Door de belangstelling van spirituele groepen is er in de klassieke wetenschap een zekere weerzin tegen de ‘Gaia-hypothese’.
Zie het maar als de ‘ultieme complottheorie’. Als een gevangenis waaruit we niet kunnen ontsnappen. Hooguit kunnen we het interieur ‘pimpen’ door wat met het meubilair te schuiven, en de schilderijtjes op een andere plek aan de muur te hangen. George Carlin, de libertaire Amerikaanse komiek, had ooit een sketch waarin hij zijn publiek voorhield dat de ‘zin van het leven’ wellicht was dat de aarde haar zinnen had gezet op plastic. En dus bracht ze de mens voort.
De term ‘Gaia’ is ontleend aan de Griekse mythologie, waarin ‘Gaia’ geboren werd uit chaos als ‘Moeder Aarde’. Feitelijk is de ‘Hypothese’ niet meer dan ‘Actie = Reactie’. Verander iets aan deze of gene ‘parameter’, en dat zal leiden tot een reactie binnen systemen die ermee verbonden zijn, wat een kettingreactie teweeg brengt, waardoor ‘Gaia’ verandert. Deels op onvoorspelbare wijze, omdat we de capaciteit niet hebben om het door te rekenen.
Bij het MIT zijn ze daar niet van overtuigd. Hun ‘World One’ computerprogramma spuugt nu sombere voorspellingen uit over wat ons als mensheid te wachten staat. Wat koren op de molen is van alle ‘Doomsday-profeten’. Maar wat nou als dat soort pogingen om grip te krijgen op onze toekomst een ‘Self-fulfilling Prophecy’ zijn? Zoals menigeen die kritisch staat tegenover uitgaven voor dingen die ‘BOEM!’ zeggen er op wijst dat als je je voorbereid op een oorlog, je die oorlog vroeger of later ook krijgt. Het was geen uitgemaakte zaak. Het was niet nuttig. Het was niet nodig. Maar het zat in de planning. Dus: ‘Pak aan!’
Sinds de betrekkelijke passiviteit van de religie als ‘uitleg’ plaats heeft gemaakt voor de aanmerkelijk ambitieuzere ‘zachte’ wetenschappers, die grossieren in denkbeelden over een ‘maakbare samenleving’, en het ene na het andere ‘model’ uit hun hoge hoed toveren, neemt de stabiliteit in de wereld niet echt zienderogen toe, om het maar vriendelijk uit te drukken. Hoewel ik niet zo nodig terug hoef naar religie als kalmeringsmiddel, zie ik zelf wel brood in een terugkeer naar passiviteit in die zin dat we meer beslissingen overlaten aan een ‘markt’.
Er is niks op tegen als we een stevige vloer onder die ‘markt’ leggen. Maar waar we nu getuige van zijn, is een potpourri aan initiatieven die zich een weg banen naar de ‘wetgevende macht’, en die per saldo ‘Moeder Aarde’ sommeren om van haar luie zitvlak af te komen, en zich ‘geëmancipeerd’ in te spannen om de productiviteit op te voeren. En dat lijkt mij niet zo’n goede ontwikkeling. Sterker nog, ik meen dat die egalitaire ‘alle hens aan dek’-benadering om de schepping te voltooien ons in grote problemen brengt. Met die computer van het MIT voorzie ik een terugkeer naar de ‘oersoep’ van complete chaos op golven van meer en meer wetgeving en beleid dat juist bedoeld is om de ‘puntjes op de i’ te zetten, en ‘weerstanden’ op te ruimen.
Een focus op bepaalde cynische groepen die op de achterhand ‘sturend’ op zouden treden, ontneemt ons het zicht op onze eigen rol. Een wolk Amerikaanse kranten en tijdschriften die gecoördineerd afstand nemen van uitspraken van Trump, die hen ervan beschuldigt een vijand van het volk te zijn, en aan de lopende band ‘nepnieuws’ te verspreiden, roept de vraag op waarom die publicaties dat nodig hebben? In principe zou de kwaliteit van hun analyses en verslaggeving toch afdoende moeten zijn om de lezers te overtuigen? In dezelfde geest is het vreemd dat ‘Facebook’ het kennelijk nodig vindt om met juridische stappen te dreigen tegen een website die het niet eens is met censuur op dat ‘sociale platform’. Maar als ‘Facebook’ overtuigd is van haar gelijk in deze, wat kan het hen dan schelen wat iemand anders daar van vindt?
Het zijn ‘communicerende vaten’ die het communiceren verleerd zijn. Men spreekt niet langer mét elkaar om uit problemen te komen, maar vooral óver elkaar. Een beetje meer respect voor ‘Gaia’ graag!