Heb je nou een opleiding nodig, of een diploma?
Direct na de geboorte van mijn zoon kondigde mijn vriendin aan dat ze met hem ging ‘zwemmen’. Iets esoterisch, over het scheppen van een harmonieuze overgang tussen de baarmoeder en het leven ‘op het droge’. Voor mijzelf was ik niet direct overtuigd, maar als het niet risicovol was voor de kleine, en mijn vriendin geloofde erin, terwijl we het ons konden veroorloven, waarom niet? Het is zo’n activiteit die geld kost, doorgaans ook is gesubsidieerd als aanvulling op de ‘eigen bijdrage’, en iemand die het begeleid, en het extra warme zwembad aanlegt en onderhoudt heeft weer werk. Nog afgezien van al die mensen die er op academisch niveau over ‘nadenken’, het bestuderen, en erover debatteren.
In hoeverre het mijn zoon heeft geholpen, of hem in de problemen heeft gebracht in vergelijking tot anderen die niet zo ‘harmonieus’ richting het ‘droge’ werden geleid, zou ik u niet kunnen vertellen. Wat ik wel weet, is dat mijn zoon geen begin van vrees voor water had, en als peuter van twee zonder begin van enige aarzeling op Ibiza in het ‘diepe’ sprong. Om vervolgens ‘zwemmend’ boven te komen. Anderhalf jaar later zwom hij met gemak vijfentwintig meter in een zwembad in Formentera. Maar toen hij via ‘schoolzwemmen’ op moest voor zijn diploma, was hij kansloos, omdat de ‘badmeester’ niet tevreden was over zijn ‘techniek’. Hij mocht als allerlaatste ‘afzwemmen’, en was er helemaal klaar mee.
Marike Stellinga las een boek van een collega van haar die bij de ‘Financial Times’ zijn dagelijks brood verdient, en ze schreef erover in haar column bij NRC, waar zij op de loonlijst staat. Na een diepgaande studie had Martin Sandbu de conclusie getrokken dat veel ‘lager opgeleide’ mensen zich in de steek gelaten voelden. Ze waren hun werk kwijtgeraakt, en stemden daardoor nu massaal op Trump, en voor de ‘Brexit’. Dat is wat kort door de bocht, maar waar het voor haar, en haar collega bij de ‘Financial Times’ een revelatie is, vrees ik dat hun opleiding daar de oorzaak van is. Ze hebben wel de diploma’s die hen toegang verschaffen tot ‘werk’, maar dat leidt bij hen af van de essentie. En dat zie je eerder steeds vaker. Hen valt niks te verwijten. Het probleem is eerder die ‘diploma-cultuur’ die ons het zicht ontneemt op wat verder ‘iedereen’ ziet. Ook waar men niet de capaciteit heeft om het in een logisch verhaal en een tekst te vatten die zelfs een academicus kan begrijpen. Dat is geen onnodig kwetsende ‘sneer’ richting academici, maar een ‘wake-up’ call.
Uiteindelijk gaat het erom of je een flink eind kunt zwemmen zonder te verdrinken.
De spagaat tussen ‘werkvloer’ (de vakmensen) en de ‘geschoolde’ laag erboven, wordt met elke dag groter. Inzicht komt te laat. Reparatie schiet tekort, en blijkt onvoorstelbaar duur. Of het blijft steken in de bestuurlijke wattendeken die is afgeladen met mensen die ‘Hoog’ zijn opgeleid, maar geen begin van praktijkervaring hebben. In kringen van ‘Vrijgestelden’ wordt geschamperd en afgegeven op ‘Trump’, terwijl men na ‘diepgaande studie’ van het ‘fenomeen’ volop ‘nadenkt’ en ‘vergadert’ over de beste manier om degenen die op hem stemmen weer ‘mee te nemen’. Zie ook mijn bijdragen van de afgelopen weken over de gedachten die leven onder ‘Vrijgestelden’ die hun inspiratie halen bij het ‘World Economic Forum’. Die ‘Vrijgestelden’ zijn hier niet slechts de ‘Hoog’ opgeleide medemens, maar ook de gesubsidieerde ‘Cultuurdragers’, en mensen die ‘links lullen’ en ‘rechts zakken vullen’. Waarbij ‘links’ dan staat voor de promotie van een waslijst aan ‘zweverige’ hobbies, en ‘Groene’ aderlatingen.
Anders dan die ‘Vrijgestelden’ menen, gaat het niet exclusief over de ‘deplorables’. Sterker nog, die zijn via een lappendeken aan gesubsidieerde ‘verzorging’ eerder terug te vinden in het kamp van Biden, als je het dan toch in die context wilt plaatsen. En in Europa is dat effect nog sterker, door het fijnmazige ‘Welfare-State’ netwerk. De scheuring is eerder tussen ‘Vakmensen’ en ‘Vrijgestelden’. Hier op mijn blog vraag ik u al vanaf het begin om na te denken over alle ‘gelul’. Als ik in NRC een ‘analyse’ tegenkom van de verschillen tussen de benadering van KLM, en van de ‘OV-bedrijven’, waarin de ‘redacteur’ een vergelijking maakt tussen piloten en machinisten op de trein, dan is dat een ‘analyse’ die bij ‘Vakmensen’ (en niet alleen de piloten en machinisten) de overtuiging voedt dat die ‘broodschrijver’ beter zijn schoolgeld terug kan gaan halen. Je kunt niet vrijblijvend zwetsen over dingen waar je geen verstand van hebt, zonder dat het consequenties heeft. Wat ‘bon ton’ is op de ‘Zoom-borrel’ met vrienden op de vrijdagmiddag, is ongeschikt voor het op gang brengen van een maatschappelijke discussie over nut en noodzaak. En de consequentie is dat ‘Vakmensen’ in hart en nieren, ongeacht hun opleidingsniveau, stoppen met uitleggen, en in ‘peilingen’ niet meer vertellen op wie ze zullen stemmen, om vervolgens te stemmen op hun eigen ‘Clown’. En waar de reactie van de ‘Vrijgestelden’ is om te proberen fraude en corruptie, en falende systemen buiten beeld te houden, bewijzen ze zichzelf, en de samenleving als geheel geen dienst.
Dit hele blog is een poging om die trend te stoppen. Omdat ik wil dat mijn kinderen, ‘Vakmensen’, en hun kinderen, die nog op school zitten, waar het lesmateriaal met elk nieuw jaar minder praktisch nut lijkt te hebben, een toekomst hebben die zeker niet minder is dan wat mijn generatie in de schoot geworpen kreeg door de generaties voor ons. En dan heb ik het niet over de materiële kant van de zaak, maar over elementair respect voor je medemens, die geen functie is van je bereidheid om hun ‘status’ als ‘minderheid’ luister bij te zetten, maar dat je op beslissende moment je ‘Borrel-waffel’ houdt, en dankbaar bent voor het vakmanschap van mensen die meer in de aanbieding hebben dan ‘slap geouwehoer’.
Het is zeker zo dat robotisering en automatisering velen met een ‘Vak’ uit de productiefaciliteiten hebben verjaagd. Maar degenen die met een luier om bij Amazon slavenarbeid verrichten, dat zijn niet de verdrongen ‘Vakmensen’. Naast groepen mensen die van huis uit al leerden dat je ‘recht’ hebt op een uitkering, en niet hoeft te werken, die vervolgens worden afgeknepen tot ze zich met frisse tegenzin in het ‘distributiecentrum’ van Bezos melden om de pakketjes uit China te sorteren, zijn het de mensen met een nutteloos ‘Diploma’. Die stemmen ‘Biden’. Niet ‘Trump’. De ‘Vakmensen’ die wél op ‘Trump’ stemmen, zouden best op iemand anders willen stemmen, maar die is er niet. Waarom niet? Omdat je kansloos bent in een systeem dat vereist dat je een ‘Diploma’ van de ‘Warparty’ kan overleggen alvorens je op een stembiljet komt te staan. Dat ‘Trump’ zich met zijn ‘geloofsbrieven’ als ‘Vastgoed-Miljardair’ naar binnen vocht, vinden die ‘Vakmensen’ prachtig! Is het leed voor de ‘Vrijgestelden’ nu geleden als ze hem het Witte Huis uit weten te slepen? Wat denkt u zelf?
Als Stef Blok in NRC laat weten dat hij vurig hoopt op herstel van ‘Amerikaanse Leiding’, dan ziet iedere ‘Vakman/Vakvrouw’ dat als de huilbui van een ‘gezel’ die in het ‘distributiecentrum’ werkt. Een ‘kneus’ met ‘Diploma’s’, maar niet in staat om voor zichzelf te denken, en te handelen. In ons eigen domein, in Nederland, in Europa, kom je daar nog mee weg. Maar dat is een kwestie van tijd, zo valt te vrezen. Mijn advies aan ‘Den Haag’ en de ingevangen ‘media’ zou zijn: ‘Leer nou van de fouten van anderen, en begin eens met anticiperen, inplaats van jaren te laat reconstrueren wat er fout ging’. Haal je hoofd uit die ’Statistieken’, waardoor je permanent met je rug in de rijrichting zit, en ontwikkel een visie die boven het niveau van de ‘Borrelpraat’ uitstijgt. Laat de cabaretiers maar vissen naar gemakzuchtig applaus, dat is hun vak, en broodwinning. Heerlijk voor een ontspannen avondje uit. Maar morgen weer serieus aan het werk.