Als de voortekenen niet bedriegen, staan we aan de vooravond van een ‘paradigmaverschuiving’ waar het de definitie en de rol van ‘geld’ betreft.
Voor de meesten van ons is geld vanzelfsprekend. Waarmee ik bedoel te zeggen dat we er niet echt over nadenken. Geld is nodig om voedsel te kopen, te zorgen voor een dak boven ons hoofd, en alles wat we nodig hebben om ons leven te veraangenamen. Mensen met een wat bredere visie op geld realiseren zich dat ze geld ook kunnen gebruiken om nog méér geld te verdienen. Door te ‘ondernemen’, te ‘investeren’, of te ‘beleggen’.
Als we teruggaan naar de ontstaansgeschiedenis van geld, dan zien we dat het nauw verweven is met het moment waarop de mens haar nomadische bestaan verruilde voor de vestiging in nederzettingen, waarbij landbouw en ‘verzamelen’ belangrijk werden, alsmede de verdediging van het collectief, dat niet langer de luxe had vijanden te ontlopen. Voordat u nu met een vermoeid wegwerpgebaar afhaakt: Dit is geen geschiedenisles. De schets van de wortels van een stelsel waar wij tot op heden de vruchten van plukken is hier relevant, omdat wij ons in de top bevinden van de boom die daaruit is voortgekomen, en de wortels die boom niet meer voeden. Ze zijn aangevreten, en wat nou als die boom omvalt?
Voor ons, in de top van die boom, met schitterende vergezichten, is geld niet langer een opslagmedium voor (de waarde van) arbeid, waardoor we de schokken van seizoengebonden activiteit kunnen opvangen, zoals in die ‘primitieve’ samenleving. Of een middel om de veiligheid en bestuurlijke capaciteit voor het collectief te verbeteren. Geld is ‘informatie’.
We zien het terug in de economische theorie, en de statistieken en modellen die het voortbrengt. En inmiddels kunt u er zelf ook niet meer omheen, waar geld met elke nieuwe dag meer een verzameling van ‘enen’ en ‘nullen’ in uiteenlopende ‘databases’ wordt. Ondersteund door contracten die niemand leest, en slechts een selecte groep juristen nog enigszins kan begrijpen. Wat maar weinigen lijken te begrijpen, is dat we daarmee terug zijn in de tijd waarin velen niet konden lezen en schrijven, en een overeenkomst tekenden met een ‘kruisje’. U mag universitair zijn opgeleid, maar in deze zin bent u vermoedelijk ‘ongeletterd’. Of, zoals u zelf zult zeggen: ‘Gemakzuchtig’. U vertrouwt erop dat de instellingen die onder controle staan van een overheid die wordt gevormd door mensen die ‘uit ons midden’ zijn gekozen, u geen oor aannaaien.
Om deze bijdrage niet onleesbaar te maken door een schets van het gelopen traject, en bewijzen dat u zich in slaap heeft laten sussen, volsta ik met een schets van de toekomst, in een tijd waarin er volop discussie is over het vervolg, na de ‘PetroDollar’. Geheel los van de discussies over de vraag of bepaalde plannen wel of niet ‘betaalbaar’ zijn. En zonder uitvoerig in te gaan op de technische details.
Wat gebeurt er, als u bulkt van het geld, maar niemand is bereid het te accepteren in ruil voor de goederen of diensten die u in uw bezit heeft? Dan is dat geld waardeloos. We kennen dat uit de literatuur en de hedendaagse praktijk door de voorbeelden van ‘hyperinflatie’. Al dan niet teweeg gebracht door manipulatie van economisch en militair machtige landen. Maar er is een andere trend in ontwikkeling die hier in zekere zin mee concurreert. Nationaal, én internationaal. En dat is het experiment in China met ’Social Credit’. In die vorm ligt het als het ware over het geld als transactiemiddel heen. Het staat erboven. Je bankrekening kan uitpuilen, maar bepaalde goederen of diensten die de overheid aanbiedt mogen simpelweg niet aan jou verkocht worden, omdat je beschouwd wordt als een ‘gevaar voor de samenleving’.
Vooral in de kringen van mensen die rijk zijn geworden in deze tijd, door de handel in ‘informatie’, opgeslagen in ‘waardepapieren’, ‘Bitcoins’ en ‘Rechten’, is dat ‘Vloeken-in-hun-Kerk’. En ik begrijp de weerstand, waar zo’n systeem ruime mogelijkheden biedt om te worden misbruikt door mensen die de controle hebben over die ‘blusdeken’. Anderzijds biedt het ook mogelijkheden om maatschappelijke processen te sturen ten bate van de gemeenschap, en is het in het ideale geval vele malen ‘transparanter’ dan de wijze waarop ‘geld-als-informatie’ wordt aangewend. In zijn ideale vorm is het een terugkeer naar de oorsprong van geld.
Voordat u mij er nu van beschuldigt een verlengstuk te zijn van het Chinese propagandabureau, en haar versie van ‘Big Brother’ te promoten, zou ik u met klem willen vragen even wat meer afstand te nemen. In ‘westerse’ landen bestaan actueel vergelijkbare systemen, maar die missen ‘richting’. Via boetes en ‘pluk-ze’ initiatieven, en de beperking van bewegingsvrijheid, en een diffuus systeem van belastingen, accijnzen, heffingen en subsidies wordt ook bij ons ijverig geknutseld, maar per saldo lukt het niet echt om de burger het gevoel te geven dat hij of zij degene is die daarvan profiteert, via een hechter collectief.
Het intrigerende van de ’Notre Dame’-brand is dat tal van puissant rijke burgers zonder begin van aarzeling de portemonnaie trokken, en afstand deden van tientallen, tot honderden miljoenen Euro’s tegelijk. Er is, zelfs op dat niveau, een sterk besef dat het meerwaarde heeft als de burger bijdraagt aan wat ons bindt. Maar van ‘Jan-met-de-Pet’, tot die meest succesvolle ‘verzamelaars’, is er grote scepsis over ‘de overheid’ als regulerend orgaan. Sla de krant maar op, en men foetert over een ‘machteloze’ overheid, die een labyrint aan regels en wetten heeft geschapen, teneinde de ’Staatskas’ te kunnen gebruiken als ‘pinautomaat’ voor zichzelf en hun vrienden. En geen gebrek aan geloofwaardige beschuldigingen.
Een overlappend systeem met ‘Social Credit’, zonder aan de geldstromen zelf te komen, is in zoverre een aantrekkelijk initiatief voor wat er nu is, al dan niet uitgebreid met ‘Bitcoin’, of gemodificeerd via een complex initiatief zoals ‘MMT’, dat het de potentie heeft om ‘eenvoud’ terug te brengen met een veel grotere mate van transparantie dan het systeem dat nu bestaat, en dat volgens een groeiend aantal deskundigen meer weg heeft van een ‘piramidespel’, dan van een solide basis voor een vreedzame, evenwichtige wereld. De ‘schoonheid’ van dat experiment is dat het niet uitdraait op directe of indirecte onteigening, of desastreuze bijwerkingen die het ‘sociale weefsel’ aantasten. Maar acceptatie, of afwijzing, staat of valt bij de kwaliteit van de normen die via dat systeem worden bevorderd, of ontmoedigd. Een ‘boete’ komt terecht in de ‘pinautomaat’ waar ‘Beleidsmakers’ hun ‘flappen’ uit halen. Het (tijdelijk) ontzeggen van toegang tot bepaalde gemeenschappelijke diensten (waaronder paspoort, rijbewijs en 'toegang' tot bestuurders) of ‘informatie’, komt die ‘Beleidsmakers’ niet ten goede, maar versterkt het signaal dat die diensten en ‘informatie’ er zijn voor mensen die zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheden.
Eenieder die getrouwd is met het idee dat ‘Wild-West’ een ‘natuurlijke staat’ is voor de mens, zal zich met hand en tand verzetten tegen enige beperking van hun ‘jachtterrein’, en zelfs met minachting spreken over de idiotie om die ‘Notre Dame’ te restaureren, terwijl je voor dat geld ook extra JSF’s kunt kopen, of snellere ‘HFT-computers’, ‘Teslas’ kunt subsidiëren, en elektriciteit kunt produceren voor ‘Bitcoin-Mining’. Blijkbaar is het jagersinstinct bij mij al overwoekerd door een verlangen naar een hogere vorm van beschaving, want ik heb wel wat met dat ‘culturele erfgoed’, en het vakmanschap dat erbij komt kijken om het te bewaren voor toekomstige generaties. En aandacht voor de wortels van het ‘transactie-systeem’, voordat ze volledig zijn weggerot, is geen overbodige luxe, als we stand willen houden als een productieve gemeenschap.