Nadat een soort 'Jip-en-Janneke' voorstelling in een lijst, gemaakt door een graffiti-artiest die 'salonfähig' werd, een miljoen Britse ponden had opgeleverd op een veiling, ging het (deels) door de versnipperaar die in de lijst was ingebouwd.
De geschatte waarde steeg daarmee tot tien miljoen Britse ponden, volgens 'kunstkenners'. Wereldwijd was het 'Groot Nieuws'. Persoonlijk vond ik het origineel al niet bijster inspirerend, de lijst foeilelijk, en als iemand tien miljoen over heeft voor papier dat door de 'shredder' is gehaald, mogen ze mij mailen. Typisch de reactie van iemand die 'het' niet begrijpt.
Door de eeuwen heen zijn er mensen geweest die kapitalen uitgaven aan iets waar de rest van de wereld de wenkbrauwen over fronste. Ik vind het niet op mijn weg liggen u voor te schrijven waaraan u het geld dat u zelf heeft verdiend, uitgeeft. Wat dat betreft ben ik een a-typische Nederlander. Waar het bij mij typisch in het verkeerde keelgat schiet, is waar anderen menen te mogen bepalen wat ze met mijn geld doen. Oorlogen voeren, 'kunst' aankopen, Unilever spekken, 'Bullshit-banen' scheppen, bankiers redden, en noem maar op.
Dat zijn altijd lastige discussies, omdat het niet langer mijn geld is nadat de overheid er beslag op heeft gelegd. En ik ben niet zo wereldvreemd dat ik niet besef dat het aanbeveling verdient om de regie over dergelijke bestedingen van 'gemeenschapsgeld' centraal te houden. Maar een gebrek aan 'Skin-in-the-Game' maakt dat politici, managers en bestuurders soms wel érg gemakkelijk geld uitgeven.
Als argument tegen een 'Universal Basic Income' (het 'Basisinkomen') begrijp ik het, maar is het misplaatst. Nederland besloot na de 'Watersnoodramp' om ons land tegen stormvloed te beschermen middels de 'Deltawerken'. Je kunt ook zeggen: 'Laat iedereen zijn eigen dijkje bouwen', of: 'Moet je maar in Drente gaan wonen', maar dat gaat tegen onze natuur in. De mens heeft het collectief nodig om zich staande te houden in een vijandige omgeving, en daarin schuilt ook onze kracht als soort. Het aanbrengen van een stevig fundament onder de samenleving, zodat je niet van honger, kou of gebrek hoeft om te komen, is niet louter een kwestie van fatsoen, maar per saldo goedkoper dan de schade accepteren die hoort bij een 'recht-van-de-sterkste'-samenleving, als je de regeling tenminste simpel houdt.
Dat laatste is in ons deel van de wereld niet gelukt. Met als gevolg een 'Decadente' samenleving. Dat is een beladen term, zeker in ons land, die gemakkelijk tot misverstanden kan leiden. 'Decadentie' zoals ik het hier gebruik valt samen met de definitie die Sir John Glubb hanteerde. 'Decadentie' is de desintegratie van een systeem, en is niet terug te voeren op het gedrag van individuele burgers. Ik raad u zijn traktaat van zesentwintig bladzijden, 'The Fate of Empires', oorspronkelijk gepubliceerd in 'Blackwood's Magazine', van harte aan! U vindt het als 'pdf' HIER.
'Decadentie' volgt op een lange periode van rijkdom en macht, en wordt gekenmerkt door zelfzuchtig gedrag als norm, een liefde voor geld, en een erosie van plichtsbesef. De claim van de artiest die er voor zorgde dat zijn 'Fiep Westendorp'-plagiaat door de 'shredder' ging, en daarmee tien miljoen waard werd, dat destructie gelijk staat aan creatie, is kenmerkend voor de 'Decadente Fase' zoals Glubb die beschrijft. In die fase zien we 'Defensiveness', 'Pessimism', 'Materialism', 'Frivolity', 'An influx of foreigners', 'The Welfare State' en 'A weakening of religion'.
Het probleem is uiteraard dat het lastig is elk van die 'kwaliteiten' in zijn tijd te zien als 'tekenen aan de wand', naast het gegeven dat het begrip 'Empire' omstreden is. De historische parallellen zijn de ene keer overduidelijk, maar moeten er een andere keer met de haren bijgesleept worden. Waarmee nog eens wordt onderstreept dat 'History doesn't repeat itself, but it often rhymes'. Het gaat mij ook minder om die cycli van rond de tweehonderdvijftig jaar, oftewel tien generaties, die Grubb identificeert als normaal voor een 'Empire'.
Gelukkig laat Grubb zelf ook zien dat de overgangen niet 'strak' zijn, maar warrig, en dat een 'Empire' intern verdeeld kan zijn, maar wel herkenbaar is als het centrum van de macht in een bepaalde periode. Hier op mijn blog heb ik het zelf vaker over 'het westen', dan over 'Washington' of 'Brussel' in dit verband. Daarbij moeten we ook constateren dat Grubb erkent dat delen van een 'Empire' dat de geest geeft, zich op enig moment kunnen ontwikkelen tot belangrijke centra in het nieuwe 'Empire'. Het ritme is meer dat een 'cultuur' zich niet staande weet te houden, en wordt vervangen door een alternatief, na een 'Decadente Fase'.
Na de verovering ('Age of the Pioneers', 'Age of Conquest'), volgt dan de 'Age of Commerce', die gaat over in 'Art and Luxury', 'The age of Affluence', 'High Noon', 'Defensiveness', 'The Age of Intellect', waarin de originele 'Jip-en-Janneke' hun moraliserende bijdrage leveren, voordat de versnipperaar een eind maakt aan het sprookje.
'Defensiveness' staat bij Grubb voor een weerzin tegen het gebruik van (militaire) 'kracht' als gevolg van een versleten plichtsbesef, egoïsme, en een hang naar rijkdom en gemak. In deze tijd gaat die vlieger in zoverre niet op, dat we voor onze oorlogen liefst op afstand blijven, en lokale strijders de hete aardappelen uit het vuur laten halen, of een 'onderdeurtje' in elkaar slaan om de échte concurrent, én het eigen volk, een 'signaal' te geven, waardoor het meer 'televisiespektakel' is dan een existentieel gevecht ten bate van het 'Empire' dat de 'Gouden Eieren' legt. Heldenmoed in het tijdperk van atoombommen, raketten en 'drones', en 'Trade-, Cyber- en Proxy-wars' krijgt een wel érg holle klank.
'Welfare State' is eveneens een rekkelijk begrip in deze tekst, daar de zorg voor het collectief, en voor het coöperatieve deel van de overwonnen volkeren, van meet af een niet weg te denken aspect is van de op- en uitbouw van het 'Empire'. Waar het mis gaat, is waar het niet meer samenhangt met plichtsbesef, en het 'filantropie' wordt. Een recht waar niks tegenover staat, gericht op 'hulpbehoevenden'. Het concept van het 'Basisloon' is juist dat iedereen dat identieke fundament ontvangt om het eigen leven op op te bouwen. Waarbij alle inkomsten uit arbeid een positief saldo genereren, afgezet tegen degenen die alleen dat 'basisloon' hebben, en slechts 'vrijwilligerswerk' doen. De sleutel moet zijn dat je persoonlijk verantwoordelijk bent voor je 'welvaart'. En of je met dat geld uit arbeid een versnipperde 'Jip-en-Janneke'-plaat in een foeilelijke lijst wil kopen, of een comfortabel huis in een prettige leefomgeving, dat moet je zelf maar weten.