Jammerjoh

Website voor mensen die niet klagen

Grondwet

Steeds meer mensen lijken te denken dat Westerse democratieën hun succes danken aan het principe dat de meerderheid er de dienst uitmaakt.

Dat is echter een ernstige misvatting. Het 'Ei van Columbus' was de introductie van een Grondwet. Die 'Olifant in de Kamer' fungeerde als een 'verlichte despoot', en beperkte de ruimte van een parlementaire meerderheid, of vorst, om de samenleving zijn wil op te leggen.  Een geniale ingeving van de eerste liberale, cq humanistische denkers.

Landen in de 'Westerse invloedssfeer' zonder formele Grondwet zijn Engeland en Israël. Maar door de enorme verbreiding van de bestuurlijke praktijk, die wordt gedicteerd door het bestaan van een Grondwet die de macht van de overheid beperkt, is de ruimte om te manoeuvreren in die landen ook beperkt.

De bescherming van fundamentele, onvervreemdbare rechten staat om uiteenlopende redenen op de tocht. Machthebbers hebben er altijd lippendienst aan bewezen tijdens hun campagne, maar eenmaal op het pluche zochten ze niet zelden naar mogelijkheden om onder het toezicht van die 'Verlichte Despoot' uit te komen. Doorgaans zonder formeel te streven naar een Grondwetswijziging, maar door een beroep te doen op uitzonderlijke omstandigheden. Of gewoon stiekum.

Het draagvlak voor het terzijde schuiven van die 'Verlichte Despoot' groeit in de 'Westerse' landen. In niet onbelangrijke mate komt dat voort uit teruggekaatste propaganda, waar 'Westerse' landen zich tijdens de Koude Oorlog met succes afzetten tegen communistisch geregeerde landen en fascistische dictaturen, door de bevolking in die landen voor te houden dat democratisch bestuur, via verkiezingen, allerminst leidde tot chaos en gebrek aan regie. In die propaganda werd doorgaans nog wel het bestaan van een Grondwet, die de elementaire vrijheden van de burger in die 'Westerse' democratieën garandeerde, genoemd. Maar dan als een collectief gedeeld, vanzelfsprekend element. Niet als een 'Olifant in de Kamer' die slechts een bescheiden ruimte liet voor het openbaar bestuur om de samenleving haar wil op te leggen.

Die reutel, dat in een democratie de meerderheid bepaalt, komt nu terug om ons op te jagen. Met chaos en gebrek aan regie tot gevolg. Zowel in de beeldvorming naar landen zonder democratische traditie, als bij de eigen bevolking, dreigt een catastrofe. De aanname dat een meerderheid van de burgers per definitie kiest voor datgene wat het beste is voor allen, en de vrijheden van het individu onder alle omstandigheden zal beschermen, is een fundamentele fout.

De oorsprong van die aanname ligt in de menswetenschappen vanaf de jaren zestig, toen daar in brede kring werd uitgegaan van het idee dat de mens 'goed' werd geboren, en door de opvoeding werd gecorrumpeerd. Die 'tabula rasa' benadering bleek een elementaire misser van astronomische proporties. Zoals het 'equilibrium' in de economische modellen van de neo-klassieken, dat ook in de praktijk niet bestaat. Alleen in hun modellen.

De mens is niet 'van nature' geneigd tot 'het goede', en heeft een Olifant als huisdier nodig.

Go Back

Comment