Pak de popcorn er maar bij.
De definitieve uitslag van de gisteren gehouden verkiezingen komt pas eind volgende week, maar gisteravond werd de huid van de beer vast verkocht op basis van de ‘exit-polls’. Overigens niet ten onrechte, want het stond feitelijk voor de verkiezingen al vast dat een nieuwe poging om de soevereiniteit van Nederland terug te halen uit Brussel kansloos was. En vanuit *mijn* optiek, als strategische kiezer, was dat feitelijk het enige thema: Meer, of minder ‘Brussel’. Maar zo werd het niet gepresenteerd, en u hoeft mij niet uit te leggen dat de kiezers het ook niet zo hebben geïnterpreteerd. En dat is dan met inbegrip van de ‘Brussel-kritische’ partijen, waarvan er nu één, NSC, volledig is weggevaagd. Mijn stelling is dat ze na de verkiezingen van 2023 hun opdracht niet begrepen, ofschoon ik onmiddellijk erken dat de kiezer het die partijen ook niet duidelijk had gemaakt.
Die ‘lezing’ van mij komt ‘hooghartig’ over: ‘Het is lastig bescheiden te blijven, als je zo goed bent als ik’. Maar hopelijk herkent u het als de abstracte kijk op politiek die ik hier al vanaf het begin etaleer, met mijn pleidooien voor een veel grotere afstand tussen ‘politiek’ en ‘privé’, en een voorkeur voor een ‘constitutionele republiek’ boven een ‘liberale democratie’, een voorkeur voor ‘Law Based’ boven ‘Rules Based’, en koude rillingen bij het gegeven dat ‘Brussel’ geleid wordt door benoemde functionarissen, die een entiteit zonder grondwet ‘besturen’ op een wijze die richting de ondergang leidt. Terug te voeren op mijn argwaan jegens de menselijke capaciteit om, op elk moment, logische besluiten te laten prevaleren, waarbij ik mijn eigen capaciteit allerminst boven die van anderen plaats. Dat soort ‘nederigheid’ (eigenlijk: inzicht) is in onze hedendaagse wereld zeldzaam, en dat is nadrukkelijk niet anders binnen de partijen die na de verkiezingen van 2023 de kans kregen om te laten zien hoe het moest. En nee, ik ga geen namen noemen.
Zelfs als de PVV uiteindelijk, op het nippertje, toch een paar stemmen meer blijkt te hebben binnengeharkt dan D66, dan nóg is er geen zicht op een herkansing voor de partij van Wilders. Rob Jetten zal de kans krijgen om premier te worden van een uitgesproken pro-EU, pro-Davos regering, en om zijn verkiezingsslogan waar te maken: ‘Het kan wél!’ Okay, laat maar zien dan. Als ‘manager’ van het Nederlandse filiaal van ‘Brussel’ zal hij vól inzetten op het implementeren van beleid dat in ‘Brussel’ al is, en nog zal worden bekokstoofd. En de mensen die op D66 hebben gestemd *willen* dat ook. Die zagen ook die waanzinnig grote Nederlandse vlag waar Jetten voor stond, maar die vlag staat voor hen niet voor een soeverein land. Eerder hing daar bij D66 de Regenboogvlag. Ze zwaaien bij gelegenheid ook net zo makkelijk met de Europese vlag. Of die van Ajax, of wat dan ook. ‘Symboolpolitiek’. ‘Beeldvorming’. Wat spreekt de kiezer aan?
Ooit bezocht ik als opvarende per zeilboot Turkije, met een minuscule, verfomfaaide Turkse ‘bezoekersvlag’ in de mast, zoals voorgeschreven. We kregen bezoek van de militaire grensbewaking, die ons een uur gaf om een fatsoenlijke Turkse vlag te vinden, anders slingerde hij ons op de bon. Ik moest de Nederlandse schipper ervan weerhouden om daarover in discussie te gaan, anders hadden we er nog dagen gelegen, vrees ik. ‘Trots op je land’ past helemaal niet bij D66, anders dan geformuleerd als een pleisterplaats voor chaos en pogingen om vrijheden *op te leggen* aan medelanders die hun nationale trots anders beleven dan gedeelde vreugde bij een gunstig resultaat in een sportwedstrijd. Wat niet alleen botst met ‘pokhout’ nationalisten in ons land, maar net zo goed met de attitude die ‘nieuwe Nederlanders’ met zich meebrengen, waaronder ‘Turkse’- en ‘Marokkaanse’-Nederlanders, zelfs als ze in Nederland geboren zijn, generaliserend gesproken. Dat is wat we ‘cultuur’ noemen in de antropologische betekenis van het woord, en niet een schilderij of standbeeld zoals binnen de pro-Brussel-partijen.
Een dialoog over dat diepgewortelde probleem, dat nauw samenhangt met ‘veiligheidsbeleving’ en ‘zelfrespect’ (terechte trots), werd decennia geleden ‘afgesloten’ met een ‘praten we niet meer over’, met een ‘Cordon Sanitaire’, en stigmatisering van medelanders die zich niet thuis voelden in die ‘Unipolaire’ wereld, effectief geleid door ongrijpbare lieden die achter ‘onze’ rug om besluiten namen, ‘voor onze eigen bestwil’, begrepen en uitgesproken als een ‘Weg Met Ons’-sentiment. En door de absentie van een dialoog, omdat ‘experts’ er klaar mee waren, werden de standpunten steeds harder. Mijn kijk op dit diep gewortelde conflict tussen de ‘Universalisten’, in wezen het oude communistische/Christelijke ideaal van een unipolaire wereld, en de mensen die dat niet zien zitten, en terugverlangen naar een ‘Vrije Markt’ voor ideeën, heldere standaarden, duidelijke, voor iedereen geldende wetten en een ‘Multipolaire’ wereld, maakt dat ik somber ben over wat ons te wachten staat. Ik vind het verschrikkelijk teleurstellend dat het hele politieke debat zo angstaanjagend oppervlakkig en wezenlijk betekenisloos is geworden. Een ‘Beauty Contest’. Wie wordt onze volgende ‘Miss Holland’? Rob Jetten. Okay, en nu?
‘Het kan wél!’ is de Nederlandse vertaling van Merkel’s ‘Wir Schaffen das!’. Kijk even naar de situatie bij onze oosterburen. Merz is even populair als Starmer in het Verenigde Koninkrijk, en Macron in Frankrijk. Totaal *niet* dus. En alle drie hebben ze feitelijk maar één agendapunt: Rusland verslaan, en opknippen in wingewesten. En zo zit D66 er ook in. Dat project is al volledig van de rails gelopen, maar voor ‘Brussel’ is het ‘Wij of Zij!’. Een ‘existentiële bedreiging’, met andere woorden. De kiezer is zich er niet eens bewust van. Die denkt in termen van woningbouw, gezondheidszorg, werkgelegenheid, klimaat, Marco Borsato, en noem alle ‘talking points’ maar op waar partijleiders en politieke scribenten elkaar de afgelopen maand over in de haren zijn gevlogen. Het zal Jetten mogelijk nog wel enige moeite kosten om een kabinet te formeren. Niet omdat de partijen waarmee hij dan een coalitie moet vormen, GL/PvdA, VVD en CDA, programmatisch op een volkomen andere lijn zitten, maar omdat ze alle vier hoopten de grootste te worden, en geen ‘tweede’, ‘derde’ of ‘vierde’ viool willen spelen.
Uiteindelijk is de tragiek dat géén van de partijen, groot, noch klein, behoudens het door de media genegeerde ‘Forum’, oog heeft voor de koers die ‘Brussel’ vaart, die binnen vier jaar, de beoogde regeerperiode van het kabinet Jetten, tot oorlog met Rusland moet leiden, indien Rusland niet implodeert. En daar ziet het niet naar uit. Timmermans heeft de weg vrijgemaakt voor het kabinet Jetten door op te stappen, en hij zal wel ergens opduiken in Europa als een generaal van het nieuw te vormen Europese leger. Dan kan Klaver zich presenteren als het ‘Frisse Jonge Gezicht’ van die club oorlogszuchtigen. Bontenbal heeft met zijn partij winst geboekt, ten koste van NSC, dus die haakt wel aan. Maar Yeşilgöz zal nog wel ‘ge-regime-changed’ (sorry voor dit lelijke anglicisme) moeten worden om het te laten werken, zo is mijn inschatting. Maar ‘onder de streep’ maakt het uiteindelijk niet uit voor de vraag of Nederland bereid is alles op het spel te zetten voor Ursula en Mark in ‘Brussel’.
Die sombere verwachting *hoeft* niet uit te komen. Maar het is niet iets waar onze Nederlandse regering enige invloed op heeft. Zeker, het is ‘denkbaar’ (hoewel extreem onwaarschijnlijk) dat Rusland omvalt zonder dat er een schot gelost wordt tussen militairen *in* Europa (EU) en Rusland. Of dat er alsnog een vredesakkoord komt tussen de NAVO en Rusland. En dan kunnen we ongehinderd verder steggelen over de punten en komma’s die ons nu uit onze slaap houden. Vanuit mijn perspectief, alles overziend wat er in de wereld gebeurt, is het waarschijnlijker dat de ‘EU’ en de NAVO imploderen, mét of zonder schotenwisseling. En dan zijn we in ons land de klos, omdat het als een donderslag-bij-heldere-hemel zal komen. Een ‘Black Swan’-gebeurtenis waar niemand rekening mee hield. Die om keuzes vraagt waar ik premier Jetten niet toe in staat acht. Je kunt je altijd in mensen vergissen, maar ik zie hem als de ‘slippendrager’ van ‘Davos’, die instructies van ‘bovenaf’ nodig heeft om te functioneren, en niet als ‘Staatsman’ die het land bij de kladden grijpt en uit de prut trekt. Een ‘manager’, of ‘filiaalhouder’, geen ‘ondernemer’. Geen ‘Vader des Vaderlands’. U wel?