Stel, je bent van beroep 'Financieel Geograaf'.
Totdat Ewald Engelen het strijdperk van de 'pratende hoofden' betrad, wist ik niet dat je daar je beroep van kon maken, maar het staat in de 'Nationale Beroepengids', dus het is een eerzame professie, voornamelijk voor de 'Non-Profit-sector'. In eerste instantie denk je aan 'iets met economie', maar als Engelen ergens een enorme bloedhekel aan heeft, dan zijn het economen, die hij aanduidt als: 'verkapte mathematici die worden afgerekend op publicaties in verkapte wiskundetijdschriften'. Nou heb ik zelf best bewondering voor serieuze mathematici, in een wereld die wordt begraven onder steeds 'luchtigere' disciplines, die het moeten hebben van hun 'netwerrken', subsidie en verkooppraatjes. Als kritiek op de economie als wetenschap slaat dat dus bij mij niet aan.
Als ik zelf kritiek heb op economie als wetenschap, dan is dat juist omdat ze zo vaak een véél te grote broek aantrekken. Tal van 'wetten' in die discipline zijn bewezen onjuist, maar worden desondanks jaar in, jaar uit, aan nieuwe lichtingen studenten verkocht als zijnde 'waar'. Wat in die kringen wil zeggen dat ze 'binnen het model' werken, en het 'model' redelijk in de buurt komt van de realiteit. In elk geval tot er weer eens een 'Black Swan' door het beeld schiet. En dan hangen de banken weer aan het infuus, of worden we ingehaald door een 'handelsoorlog' waar de 'modellen' niet op zijn ontworpen.
Ook na het lezen van wat een 'Financieel Geograaf' doet, ben ik niet veel wijzer. Maar de eerlijkheid gebiedt mij te bekennen dat ik dat met meer studierichtingen heb. En in die zin verbaasde het mij dan ook niet om in een column van Menno Tamminga te lezen dat verhoudingsgewijs veel 'langdurige werklozen' een 'HBO' of 'Universitaire' opleiding hebben genoten. Waar de overheid bij elke gelegenheid van de daken schreeuwt dat je vooral moet gaan 'studeren' om je toekomst veilig te stellen, en we ondertussen de 'vaklui' uit het buitenland halen om de inkomens van die beroepsgroep geforceerd te drukken.
Nadat ik een uitgebreide kritiek van Engelen in NRC las op de beslissing van de regering om geld te steken in de 'AirFrance-holding', begreep ik dat je als 'Financieel Geograaf' eigenlijk pleitbezorger bent voor 'Groene Belangen'. Op kosten van de belastingbetaler in geval van Engelen, die daarvoor ook al verschillende 'charme-baantjes' had die betaald werden door mensen die het geld binnenbrengen in de economie. Zoals de 'Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid', en kortstondig als 'columnist' voor het 'Magazine' van de 'Sociaal Economische Raad'. Maar door zijn anti-vakbondstoon was dat snel bekeken. Dus dan maar hoogleraar 'Financiële Geografie'.
In eerdere optredens was hij zichtbaar als 'Euroscepticus', en hij schreef een boekje met Marianne Thieme van de 'Partij voor de Dieren', met welke stroming hij ook wordt geïdentificeerd. En dan kan je je iets voorstellen bij zijn afschuw voor zoiets banaals als 'wiskunde', en 'Beta'-wetenschap. Waarmee ik niet de intentie heb om hem te diskwalificeren als 'pratend hoofd', maar ik ben zelf nog uit het hout gesneden van de meer klassieke kijk op wetenschap, als een soort onpartijdige scherprechter die zich verre houdt van politiek gekrakeel, en geen opportunistische onzin verkoopt. Ik vind het zelf ergerlijk dat je eigenlijk een soort 'handleiding' naast je televisie-fauteuil of krantenbank moet hebben liggen om te begrijpen vanuit welke hoek de wind waait als je ergens een polemisch stukje tekst tegenkomst van iemand die is behangen met wetenschappelijke status.
Er zijn nog steeds disciplines waarbij de persoonlijke voorkeuren, smaak en intuïtie strikt gescheiden zijn van het wetenschappelijk onderzoek. Waar de onderzoeker op gezette tijden zichzelf tegenkomt, omdat hij echt met heel zijn ziel en zaligheid dacht dat het 'zus' in elkaar stak, maar de 'data' zeggen dat het 'zo' is. Maar het gros van de disciplines die met enige regelmaat vertegenwoordigers afvaardigen richting 'Publiek Debat', vallen niet in die categorie. En dat is best ingewikkeld, omdat ze een uiteindelijk hoogst persoonlijke mening verkondigen, die niet veel zwaarder zou horen te wegen als uw of mijn mening, maar wel voorrang krijgt bij de redacties, vanwege de status.
Daarmee is dus niet gezegd dat Engelen er geen respectabele mening op na houdt. Maar waar hij vraagt of het geld dat dit kabinet stak in de 'AirFrance-Holding' niet beter besteed zou zijn als het gestoken was aan 'meer leraren' voor de klas, of 'betere en goedkopere kinderopvang', en het 'open houden van regioziekenhuizen', onderstreept hij alleen maar dat hij inderdaad weinig kaas heeft gegeten van economie. Slechts zijn laatste bestedingsdoel, een 'beter spoorwegennet' zou je nog kunnen zien als een concurrent, maar zelfs dan heb je het nog niet echt goed begrepen, vrees ik. Dat geld van Wopke Hoekstra gaat niet naar meer vliegtuigen, of meer luchtlijnen, maar naar het overeind houden van één van de 'backbones' van onze economie als handelsnatie. Prima punt van discussie, of dat de juiste koers is. Maar wat ben je voor demagoog als je stelt dat we het ook wel zonder de luchtvaart redden, als we maar meer leraren voor de klas hebben, goedkope kinderopvang, en lekker veel ziekenhuizen?
De pijn zit 'm bij Engelen in de doodsteek voor zijn 'Groene Ambities'. En het wordt echt de allerhoogste tijd dat we daar eens serieus over gaan praten, en niet alleen geld dat er niet is verbrassen, maar ook eens gaan nadenken over waar dat geld dan vandaan moet komen? Geheel afhankelijk van de vraag of die 'AirFrance-holding' het goed doet, of niet, kan dat geld dat we van toekomstige generaties hebben geleend door de staatsschuld te verhogen zelfs gaan renderen, en meer opleveren dan we er nu in steken. Engelen zal alles uit de kast trekken om te voorkomen dat dat gaat gebeuren. Maar stel nou dat we iedere werkloze hadden opgeleid tot 'Financieel Geograaf' van die centen, compleet met goede kinderopvang voor hun nageslacht, wat was dan het vooruitzicht? Voortaan geen gebrek aan 'Financieel Geografen' voor de klas. Okay. En verder?
Laten we eens beginnen met een lijstje maken waarop staat wat geld oplevert, na aftrek van alle kosten, en wat geld kost, per saldo. En dan nog eens terugkeren naar de vraag waar we het best in kunnen investeren, in die zin dat er een geprognosticeerd rendement kan worden gepresenteerd dat het gelukzalige gevoel van de 'liefdadigheid' overstijgt. Dan weten we tenminste waar we het over hebben.