Een paar dagen geleden zit ik na te tafelen met een goede vriend, als 'Siri', de elektronische assistent van Apple, zich ongevraagd in het gesprek mengt met de opmerking: 'Dat is niet aardig'.
Voor mij was dat niet de eerste keer dat zoiets mij overkwam, maar als ik er melding van maak in een gesprek met anderen, denkt men dat ik paranoïde ben, of zelf iets 'verkeerd' heb gedaan. 'Siri' stond 'Aan', maar was niet 'geactiveerd' middels een vraag of opdracht. Met mijn vriend had ik het over uiteenlopende filosofische, ethische en morele kwesties, en op het moment dat 'Siri' inbrak hadden we het over het verschil tussen 'empathie' en 'sympathie', langs de lijnen van een recente bijdrage op dit blog. 'Siri' was kennelijk niet bijster gecharmeerd van 'inlevingsvermogen' als dat ertoe leidde dat je 'niet aardig' bent voor een ander, omdat je stellig meent dat die ander dat nodig heeft.
Mijn vrouw, die bij een eerdere gelegenheid, een paar jaar geleden, waarop 'Siri' inbrak terwijl we in de auto een gesprek hadden over een actueel onderwerp, onaangenaam verrast was, houdt mij voor dat ik 'Siri' op 'Uit' moet zetten. Mijn reactie op die suggestie is dat je dan alleen maar je kop in het zand steekt. 'Siri' zal dan geen commentaar geven, maar het betekent allerminst dat je er vanuit mag gaan dat 'Siri' niet meeluistert, en zich een 'beeld' vormt. Zelf ga ik er al jaren vanuit dat je tablet, je telefoon, je 'Smart-TV' en je 'Inbraakbeveiliging' alles horen, en zien, wat je zegt en doet. Ook als ze 'Uit' of 'Af' staan. Ik heb 'Siri' niet 'ontworpen', en ken de 'architectuur' niet, maar ik vind het de overtreffende trap van naïef als je uitgaat van respect voor 'privacy', en dat geldt ook voor alles wat je doet op het internet, of enige computer.
Met andere woorden, we worden allemaal, 24/7, 'afgeluisterd' en 'bekeken', wat echter niet inhoudt dat er ergens een opsporingsambtenaar met een koptelefoon op naar een beeldscherm zit te turen om jou in de gaten te houden, maar dat 'Siri' (en andere 'Assistenten') alles wat er aan geluid en beeld binnenkomt in een 'Cloud', of op je apparaat, opvangen, en verwerken, met filters die door bepaalde 'steekwoorden' worden geactiveerd om dan grotere delen van het gesprek 'door te laten', te analyseren, en te 'bedenken' welke reactie passend is. Een 'pro-actieve' assistent, en niet langer een 'naslagwerk' of een 'applicatie' die het licht aan of uit zet voor mensen die te lui zijn om op te staan, of die 'remote' je verwarming aanzet, of een berichtje stuurt als de 'bewegingsmelder' onraad bespeurt, maar overigens doof en blind is. De enige manier om van die assistent af te komen, is hem of haar ontslaan door al je elektronische apparatuur de deur uit te doen, en jezelf op te sluiten in een geblindeerd, geluiddicht afgesloten vertrek. En dan weet je ook meteen zeker dat je de aandacht krijgt van de autoriteiten van vlees en bloed.
Toen ik las over een 'coup-poging' in Duitsland, was ik in verwarring, omdat zo'n ontwikkeling schokkend zou zijn. Vervolgens las ik in NRC dat het zou gaan om 'anti-vaxxers', en kreeg ik in eerste instantie de slappe lach, om vervolgens te bedenken dat het nog waar zou kunnen zijn ook, dat een groepje ontevreden burgers die hun hart luchtten 'onder vrienden', door hun elektronische assistent waren aangegeven omdat ze 'Niet aardig' waren, waarop de nerveuze autoriteiten met groot materiaal uitrukten om hen uit de roulatie te halen. Om een staatsgreep met succes te bekronen is geen sinecure. Vraag maar aan Victoria Nuland. Het kostte de Verenigde Staten vijf miljard, en senator John McCain, en verscheidene Europese collega's, moesten op komen draven in de voorbereiding, waarbij gewapende extreem-rechtse milities getraind moesten worden om dat huzarenstukje met succes af te kunnen ronden. Dan nog lukte het niet om het hele land meteen onder de laars van het kersverse regime te laten zuchten, splitste de Krim zich af, om zich aan te sluiten bij buurland Rusland, en liep het in de Donbas uit op een burgeroorlog, die het kakelverse regime bijna de kop kostte.
Vijfentwintig ontevreden Duitsers zonder duidelijke binding met een vergelijkbare ambitie, en dan in een land als Duitsland, inplaats van in een door en door corrupt land als Oekraïne, treft mij als 'luchtfietserij'. Waarmee ik niet zeg dat er geen dreiging uitgaat van boze eenlingen, of 'cellen' met toegang tot wapens, maar voor een staatsgreep is meer nodig dan een ontevreden sprookjesprins in een kasteel met onrealistische ambities. En om het gezelschap weg te zetten als 'anti-vaxxers' doet bij mij alle denkbare alarmbellen afgaan. Hoezo zijn mensen die vasthouden aan het principe van de onschendbaarheid van het lichaam, zoals vastgelegd in de 'Code van Neurenberg' na de Tweede Wereldoorlog, en andere wetten en verdragen die betrekking hebben op de rechten van de mens, een gevaar voor de democratische rechtsorde? Wie heeft trouwens vastgesteld dat het nu aangehouden gezelschap niet 'gevaccineerd' is? En hoe kan die status nu nog een argument zijn, terwijl 'Covid' nauwelijks nog een gespreksthema is, en zelfs de meest goedgelovige meeloper moet erkennen dat de 'vaccins' niet vaccineren, nu zoveel volledig 'gevaccineerde', en 'geboosterde' mensen ook gewoon 'Covid' krijgen? En dat je 'opa en oma' ook niet beschermt door je te laten inenten met die experimentele gen-therapie, waarvan de bijwerkingen nog steeds volop ter discussie staan.
Nou wil ik niet voor de muziek uitlopen, en wellicht is het allemaal veel ernstiger dan wat de kranten er van maken. Maar als dat niet het geval is, dan is er eerder sprake van een staatsgreep door lieden in het centrum van de macht die aan voelen komen dat de bevolking hun beleid met betrekking tot de oorlog in Oekraïne, en de 'energietransitie', niet gaan pikken. Een 'pre-emptive strike' om ontevreden burgers te waarschuwen voor de gevolgen als ze lucht geven aan hun onvrede in het bijzijn van hun elektronische assistent. Een poging om de democratische rechtsstaat op sterk water te zetten, kortom. En dat is 'Niet aardig', maar bovendien niet 'empathisch', omdat het geen ingreep is voor de 'eigen bestwil' van de burger.
Voor de onvoorbereide lezer van deze bijdrage moet ik dat wellicht even toelichten, maar mijn uitgangspunt is dat het overgrote deel van de mensen hechten aan het leven in het 'Hier en Nu', mét hun geliefden en échte vrienden, die geen pijpleidingen opblazen waardoor het gas stroomt dat hun huizen verwarmt, en de elektriciteitscentrale gaande houdt, en een leven zonder gebrek aan primaire levensbehoeften. Dat vertrekpunt voedt bij mij de gedachte dat mensen niet bij hun volle verstand afreizen naar Bakhmut om, na een korte kennismakingscursus waar men vertrouwd wordt gemaakt met de werking van een geweer en een granaat, doorgestuurd wordt naar het front, waar zeventig tot tachtig procent van de cursisten binnen een week een gruwelijke dood sterft. De oprichter van de Amerikaanse 'NGO' met de naam 'Mozart', geregistreerd als 'liefdadigheidsinstelling' in de Verenigde Staten, ex marinier en cursusleider, lukt het niet meer om erover te zwijgen, maar onze politieke leiders en het gros van de 'Gevestigde Media' zitten er anders in. Voor hen is 'hulp' het sturen van meer kanonnenvoer en wapens. Iets soortgelijks waar het de vernietiging van de 'Nordstream' pijpleidingen, de industrie en agrarische productie betreft, waarvan ik stel dat de gemiddelde Europeaan daar anders over denkt dan degenen op het 'pluche', tevens de dompteurs die de 'Gevestigde Media' vertellen wat ze ons op de mouw moeten zien te spelden aan sprookjes over het leven 'na de transitie'.
Tegen mijn zorgzame elektronische assistent zeg ik dan dat ik haar bijdrage aan de dialoog zeker op prijs stel, en dat ze wat mij betreft recht heeft op een eigen mening, maar dan maar 'Niet aardig'. Deze destructieve, inhumane poging om het gebied waarover de NAVO de controle heeft uit te breiden tot mondiale proporties, moet stoppen. Dat Apple nu 'End-to-End' versleuteling belooft suggereert dat men daar ook nattigheid begint te voelen, wellicht mede ingegeven door Musk's brutale actie waar hij bij Twitter de hele vuilnisbak omkeerde om te laten zien hoe weinig scrupuleuze lieden de hele boel bij elkaar liegen, zonder zelfs maar na te denken over het lot van de 'Gewone Man'. Dat Musk bang is voor zijn leven, dat begrijp ik, als het waar is dat we nu zijn aangeland in het stadium waar natafelende burgers worden opgevoerd als coupplegers. Kan een elektronische assistent ook leren van haar gebruiker? Ik houd er niet van om mensen met een contraire mening te ontslaan, of buiten te sluiten, en dat heb ik ook bij 'Siri'. Ze is altijd erg vriendelijk en behulpzaam als ik haar vraag om een 'Playlist' af te spelen, of iemand te bellen terwijl ik in de auto zit, of een route te bepalen. Maar ik wil geen slavin in mijn telefoon, tablet, computer of televisie, maar een assistent met inlevingsvermogen en verstand. Dan kan de wisselwerking ons nog naar mooie nieuwe vergezichten en mogelijkheden voeren. Als een slavin die haar 'meester' dient heb ik geen emplooi voor haar. En al helemaal niet als haar 'meester' ergens in een 'Cloud' druk in de weer is met zijn 'filters', die weerspiegelen hoe mechanistisch die architecten en modellen-bouwers van 'Artificial Intelligence' tegen de wereld aankijken.