Wie kun je nog geloven?
Slechts een heel klein gedeelte van wat we menen te weten, is te herleiden tot persoonlijke ervaringen. De rest is gestoeld op kennisoverdracht. Waarbij een deel van wat we aanduiden als 'kennis', in feite niet meer is dan een aangeleerd systeem vol 'afspraken' die de communicatie over bepaalde onderwerpen, op een bepaalde manier mogelijk maakt. We spraken af dat één-plus-één gelijk is aan twee. En welke klank overeenkomt met het symbool 'A'.
Mijn vader werd 'gek' van mij, omdat ik in mijn jonge jaren steeds vroeg 'Waarom?'. Had hij net iets uitgelegd, vond ik weer een aspect dat niet duidelijk was, of wat eerder een aanname leek, dan dat het feitelijk juist was. En ik ben die attitude nooit kwijtgeraakt, zonder dat die institutionele twijfel mij in het dagelijkse leven in de weg zit. Iets kan naar behoren functioneren zonder dat je begrijpt hoe. Al is het dan vaak wel verstandig om er rekening mee te houden dat het ook onverwacht kapot kan gaan, of een andere uitkomst kan genereren dan wenselijk is.
Zeker complexe systemen, die eigenlijk niemand tot in het kleinste detail begrijpt, zijn notoir weerbarstig. En het kan levensgevaarlijk zijn om in blind vertrouwen aan te nemen dat iemand die pretendeert het te begrijpen, het ook daadwerkelijk begrijpt. Dat is de essentie het boek van Nassim Nicholas Taleb, 'The Black Swan'. Gepubliceerd na de 'kredietcrisis', waarvan 'iedereen' dacht dat het niet kon gebeuren. Behalve de mensen die het wél aan zagen komen. Er waren dus mensen die je beter had kunnen geloven, dan 'iedereen'. Toch was 'iedereen' geen leugenaar. Wel zaten er leugenaars tussen. Zelfs doortrapte leugenaars.
Onze kennis is dus kwetsbaar. Daaronder onze kennis van aspecten van de samenleving die in de praktijk uit kunnen monden in kwesties van leven, of dood. Oorlog, of vrede. Honger of voorspoed. Gezondheid of ziekte. En tegen die achtergrond bezien is het eigenlijk merkwaardig dat zo weinig mensen die geacht worden 'expert' te zijn op dat vlak, voorzagen dat de 'democratisering' van de kennisoverdracht, door de opkomst van de 'sociale media', ook significante risico's met zich mee zou brengen. Naast de kansen die het mensen biedt om overal kennis vandaan te halen waar voorheen op één of andere manier voor betaald moest worden. Of die je, op school, alleen maar kon verwerven als je daarnaast ook een enorme hoeveelheid ballast tot je nam.
Wie niet van nature geneigd is te twijfelen, en te vragen 'Waarom?', en dat ook niet heeft meegekregen van de ouders, of leerkrachten, loopt het risico om op enig moment geweldig in de maling te worden genomen. Zoals 'Iedereen' voorafgaand aan de 'kredietcrisis'. Ook al is dat niet in alle gevallen het gevolg van kwade opzet.
Iemand die je vertrouwt kan, zonder te liegen, totale flauwekul verkopen. Bijvoorbeeld omdat mensen die hij, of zij zelf vertrouwde, steken lieten vallen, of zelf dachten te weten hoe het zat, maar die kennis bij nader inzien toch niet accuraat was. In zulke gevallen kan twijfel het misverstand snel uit de wereld helpen. Zie bijvoorbeeld Trump, die vorige week beweerde dat hij met de grootste marge 'ooit' de verkiezingen had gewonnen in het 'Electoral College'. Geconfronteerd met het feit dat dat niet juist is, keek hij naar het papier op zijn spreekgestoelte, en claimde dat 'men' hem dat had voorgeschoteld. Als dat juist is, loog hij dus niet, maar vertelde hij wel een onwaarheid. En het lijkt mij aannemelijk dat hij daar niet over loog, omdat het zo eenvoudig feitelijk gecontroleerd kan worden.
Dan is er het gevalletje 'Zweden', waar nu weer veel ophef over is. Volgen we zijn uitleg, dan wilde hij met zijn uitlating de aandacht vestigen op de situatie in Zweden, waar de immigratiegolf tot explosief stijgende criminaliteit heeft geleid, volgens een documentaire die op FOX werd getoond. Maar er waren critici die het anders interpreteerden, omdat hij het niet glashelder zei, FOX niet noemde, en het in de context plaatste van aanslagen in Nice en Parijs. Nou zijn er ook in Zweden verschillende 'incidenten' geweest die in de categorie 'Islamitische Terreur' vallen, maar niet de dag voor de toespraak van Trump waar hij naar verwees. Ook daar is een eenvoudige vraag de kortste weg naar een verduidelijking, maar grijpen zijn tegenstanders dat met beide handen aan om hem weg te zetten als 'leugenaar'.
Ook hier loop ik weer het risico dat mensen mij het verwijt gaan maken dat ik Trump verdedig, terwijl dat helemaal niet mijn insteek is. Mijn insteek is, dat je voorzichtig moet zijn met die diskwalificatie van iemand op grond van een simpele mededeling. Als iemand naar voren brengt dat het niet sterk is voor een president om zo slecht voorbereid, en grotendeels improviserend, de pers en het Amerikaanse volk tegemoet te treden, is dat een punt van kritiek waar ik mij wel in kan vinden. Overigens kijken zijn aanhangers probleemloos door die uitglijders heen, omdat ze het details vinden die er niet of nauwelijks toe doen. Waar zijn aanhang veel meer problemen mee heeft, dat zijn de échte leugens van bestuurders. 'Weapons of Mass Destruction'-leugens. Het grootschalige afluisteren van burgers. En al die 'doofpot-affaires' die door 'Whistleblowers' en 'Wikileaks' naar buiten werden gebracht over grootschalige corruptie en malversaties van bestuurders en partijen bij (voor-) verkiezingen. En ik geef ze daarin eerlijk gezegd geen ongelijk!
Andermaal wijs ik in dat verband op de extreem bedenkelijke rol van wat ik hier inmiddels consequent de 'Legacy Media' noem. Zoals ik al enigszins verwachtte, zwijgen de 'Legacy Media' het bericht over inmenging van de CIA in de Franse verkiezingen van 2012 dood, ondanks de bewijzen die 'Wikileaks' daarvoor op het internet plaatste. En ik benadruk nog maar eens dat een redactie niet verplicht is dat nieuws te brengen. Het is dan ook niet liegen. Zelfs niet als men het gerucht dat de kandidaat van de Socialistische Partij door 'de Russen' werd 'gehackt', zonder spoor van bewijs, wél plaatst. Maar je kunt het burgers dan lastig kwalijk nemen dat ze die 'Legacy Media' dan gaan beschouwen als een integraal onderdeel van de 'War Party'. Als een propaganda-werktuig. En dat ze voor het échte nieuws het internet afspeuren, omdat die 'Legacy Media' niet 'evenwichtig' verslag doen, maar overduidelijk partijdig zijn.
Nog iets 'subtieler' was de mededeling in het NOS-Journaal, dat Oekraïne en Rusland een 'wapenstilstand' overeengekomen waren voor het oosten van Oekraïne, waar het de laatste tijd weer goed raak was! De realiteit is echter, dat die overeenkomst werd gesloten tussen vier landen. Ook Duitsland en Frankrijk. En dat die overeenkomst inhoudelijk neerkomt op een nieuwe bekrachtiging van het akkoord dat bekend staat als 'Minsk II'. Waar Oekraïne in de uitvoering niet aan mee wil werken. Rusland is daarbij, net als Duitsland en Frankrijk, geen 'partij', maar 'bemiddelaar'. Door Duitsland en Frankrijk niet te noemen, wordt impliciet ontkend dat die landen, dus de EU, net als 'de Russen', medeverantwoordelijk is voor het toezicht op de naleving van 'Minsk II', en de daarmee samenhangende wapenstilstand. Maar in de OVSE staan ze keer op keer toe dat 'Kiev', en de neofascistische strijdgroepen in Oekraïne, die wapenstilstand schenden. Terwijl ze nauwelijks moeite doen om 'Kiev' te bewegen tot het uitvoeren van de afspraken.
Dat is geen omissie van de kant van de NOS, maar onderdeel van een kwalijk patroon. Immers, daags nadat Frankrijk, Duitsland, Polen, en vertegenwoordigers van de toenmalige 'Maidan-oppositie' een akkoord hadden gesloten met Janoekovitch, stonden Frankrijk, Duitsland en Polen toe dat hun 'Fuck-The-EU'-vrienden een coup pleegden? Zonder dat ze zelfs maar het begin van een poging deden om hen aan die eerder gemaakte afspraak te houden? Daar is het dan wel gerechtvaardigd om te vragen of Frankrijk, Duitsland, en Polen, net als die 'oppositie', keihard hebben gelogen. En hoort een integere pers niet alleen die vraag te stellen, en op zoek te gaan naar bewijs voor een correct antwoord, maar ook de ontwikkelingen daarna kritisch te volgen.
Mijn stelling is niet dat je uiteindelijk niemand meer kunt geloven, en machteloos bent, omdat de 'War Party', gesteund door de 'Legacy Media', toch gewoon doen wat ze willen. Maar dat we onder dit soort omstandigheden een eigen verantwoordelijkheid hebben om vaker, en nadrukkelijker te vragen: 'Waarom?' Cui Bono? En feiten via sociale media met anderen te delen, en de discussie op te zoeken met medestanders, én tegenstanders. Al is dat laatste in een snel verder polariserende wereld geen gemakkelijke opgave! Je kunt die tegenstanders wel aanspreken op hun onwaarheden, maar de kans dat je antwoord krijgt is niet erg groot. Wat bij mij de indruk versterkt dat het geen simpele onwaarheden zijn, zoals Trump 'maar wat zegt', alsof hij in de kroeg zit, maar dat het toch wel degelijk doortrapte leugens zijn die ze ons proberen te verkopen.
Hoort, zegt het voort! Wordt onbezoldigd 'Dorpsomroeper', en help een burgerij in nood.