Het gaat niet goed met ons.
Op de piek van de welvaart, zeker de laatste twintig jaar gekocht met geleend geld, zitten we onszelf verschrikkelijk in de weg. Niet alleen in Nederland, maar dat is nauwelijks een excuus. Voor een deel zijn we ons er wel van bewust dat er grote veranderingen voor de deur staan, maar ergens willen we dit leven vol waanzin en onmatige verspilling niet kwijt, wat ons inspireert om onze eigen onmisbaarheid uit te stallen in het 'reclameblok', krantenartikelen, televisieprogramma's, en gesprekken met wie ons maar aan wil horen.
De mensen die druk zijn met écht werken hebben daar de tijd niet voor, maar een weelde aan 'organisaties' die namens hen spreken doet het woord voor hen. En daarnaast schieten er ook allerlei 'Bedankt!'-Stichtingen als paddestoelen uit de grond. Zorgmedewerkers, leerkrachten, bakkers, loodgieters, mensen in de bouw, kappers, sportschoolhouders, de gedrukte media, BN-ers, en noem maar op. Iedereen 'Bedankt!'
Het is een beetje zoals in dat vliegtuig met de 'zonbestemming', waarbij de passagiers beginnen te klappen als het vliegtuig de grond raakt bij de landing. Alsof die piloten een huzarenstukje hebben volbracht. Maar het is hun werk. Ze krijgen ervoor betaald, en ze willen zelf ook graag weer veilig naar huis, en dat u de volgende keer weer instapt. Het mag zo zijn dat niet iedereen een vliegtuig kan besturen, en niet iedereen bij machte is om een galblaas te verwijderen, goed les te geven, een fatsoenlijk brood te bakken, of een huis te bouwen, maar dat zie je terug in de financiële compensatie die er tegenover staat. Het is geen vrijwilligerswerk.
Sommige vakgebieden zijn dermate aangevreten door de hoogmoed, dat het niet zelden zo is dat een 'hobbyist' er meer verstand van blijkt te hebben dan de 'professional'. Zo zat ik met stijgende verbazing te kijken naar een Iraans/Nederlandse hoogleraar die 'rechtsgeleerde, filosoof en dichter' is, en daarnaast nog volop tijd heeft voor het schrijven van artikelen voor uiteenlopende publicaties, en die frequent optreedt als 'pratend hoofd' bij de dames van 'Goede Morgen Nederland', en in een keur van andere publieksprogramma's. Hij laat daarbij zijn licht schijnen over een hele waaier aan onderwerpen waar hij blijkbaar verstand van denkt te hebben.
Deze keer poneerde Rafshin Ellian de stelling dat China verantwoordelijk is voor de pandemie, omdat 'Beijing' niet krachtig genoeg optrad bij de uitbraak. Tegelijk is de man een verklaard tegenstander van 'autoritaire' regeringen, en waarschuwde hij 'westerse' landen dat 'coronamaatregelen' niet in strijd mochten zijn met de 'grondwet', waardoor dat virus zich nu als een vuurzee verspreid in die landen, terwijl ze het in China hebben uitgestampt.
Het patroon is eigenlijk steeds weer hetzelfde. Mensen met een indrukwekkende hoeveelheid vage 'boekenkennis' nemen plaats op de stoel van de 'piloot', de 'chirurg', de 'zorgmedewerker', de 'leerkracht' en noem maar op, en wat volgt is een regelrechte ramp. In het bijzonder als het 'juristen' zijn, of 'politici'. Van beide soorten hebben we er in ons land veel teveel. En of iemand een 'filosoof' is, een 'dichter', 'schrijver', 'acteur' of 'komiek', danwel een praatjesmaker en een charlatan, dat bepaal ik zelf wel. Dito bij het vak 'journalist', of 'columnist'. Waarmee ik niet zeg dat er geen onderscheid is, en dat er geen beloning tegenover zou mogen staan als iemand adembenemend mooi schrijft, of na het nodige speurwerk een belangrijke onthulling kan publiceren. Maar dáár is het inderdaad zaak om pas te applaudisseren als de vrucht van het werk de moeite van het consumeren waard is, en niet eerder.
De overheid die bij de uitbraak van een virus het aantal doden beperkt, en binnen de kortste keren de economie weer aan de praat krijgt, is wat mij betreft geslaagd voor die test. Best mogelijk dat u daar anders over denkt, maar als ik in een vliegtuig, taxi, bus of boot stap, dan wil ik veilig aankomen op de plaats van bestemming. Dat is de primaire verantwoordelijkheid van de bestuurder. Mooi als de bestuurder daarnaast nog een informatief 'Dames en Heren'-praatje in de aanbieding heeft, of een 'Grappen en Grollen'-pakket in de taxi, om de tijd te doden, als mijn hoofd er naar staat, of als de kapitein op de 'Gala-avond' aanschuift voor het 'Captains-Dinner', maar eerst besturen. En ook, of zelfs juist, als het moeilijk wordt. Als het hard waait, mistig is, sneeuwt, er sprake is van een sterke stroming, verraderlijke rotsen, spekgladde wegen of landingsbanen, of mechanische mankementen. Of, voor de politieke en ambtelijke bestuurder, als een virus of een economische recessie roet in het eten gooien.
Wie goed wil leren (be)sturen, moet hoofdzaken van bijzaken leren onderscheiden. Niet moppen blijven tappen terwijl je taxi in de slip van de weg dreigt te raken. Niet aanschuiven voor het 'Captains-Diner' bij naderend zwaar weer, of het binnenlopen van een lastige haven aan een verraderlijke kust. En vóór alles inzien dat bepaalde 'wespennesten' simpelweg té complex zijn, zodat je ze beter kunt vermijden. En onder géén beding nog extra complexiteit toevoegen in de domme hoop dat je 'stuurautomaat' je wel veilig naar je bestemming zal brengen. Niet méér beloven dan je aankan. Hou het simpel. En maak haast als je tijd hebt, zodat je tijd hebt wanneer je haast hebt.
Als er één categorie mensen is die niet geschikt zijn als bestuurder, dan zijn dat de geboren 'academici', die geen nederigheid kennen, en het niet simpel houden, maar simpel maken. Hoe complexer, hoe gretiger. Pretentie is alles op dat niveau. Geen zee te hoog. En na de crash of de schipbreuk hebben ze weer handenvol werk omdat het 'bestudeerd' moet worden. In een land met een overdosis 'Academisch Geschoolde' medemensen is het logisch dat besturen er bij inschiet. Dat het een sluitpost wordt, met meerdere 'kapiteins' die aan het stuurwiel (laten) draaien. En allemaal in een andere richting. Meer in het bijzonder waar die academici een vakgebied hebben waarin iedereen permanent met zijn of haar rug in de rijrichting zit. Waar men niks kan, en niks wil zeggen voordat de 'data' binnen zijn. Verdomd! Mondkapjes helpen wél! Verdomd! De economie liep op de klippen! Verdomd! als je een virus niet uittrapt, gaan er meer mensen dood! Verdomd! Rotsen zijn hard!
Ja. En bedankt!