dat geacht wordt een 'Beslissende Voorsprong' te bieden zijn er mensen die er optimaal gebruik van willen maken. De uitvinding van de atoombom stimuleerde Churchill om een plan te ontwikkelen om, nadat Hitler uit de vergelijking was gehaald, samen met de Duitse militaire eenheden, die de weg wisten, en de Amerikanen, Rusland binnen te vallen, voordat dat land zelf ook een atoombom zou hebben. Dat plan bestond écht, en was ook serieus bedoeld. En tot op de dag van vandaag zijn er mensen die zonder enige schroom stellen dat het een gemiste kans was dat het niet werd opgepikt en uitgevoerd.
Als zo'n 'EMP'-wapen bestaat, compleet met 'satellite killers' om het te beschermen, dan zie ik zelf niet hoe Putin en/of Xi lichtvaardig zouden kunnen besluiten om het in te zetten, anders was het al gebeurd, maar dat ze niet zouden aarzelen als de NAVO zekere 'Rode Lijnen' zou passeren. En dat zijn dan niet de 'Rode Lijnen' die bepaalde Westerse commentatoren uit hun duim zuigen, maar 'Rode Lijnen' die voortvloeien uit een gepubliceerde doctrine. Helaas ben ik er niet van overtuigd dat onze leiders voldoende doordrongen zijn van het gevaar, gelet op de keuzes die ze maken. Zelfs als dat hele 'EMP'-wapen niet bestaat, zou ik nog steeds voorzichtig zijn om een nucleaire oorlog te voorkomen, maar we kunnen met eigen ogen aanschouwen dat onze leiders er anders in zitten. In 2007 waarschuwde Poetin dat verdere uitbreiding van de NAVO in oostelijke richting zou leiden tot oorlog, waarop onze leiders prompt verdere uitbreiding aankondigden. Hoe werkt dat in hun hoofden?
Je kunt je niet voorbereiden op een situatie waarin auto's, inclusief die van hulpdiensten, niet meer rijden, alle betalingsverkeer onmogelijk is, evenals alle communicatie via de telefoon, de radio of televisie, en er geen internet meer is, terwijl ook je verwarming het niet meer doet, noch je kooktoestel, en de bevoorrading van winkels stopt, vliegtuigen spontaan uit de lucht komen vallen, schepen stuurloos stranden. Maar als je weigert erover na te denken, is het ook geen afschrikwekkend vooruitzicht, en als de afschrikking niet werkt, gaan mensen 'Dumb, Fat and Happy' verder op de ingeslagen weg, tot het noodlot toeslaat. Stupide, maar zoals Ciplolla al constateerde onderschatten we altijd het aantal stupide mensen. Daarom was de goedkoopste, en ook verreweg beste manier om de veiligheid te verbeteren in de professionele omgeving waar ik veertig jaar lang mijn brood verdiende, het verspreiden van de boodschap: 'Doe Geen Domme Dingen'.