Hoe komt ons beeld van andere landen en andere volkeren tot stand?
Voor het overgrote gedeelte kunnen we niet bogen op persoonlijke waarnemingen. We zijn er niet geweest, of waren er te kort, vaak al vele jaren geleden, en slechts op één bepaalde lokatie, en hebben er niet geleefd. Dat geldt zelfs al voor verschillende regio’s in een klein land als Nederland, waar de mentaliteit en bepaalde omgangsvormen nog altijd behoorlijk van elkaar kunnen verschillen. Zelfs nu nog, met een veel grotere mobiliteit, ‘sociale media’, massale surveillance, en diep in het leven van ons allen ingrijpende wetten en regelingen.
In sommige gevallen zijn we wel bekend met bepaalde afwijkende gebruiken elders, omdat velen uit dat land ons land bezoeken. Zakelijk, of als toerist. Maar hoe die zich gedragen in het buitenland, is niet noodzakelijk een afspiegeling van hoe men zich thuis in de eigen omgeving gedraagt. Ze passen zich aan, maar zijn op zoek naar het behoud van zoveel mogelijk vrijheid om dicht bij ‘zichzelf’ te blijven. Dan nog zien we alleen de mensen die het geld hebben om te reizen.
Maxima kreeg destijds applaus en hoon toen ze opmerkte dat ‘de Nederlander’ niet bestaat. Applaus van de verkeerde mensen, die Nederland open willen stellen voor eenieder die zich hier wil vestigen, en hoon van mensen die beter hadden moeten weten. Voor mij was het gewoon een volkomen logische en feitelijk correcte observatie. In een tijd waarin we worstelen met de individuele en nationale ‘Identiteit’ als belangrijkste politieke opdracht, en ons wentelen in schuldgevoelens over wat onze ’voorouders’, en die van de buren, misdaan zouden hebben, en ‘canons’ onze ’Nationale Identiteit’ moeten afbakenen in de ruimte en tijd, was het een elegante manier van een intelligente vrouw om te trachten ons terug te brengen op aarde. Het was, vrees ik, paarlen voor de zwijnen.
Weerzin tegen complete landen en volkeren komt als regel voort uit ‘media-aandacht’, waarbij ons wordt voorgehouden dat het in een land niet pluis is, of dat in een bepaald land de vrijheid juist optimaal is, en bepaalde zeden en gebruiken er een oogstrelend paradijs van maken. Alleen op die manier valt te verklaren dat landen die martelen, aan de lopende band andere landen binnenvallen, mensen zonder vorm van proces vastzetten, de hele bevolking ’24/7’ afluisteren en bespioneren, zonder blikken of blozen andere landen beschuldigen van identieke misdragingen, en daar dan mee wegkomen als een argument om dat andere land te beschouwen als een vijand. Zelfs als die beschuldigingen van A-tot-Z gelogen zijn.
Reislustig als ik ben, heb ik al in heel veel landen en kijkje mogen nemen. Daarbij ben ik ook (ver) buiten de gebaande paden geweest, en heb ik delen van landen of steden bezocht die werden ontraden. Dan nog zal ik niet claimen de expert te zijn op het gebied van ‘vergelijkend warenonderzoek’ waar het de kwaliteit van het leven in al die landen betreft, zoals dat wordt ervaren door de mensen die er wonen. Al doe je nog zo je best om authentieke indrukken op te doen, en mensen te zien en te spreken die jou eerlijk tonen en zeggen wat ze denken en hopen, en bij voorkeur spontaan, en hoe ze jou zien, voorzover de taal al geen barrière is, is het nog steeds onbegonnen werk om op die wijze de ’temperatuur’ van een land op te nemen.
Dat ‘peilingen’ en ’studies’ evenmin een goed beeld geven hoef ik u niet te vertellen, na alle spectaculaire missers van ‘analisten’ die daar blind op vertrouwden, om na de publicatie van hun ‘professionele analyse’ en ‘predictie’ over de uitkomst van verkiezingen, in hun hemd te worden gezet. En waar ‘analisten’ hun eigen sprookjes gaan geloven, giert het helemaal uit de klauw. In het bijzonder als ze lokale ‘bronnen’ hebben ontwikkeld waar ze niet meer van los kunnen komen, en die hen op sleeptouw nemen voor een eigen agenda.
Maar het kan ook gebeuren dat een reporter te goeder trouw in een interview een positief beeld schetst van iemand die kort daarna wordt verguisd als de baarlijke duivel, die een zoon heeft gebaard die enkele jaren later door sancties zal worden getroffen. ‘Gekruiste signalen’. Niet door hebben dat een land op de nominatie staat om te worden ‘bevrijd’ door onze vrienden, de handelaren in organen. Gesteund door NAVO-landen die zelf op een haar na met elkaar in oorlog zijn. Daar een beeld uit destilleren van wat volkeren motiveert is ondoenlijk. Maar houd je de blik strak gericht op olie en macht, macht en olie, dan begrijp je wel waar de 'media-aandacht' door wordt gemotiveerd die het slechtste in de mens boven brengt.