Volgens NRC-redacteur Wouter van Noort is de computer racistisch.
Hij richt zijn pijlen op de valkuilen die opdoemen bij de verwerking van 'Big Data', waarmee 'zelf-lerende' computersystemen worden gevoed. Zijn hele betoog is opgehangen aan de insteek van Google, recent volop in het nieuws omdat het bedrijf de realiteit geweld aandoet, en wetenschappelijke bevindingen die niet in haar politiek-correcte straatje passen simpelweg negeert. Een medewerker van het bedrijf die daar kritiek op had werd op staande voet ontslagen.
Van Noort lijkt in zijn artikel over twee pagina's, met illustratie van een 'witwassende' computer, de instructievideo van Google te herkauwen, aangevuld met suggestieve kritiek op een systeem dat recent door de politie in ons land in gebruik werd genomen, waarmee 'risico-gebieden' beter in kaart worden gebracht, zodat de inzet van politie daar op kan worden toegesneden.
Nou gaat u mij niet betrappen op het tegenspreken dat vooroordelen een rol kunnen spelen bij politie en justitie, en dat daardoor bepaalde mensen die niks op hun kerfstok hebben tussen de wielen kunnen komen. Er is overvloedig bewijs voor dat effect. Maar laten we niet doen alsof racisme uniek een blanke afwijking is. 'Bias', waaronder racisme, maar net zo goed de aangeleerde neiging om weg te kijken, en vele andere invloeden die ons vermogen om te oordelen uit het lood slaan, zijn uitvoerig wetenschappelijk onderzocht. Maar in de praktijk blijft het lastig.
Om te beginnen is daar in het artikel van van Noort de bewering dat wie met de 'zoekmachine' van Google zoekt naar afbeeldingen van 'CEO's', een portrettengalerij krijgt van 'Witte Oude Mannen'. Ik dacht: 'Laat ik dat even 'Fact-checken'.' En wat ik kreeg, was een relatief groot aantal afbeeldingen van Sundar Pichai, de CEO van Google. En alles, behalve een 'Witte Oude Man'. Ook foto's van Mark Zuckerberg, met Joodse 'roots', kwamen relatief vaak voorbij. En voor het overige was het een varia van mannen en vrouwen, zo te zien met allerlei achtergronden, en eigenlijk weinig oudere mannen. Dat wil zeggen, ik denk dat het gemiddeld in de westerse wereld nog wel wat anders ligt. Maar het 'jonge, dynamische grut' en de 'flitsmiljardairs', alsmede de door 'positieve discriminatie' opgestuwde vrouwen, kom je juist vaak tegen in de media, omdat ze verzot zijn op dat soort aandacht. En de media op hen. Dus ja, volop 'Bias', maar exact tegenovergesteld aan wat van Noort beweert.
Dat brengt mij naar het volgende punt, tevens de kern van de kritiek van van Noort. Waar hij bang voor is, dat is het gebruik van computers voor het opsporen van brandhaarden van criminaliteit. Zijn stelling is, dat als de 'data' wijzen op een groot aantal criminelen met bepaalde uiterlijke, raciale kenmerken, er meer gepatrouilleerd zal worden in wijken waar die mensen wonen en werken, wat weer leidt tot meer aanhoudingen, en zodoende tot een versterking van het 'vooroordeel' tegen die groepen. Je ziet dezelfde discussie terug in de regelmatig hoog oplaaiende ruzies in de media over 'raciaal profileren'. En het is ergerlijk als iemand je op grond van je huidskleur, kleding, paspoort, of geslacht als verdachte beschouwt. Of zelfs openlijk treitert, omdat ze daar in die situatie de macht toe hebben, en ze jou beschouwen als 'geprivilegieerd', bijvoorbeeld. Want 'blank'. Want 'man'. Want 'Europeaan'. Dus ook want 'zwart', want 'Joods', want 'Arabisch', of want 'vrouw'……….
Anderzijds valt onmogelijk te ontkennen dat onweerlegbare feiten er op wijzen dat sommige groepen, identificeerbaar op grond van herkenbare uiterlijke kenmerken, vaker betrokken zijn bij activiteiten die bij wet verboden zijn. Waar er interactie is met een opsporingsambtenaar, en justitiële autoriteit die moet bepalen of iemand mag worden vastgehouden, en zich voor de rechtbank dient te verantwoorden, kunnen alle denkbare vormen van 'Bias' interfereren. Maar kijken we naar moord en doodslag, en blijkt in Obama's thuisstad Chicago, bijvoorbeeld, dat het overgrote deel van de daders, én de slachtoffers, 'zwart' zijn, dan duidt dat toch op een probleem waar vooral die bevolkingsgroep door wordt geteisterd. Dan doe je potentiële slachtoffers een plezier als je daar als politie rekening mee houdt, en probeert het aantal moorden terug te dringen. Lijkt mij.
De complexe oorzaken van criminaliteit, en grote verschillen in de 'weging' van soorten criminaliteit, waardoor 'witteboordencriminaliteit' vaak niet wordt bestraft, of wordt afgewenteld op een bedrijf, dus de consument en aandeelhouder, of de belastingbetaler, terwijl de 'kruimeldief' wordt opgeborgen in een stinkende cel, en met zijn strafblad elk toekomstperspectief over de horizon ziet verdwijnen, kun je niet wegschrijven op het conto van gebreken in 'Machine Learning'.
Google, en Facebook, en Twitter, en andere multinationals die een beleid hebben voor het vormgeven van 'Machine Learning', zijn overwegend niet geïnteresseerd in het bestrijden van 'Bias', maar in het opdringen van hun eigen preferenties en wereldbeeld. In het geval van die met name genoemde bedrijven is dat overduidelijk gericht op het stimuleren van 'zelfhaat' onder blanke bevolkingsgroepen, en het promoten van 'positieve discriminatie' om uiteenlopende 'minderheden' de 'weg omhoog' op een presenteerblaadje aan te bieden. Naast moedwillige 'Bias' wordt ook druk gewerkt aan uiteenlopende vormen van censuur om dat doel dichterbij te brengen.
In eerdere bijdragen hier heb ik al veel aandacht geschonken aan de verwevenheid van die drie bedrijven met het 'veiligheidsapparaat' in de Verenigde Staten, en de rol die zij vervullen in het bevorderen van de doelstellingen die ik hier met enige regelmaat identificeer als behorende bij de 'Warparty'. Wat niet wegneemt dat ik er tegelijk van overtuigd ben dat het gros van de werknemers, en supporters van die bedrijven, oprecht denken dat ze werken aan een betere wereld. Met inbegrip van NRC-redacteur Wouter van Noort. En dat ze daardoor bepaalde problemen niet eens meer objectief kunnen benaderen. 'Bias' mag in wetenschappelijke beschouwingen volkomen logisch lijken, en iets waar vooral anderen op moeten worden aangesproken. Maar helaas. En ik vrees dat de uiteindelijke slachtoffers niet alleen die groepen zullen zijn die verzet aantekenen tegen de opgedrongen 'zelfhaat', maar veel eerder nog die groepen die men zegt te willen helpen.