Wiens schuld is het, dat er nu drie keer meer mensen in de ‘schuldhulpsanering’ zitten dan in 2009, één jaar na de ‘kredietcrisis’?
Het is de schuld van die mensen, in die zin dat zij aansprakelijk zijn, en linksom of rechtsom dat geld op moeten hoesten. Al bestaan er ‘potjes’ die de pijn verlichten, waar je toegang toe krijgt als je al tot over je oren in de problemen zit, via een ‘bemiddelaar’, die rijkelijk wordt betaald voor zijn of haar ‘adviezen’, en het ontsluiten van die ‘potjes’ met gemeenschapsgeld.
Je kunt eindeloos steggelen over de oorzaken, en een zeer gevarieerd boeket aan verklaringen aanbieden, van een tekortschietende opvoeding, tot beïnvloeding door reclame, en pressie vanuit de maatschappij om het voorbeeld van ‘rolmodellen’ te volgen. Anderen wijten het aan ‘seksisme’, waardoor ze minder kans maakten op een ‘Cum Laude’ beoordeling bij het afstuderen, waardoor mannen de goed betaalde banen wegslepen, en de vrouwen met hun studieschuld op de ‘postkamer’ terechtkomen. Of ze verwijten het de universiteit, die te weinig ‘knuffels’ beschikbaar had op het moment dat ze dat nodig hadden.
Dan is er natuurlijk de ‘woningmarkt’, gekoppeld aan de overspannen verwachting van ‘starters’ die menen recht te hebben op een ‘koopwoning’, die bovendien voorzien is van alle denkbare comfort, en minimaal ‘energie-neutraal’ is.
Je kunt ook de schuld neerleggen bij de media, de politiek, en de ‘onderzoeksbureaus’ die aan de lopende band ‘Hosanna’-berichten over de florissante stand van de nationale economie de wereld in schieten, waardoor iedereen ‘geprikkeld’ wordt om geld uit te geven dat er niet is, en ook niet zal komen, omdat de lonen ‘achterblijven’, en de pensioenen voor onze ogen verdampen, of worden ‘afgeroomd’ door de ‘financiële instellingen’ die de ‘beheerkosten’ door het dak jagen, samen met de overheid, die ook op andere niveaus de betaalbaarheid van een goede ‘oudedagsvoorziening’ torpedeert waar men mogelijkheden ziet om dat geld nu ‘in omloop’ te brengen.
De zichtbare problemen zijn nog slechts het topje van de ijsberg. Vele Nederlanders blijven uit de gevarenzone door hulp van hun ouders, die ‘bijspringen’ waar nodig, of simpelweg omdat ze hun kinderen een ‘levensstandaard’ gunnen die die kinderen zelf met geen mogelijkheid kunnen bekostigen. In de kern is daar niks mis mee, maar het voedt een verwachtingspatroon dat niet realistisch is, en het drijft de prijzen op. En als mijn sombere verwachtingen voor de ontwikkelingen van de economie in de niet al te verre toekomst bewaarheid worden, wordt dat een ijskoude douche.
Wat onvoldoende mensen zich realiseren, is dat veel ‘bezit’ niet meer is dan een ‘aanspraak’. Het staat ‘in de boeken’ als iets van waarde, maar om het te ‘verzilveren’ moet er wel iemand zijn die bereid is, en in staat, om te betalen. Daarnaast wemelt het van de mensen die zich de trotse ‘bezitter’ wanen van een huis, een auto, een boot, een universitaire graad, of iets anders van waarde, terwijl die zaken zijn ‘belast’ met een hypotheek of een schuld. En totdat die hypotheek of schuld is afbetaald, is het dus, geheel of gedeeltelijk, het bezit van iemand anders.
Als je er goed over nadenkt, is het bizar dat de gemeenschap mensen betaalt die burgers moeten leren om goed met hun geld om te gaan, zodat ze uit de schulden blijven die ze niet kunnen dragen. In een gezonde maatschappij is schuld een gedeelde verantwoordelijkheid van degene die de schuld aanvaardt, en degene die het geld uitleent. Als de schuldenaar niet kan betalen, is dat het probleem van degene die dat geld heeft uitgeleend. Niet mijn probleem. Om dat risico voor de partij die geld uitleent af te dekken, vraagt die partij ‘rente’, en daarmee is de kous af.
Waar de problemen ontstaan, is waar overheden en banken geld uitlenen dat niet van hen is, of dat zelfs nog moet worden verdiend. Het is niet onredelijk dat mensen die hun spaargeld en pensioengeld toevertrouwen aan een bank of ‘fonds’ beschermd worden door de overheid tegen onverantwoordelijke, of onoordeelkundige, of frauduleuze bankiers en ‘managers’. Maar op de één of andere vreemde manier zijn we nu terechtgekomen in een wereld waarin degenen die geld uitlenen worden beschermd, en de overheid het als haar taak ziet om de burger uit te melken tot de laatste cent als mensen met schulden in gebreke blijven. Dus ook mensen die verantwoord omgaan met hun geld, worden door de wringer getrokken om geld op te hoesten voor banken en overheden die het over de balk smijten.
Het is zelfs zo sterk, dat als je op persoonlijke titel een familielid of vriend helpt om zijn of haar hoofd boven water te houden, de kans groot is dat je daarvoor wordt gestraft met extra belasting, en men je zal aanraden om dat familielid of die vriend te verwijzen naar een loket van de overheid, waar ‘professionele’ hulpverleners klaarstaan om, ook op jouw kosten, die ‘armoedzaaier’ te leren leven van de lucht. Hoe lang nog, voordat we allemaal platzak, met een door de overheid verstrekte knuffel tegen de stress, bij Rutte in zijn ’torentje’ uitkijken over het Binnenhof, nostalgisch dromend van een tijd waarin de toekomst nog rooskleurig was?