De alledaagse werkelijkheid bestaat uit een nagenoeg oneindig aantal parallelle interpretaties van statische feiten, en actuele gebeurtenissen die gevormd worden door onze reacties op wat we waarnemen.
Dat ‘waarnemen’ is in een groot aantal gevallen indirect, in die zin dat we feiten en gebeurtenissen voorgeschoteld krijgen door anderen, die we vertrouwen. In de praktijk is dat een hele keten die begint bij de ‘bron’, en eindigt bij u, de ‘consument’. Wat we voor ‘waar’ houden, is wat we ‘nemen’. Feiten en gebeurtenissen die we missen, kunnen we niet ‘nemen’. Daarnaast selecteren we uit het aanbod, grotendeels op basis van de interpretatie van feiten en gebeurtenissen tot dan toe, die als een ‘filter’ werken.
Om ons te wapenen tegen dwalingen, die op termijn dodelijk kunnen zijn, voor onszelf, voor onze geliefden, ons nageslacht, onschuldige slachtoffers elders, of zelfs de mensheid als geheel, hanteren redelijke mensen ‘regels’ die zijn afgeleid van de ‘Gouden Regel’. Dat wil zeggen, we trachten te komen tot iets dat we vervolgens een ‘objectieve’ vergelijking noemen. Als beschermingsconstructie tegen missers beslist niet ‘Fail Safe’. Maar nog altijd beter dan een permanente ‘oorlog van allen, tegen allen’. De achilleshiel van dat systeem is de benoeming van dingen die ‘gelijk’ zijn.
Dat mensen niet gelijk zijn, in de betekenis van ‘identiek’, is als zodanig een open deur. Doe anders even je ogen open. Toch is het uitgangspunt van de ‘Gouden Regel’ dat we anderen dienen te behandelen zoals wij zelf behandeld willen worden, in een identieke situatie. De suggestie die daar vanuit gaat is dat we op een elementair niveau wel degelijk allemaal ‘gelijk’ zijn, in de betekenis van ‘identiek’. Meer in het bijzonder in ons streven naar ‘geluk’. Helaas is dat een schijnbare overeenkomst, omdat het domweg niet zo is dat we allemaal ‘gelukkig’ worden van hetzelfde. Als we er ook maar een minuut over nadenken, weten we dat ook wel. Toch lijkt die neiging om onze eigen beleving van geluk te projecteren op anderen onuitroeibaar.
Ook voor mij is die ‘Gouden Regel’ het uitgangspunt, maar het is geen ‘Matrix’. Ik accepteer dat er vooraanstaande mensen zijn die volkomen serieus menen dat we leven in een ‘computersimulatie’, omdat ze daar openlijk voor uitkomen. En ik realiseer mij dat ze sterk geneigd zullen zijn daarnaar te handelen. Zoals ook mensen die geloven in een Almacht die hun leven stuurt zullen handelen naar wat dat als consequentie voor hen met zich meebrengt. Dito voor mensen die menen dat ze deel uitmaken van een superieur deel van het menselijk ras, dat hen, en hun erkende vertegenwoordigers, het recht geeft mondiaal de ‘politieman’ uit te hangen.
Als ik mij verzet tegen hun behoefte om anderen te onderwerpen aan hun normen en waarden, verwerp ik daarmee nog niet hun werkelijkheid, zoals die is gevormd door de dingen die ze ‘waarnamen’. Dat respect voor hun realiteit gaat echter niet zo ver dat ik bereid ben mij er aan te onderwerpen zonder ‘in beton gegoten bewijs’. En het probleem is altijd weer dat zij daar niet op willen wachten.
In een voortreffelijk artikel over de oorsprong van ‘haat’, vond ik een citaat van Linus van Pelt, uit de ‘Peanuts’-strip, de creatie van Charles M. Schulz. ‘I love mankind… It’s people I can’t stand.’ En terug naar je troost-brengende dekentje maar weer.
Waar die ‘Gouden Regel’ alleen kan werken als een poort naar een betere toekomst, dat is waar we de moed hebben om te twijfelen aan wat ‘waar’ is. En er voor terugschrikken om te handelen voor alle ‘in beton gegoten bewijzen’ binnen zijn. Waarbij we eerder steeds voorzichtiger zullen moeten worden met het accepteren van bewijzen, in een wereld waar het steeds eenvoudiger wordt om valse bewijzen op een zolderkamertje in elkaar te flansen.
Dat laatste voert mij terug naar die aparte groep van vooraanstaande mensen die meent dat we in een ‘computersimulatie’ leven. Waar zij aansluiting vinden bij mensen die daadwerkelijk artificiële werelden bouwen. Bijvoorbeeld voor simulaties die gebruikt worden om militairen en beleidsmakers te trainen. Of vraag eens aan piloten hoe zij een sessie in een moderne ‘simulator’ hebben ervaren, nadat ze zojuist een groot aantal storingen en noodsituaties tot een goed einde hebben gebracht. Ondanks de evidente schijnwereld die ze binnen gingen via een metalen loopbrug in een ’simulator-ruimte’, na eerst een kop koffie bij een ontspannen ‘briefing’ over wat er op het programma staat, zullen velen zeggen dat het ‘net echt’ was.
Als je echter denkt dat de werkelijkheid ’nep’ is, opent dat een ‘Doos van Pandora’, waar je zonder wroeging een ‘alternatieve realiteit’ kunt presenteren, die geen raakvlakken heeft met wat we ‘waarnemen’. En omdat hetgeen wij ‘waarnemen’ ook ’nep’ is, is er geen enkele reden om je te onderwerpen aan de beperkingen die de feiten en actuele gebeurtenissen, zoals we die ‘waarnemen’, aan ons opleggen. Alle logica vliegt dan het raam uit, en wordt vervangen door een wereld vol ‘enen’ en ‘nullen’. Zware onvoldoendes.