Wat nou als er zevenendertig partijen zijn, en je vindt jezelf niet terug in hun programma's?
Om heel eerlijk te zijn erken ik direct dat ik niet de programma's van al die partijen heb gelezen. En ik weet ook dat u ze ook niet allemaal hebt gelezen. Sterker nog, de meeste mensen die al vastbesloten zijn om op een bepaalde partij te gaan stemmen hebben het programma van hun eigen partij vaak niet eens gelezen. Zelfs niet als ze lid zijn van die partij. Twijfelaars maken veelal gebruik van een 'Kieswijzer', waar u een serie vragen krijgt voorgelegd over 'populaire thema's' die door de redactie van 'Kieswijzer' zijn uitgezocht. Die redactie heeft voor die 'populaire thema's' uitgezocht hoe elke partij erover denkt, en nadat u de vragenlijst heeft ingevuld komt daar een suggestie uit op basis van 'meeste stemmen gelden'.
Tal van critici hebben er al op gewezen dat die methodiek uitnodigt tot valsspelen. De auteurs van die programma's schrijven hun programma voor hun 'doelgroep', en niet met het oog op een complexe realiteit. Of hun voorstellen uitvoerbaar zijn, en wat de gevolgen zijn voor de samenleving, of zelfs voor hun eigen doelgroep, interesseert hen geen 'ruk'. Niets. Ronkende slogans, pakkende 'One Liners', populaire thema's. Het is een schiettent op de kermis.
De meesten van u zullen eerder vier uur naar uiteenlopende leuterprogramma's op de televisie kijken waar de diverse 'lijsttrekkers' zich presenteren, dan dat u die documentaire kijkt waar ik u eergisteren op attendeerde, maar u begrijpt beter waarom het in de politiek 'nergens' over gaat als u die documentaire prioriteit geeft, en dan begrijpt u ook waarom u zich niet herkent in 'de politiek', of waarom u zich zo ergert aan al dat domme geleuter over hoe iemand zijn koffie drinkt, hoe lang iemand is, of hoe de poes heet. Het kán niet over de inhoud gaan, want die hangt bij al die partijen als los zand aan elkaar. Het is een samenraapsel van poses en slimmigheidjes, bedacht door mensen met een 'PR-achtergrond', die verder nergens verstand van hebben. En niet zelden verkocht door politici die vooral erg onder de indruk zijn van zichzelf. En die daardoor 'daadkracht' en 'vastberadenheid' uitstralen.
'Debatten' worden ook strak geprogrammeerd rond de 'belangrijke thema's'. De smaakmakers voor mensen die het helemaal gehad hebben met al die 'mooipraters', zijn de 'Bad Boys' en de 'Bad Girls'. De 'Trumps'. Afstandelijke intellectuelen met praktische oplossingen, die geen tijd hebben voor de franje, er zelfs hun neus voor ophalen, de 'staatsmannen' en 'staatsvrouwen', komen in dat systeem niet bovendrijven. Sterker nog, ze worden met huid en haar opgevreten en uitgekotst door de 'Bad Boys' en 'Bad Girls' in de politiek, en afgeserveerd door de 'partijleiding', omdat ze niet 'presentabel' zijn. Stijf, gereserveerd, meer 'Poetin', of 'Xi'. Landsbelang. Praktische oplossingen. En je eigen sores los je zelf maar op. Ben je 'Trans'? Of 'Weird'? Daar zijn je ouders voor. Niet de minister president.
In sommige grotere partijen zitten wel dat soort mensen, met een realistische kijk op praktische uitdagingen, en een gereserveerde kijk op de mogelijkheden, maar je vindt ze niet in de etalage. En op de achtergrond worden ze door hun eigen partijgenoten ook vooral als hinderlijk ervaren. En een risico, omdat ze 'Truth to Power' spreken. Het meest markante voorbeeld in de Nederlandse politiek op dit moment is Pieter Omtzigt. En dat is geen stemadvies, maar iets wat ik mis bij andere partijen. Waar ik hier met enige regelmaat een lans breek voor een 'Kleine Overheid', wil ik niet een minder daadkrachtige overheid, maar juist een die veel daadkrachtiger is, en die wegstapt van de 'alles voor iedereen' als opdracht. Zo'n overheid doet niet minder, maar veel méér, omdat wat zo'n overheid aflevert degelijk is, en niet eindeloos moet worden opgelapt, en aangepast aan de waan van de dag.
De meeste kleinere partijen zijn 'One Trick Pony's' die uit armoede ook een standpunt formuleren over de 'populaire thema's', maar daar eigenlijk geen affiniteit mee hebben.
Voor mij is het een luxe die we ons niet langer kunnen permitteren. Maar het is als een snel draaiende carousel op de kermis. Je kunt er niet uit zonder gevaar voor eigen leven, ook al word je kotsmisselijk, en heb je alle vrolijke afbeeldingen nu wel gezien. Ik zou oprecht liever hebben dat ik zag welke partij ons uit dit moeras kan sleuren, maar ik zie het niet. Dit feest duurt nog tot de muziek stopt. Maar wat dan? Ik houd mijn hart vast.