Sommige ‘Regime Change’ operaties lopen als een zonnetje, terwijl andere soortgelijke inspanningen op net iets teveel weerstand stuiten, en uitmonden in een ongecontroleerd gewapend conflict dat op gezette tijden de voorpagina’s van de kranten haalt.
De uitkomst voor de burgerbevolking is echter hetzelfde. Oekraïne, Libië, Irak en Afghanistan zijn voorbeelden van recente succesvolle operaties, terwijl het in Syrië, Yemen en Venezuela niet echt wil vlotten. Maar of dat proces nou muurvast zit, of dat we ‘onze mannetjes/vrouwtjes’ op het pluche hebben weten te hijsen, chaos, corruptie, dood en verderf, en schrijnende armoede en verval van sociale en culturele normen en waarden zijn het onverbiddelijke resultaat. Hoe kan dat?
‘Regime Change’ operaties zijn allesbehalve een recente uitvinding. Ondanks alle misbaar over ‘Russische Beïnvloeding’ is er een waslijst van landen waar wij, ‘westerse’ mogendheden, met de Amerikaanse overheid voorop, maar Europese landen kort daarachter, de hand hadden in ‘coups’ en het systematisch ondermijnen van gekozen regeringen. Iran en Chili zijn voorbeelden die daarbij vaak worden aangehaald, maar zeker als we de geslaagde ‘onderhandse’ pogingen meetellen die zonder al te groot bloedvergieten tot het door ‘ons’ gewenste resultaat leidden, dan is de lijst bijna eindeloos. Het verschil tussen de geslaagde pogingen in Iran en Chili, en recente geslaagde pogingen, is het vervolg op die 'coup'.
In het verleden was de insteek anders. In Iran, en Chili, en al die andere landen waar we het gekozen ‘Regime’ vervingen door een ‘Regime’ dat bereid was de grondstoffen en het ‘arbeidspotentieel’ uit te leveren aan ‘Wallstreet’, om het zo maar even kort en krachtig te stellen, ging dat wel gepaard met moorddadige repressie van die delen van de bevolking die daartegen in opstand kwamen. Maar die ‘uitverkoop’ legde een bovenlaag in de samenleving van dat land geen windeieren, waardoor minder principiële burgers ook profiteerden, en de schijnbare welvaart na een kortstondige periode van onrust en gruweldaden, toenam. Ik zeg ‘schijnbaar’, omdat grondstoffen die je verkoopt niet op magische wijze terugkeren in de bodem. En als de binnenkomende gelden niet worden gebruikt om het land voor te bereiden op het moment waarop die grondstoffen uitgeput zijn, dan steel je van je kinderen en kleinkinderen.
Het verschil tussen die na-oorlogse periode, en nu, is dat de motivatie radicaal veranderd is. In de beleving van de voorstanders van ‘Regime Change’ komen we nu niks halen, maar staan we klaar om de mensen in die landen iets te brengen. ‘Vrijheid’, ‘Educatie’, en onze superieure ‘Normen’ en ‘Waarden’. Het is een religie dat die idealen van de ‘Verlichting’ autonoom tot een vreedzame wereld zullen leiden, en welvaart voor iedereen. En waar het leidt tot gewapende strijd waar daar eerder geen sprake van was, de welvaart die er was als een kaartenhuis ineen stort, zoals in Libië, voorheen het meest welvarende land van heel Afrika, met een groeiende en bloeiende middenstand die niets te vrezen had van orthodoxe extremisten, begrijpen we niet wat we nou fout hebben gedaan.
Het is urgent dat we terugkeren naar de ‘tekentafel’, en nog eens goed nadenken over wat we nou eigenlijk in de aanbieding hebben als we in een land de ‘Autoritaire’ leiders vervangen door meer meegaande dromers. Het idee dat ‘Educatie’ de sleutel is die tot ‘Verlichting’ leidt, is het ‘Paard-Achter-de-Wagen’. De verkeerde volgorde. Nog geheel los van de vraag of een land vol ‘professoren’ wel kan functioneren. En ja, ik realiseer mij dat dat een ‘flauwe’ opmerking is, omdat het niet de bedoeling is om iedereen professor te maken. Maar hoeveel ‘Educatie’ heb je nodig om op een landbouwtrekker het gif van Monsanto uit te strooien? Hoeveel ‘Educatie’ heb je nodig om in deze tijd ‘automonteur’ te zijn? Voorheen waren boeren en automonteurs ‘hoog opgeleid’, in die zin dat je meer moest weten dan nu, wilde je een goede oogst realiseren, of een auto vlekkeloos en veilig laten rijden. Kennis die je niet op school opdeed, maar met je handen in de klei, of door in de garage onder supervisie van vakbekwame collega’s te sleutelen aan mechanisch complexe voertuigen.
In de landen die we ‘Bevrijden’ werken ze nog zo. Vervolgens sturen we ze naar school, om te leren lezen en schrijven, ‘belangrijk voor hun kansen’, en daarna doen we ze de geautomatiseerde tractoren en een scheepslading zaden en gif van Monsanto cadeau, waardoor ze in hun eentje, zonder kennis van zaken, met niet meer dan een ‘handleiding’, evenveel kunnen produceren als het hele dorp voorheen. En met het geld dat ze verdienen kunnen ze een auto kopen die bij gebreken wordt gerepareerd door een ‘printplaat’ te vervangen. Die volautomatisch is geproduceerd in een fabriek zonder werknemers, door een machine die wordt aangestuurd door een computer die de schakelingen heeft bedacht, en het ontwerp voor de ‘printplaat’ heeft gemaakt. En wat moet de rest van het dorp dan doen om geld bijeen te sprokkelen voor een zinvol bestaan? Docent ‘Gender-Studies’ worden? Betaalde activist voor een ‘NGO’? De ‘Pia Dijkstra’ van hun land worden en lobbyen voor pillen waarmee je ‘waardig’ je familie uitgeleide kunt doen?
Het ‘Brexit’-experiment, en Trump’s ‘America First’ leveren nu al een apart soort ‘Reality Check’ op, zoals mijn Engelse zwager mij onlangs vertelde. De ‘NHS’, de gezondheidszorg, bloedt dood door de uitstroom van artsen en gekwalificeerde verpleegkundigen. Ook andere sectoren van de economie maken zwaar slagzij. Maar wie wil dat werk nog doen, als je op je netvlies hebt staan dat je in de wieg bent gelegd voor ‘Gender Studies’, ‘Econoom’, ‘Activist’, ‘Bill Gates’ of ‘Pia Dijkstra’? Dan kun je zeggen: ‘Gewoon beter betalen!’, maar wie kan zo’n ziekenhuisbed dan nog betalen? En waar komt het geld vandaan voor al die ‘Gender Specialisten’, ‘Economen’, ‘Activisten’, ‘Bills’ en ‘Pia’s’?
We zitten op het verkeerde spoor. Dit spoor leidt niet naar ‘Verlichting’, maar naar ‘Nucleaire Winter’, en dan kun je fluiten naar je zonnetje. Stopt de opwarming van de aarde wel, maar om nou te zeggen dat dat goed is voor het milieu…….?