https://jammerjoh.com/entries/general/baarmoederComments on post: BaarmoederVivitiCMS2020-01-15T09:59:28+01:00Jammerjohtag:jammerjoh.com,2020-01-15:/entries/1249764#comment_11079Comment by Willem2020-01-15T08:17:17+01:002020-01-15T08:17:17+01:00Dank voor je bijdrage Jake. Je sprak over de rationele mens, die maar beter kan oppassen met wat hij zegt tussen een volk van extremisten. Dat deed me denken aan Baudelaire’s gedicht ‘De Albatros’, dat ik hieronder gekopieerd heb.
De albatros vind ik een goede vergelijking met de rationalist die, in zijn vergezichten, heeft kunnen zien hoe de toekomst er min of meer voor de bemanning van een schip uit gaat zien, want de albatros kan zien of het schip dat over de zeeën vaart gevaar loopt om op de klippen te lopen. Maar om die wijsheid aan de bemanning te kunnen vertellen moet de albatros eerst wel dalen tot het niveau van de bemanning. En misschien heeft de albatros daar wel helemaal geen zin in. Want dalen tot een lager niveau maakt de bijziende albatros duizelig, claustrofobisch en misselijk tegelijk omdat het het uitzicht wat de bijziende albatros zag in de hoge luchten noodzakelijkerwijs verkleind moet worden tot het het uitzicht van de bemanning: klein en dichtbij, lomp en vol bedrog. Bovendien is het maar de vraag of de albatros, nadat hij gedaald is, in staat zal zijn om daarna weer tot grotere hoogten te rijken. Een natuurlijke weerstand van wat hij zag kan de albatros zo vleugellam maken, dat hij nooit meer uit zichzelf kan vliegen.
Maar stel dat de albatros in zijn meelevendheid met de bemanning toch besluit te dalen omdat hij het naderende gevaar wil voorkomen op het schip, dan is niet gezegd dat zijn adviezen hem in dank zullen worden afgenomen. En dat geldt zeker voor de bemanningsleden die gezien worden als de experts over welke koers gevaren moet worden. In plaats van naar de albatros te luisteren zien ze in de albatros een geduchte concurrent die hen het brood uit de mond komt stoten, waardoor ze noodzakelijkerwijs gedwongen zijn te stellen dat ze het gekrijs van de albatros niet kunnen verstaan. Of ze zullen de albatros honen over zijn ‘theorieën’ over dat wat komen gaat. En als ook dat niet helpt, zullen ze er alles aan doen om hem de mond (of in de albatros’ geval, zijn snavel) te snoeren.
Het lot van de albatros die daalt tot de hoogte van een schip, is het lot van de dichter schreef Baudelaire. Maar het is ook het lot van de dissidente schrijver die rede in een irrationele wereld probeert te pompen en die als dank daarvoor verzwegen, gehoond en gemeden wordt als de pest.
Maar wellicht zullen toekomstige generaties wel wat doen met de adviezen van de albatros en dat is dan denk ik ook alles waar je als rationeel denker tussen een massa aan extremisten (veelal geduid als ‘expert’) op kunt hopen.
Baudelaire zegt het allemaal veel beter, en met excuses voor de pessimistische toon...
De albatros
Vaak vangt het scheepsvolk, om verveling te verdrijven, De vogel albatros die op zijn wieken wijd, Als lome reisgenoot, elk schip nabij kan blijven Dat over 't bitter diep der oceanen glijdt.
Maar amper prest men hem om op het dek te landen, Of deze vorst van het azuur sleept gelijk twee Peddels zijn grote, witte vleugels tot zijn schande Grotesk en zielig aan weerszijden met zich mee.
Gevleugeld reiziger, nu krachteloos, onhandig! Komiek en lelijk ook, voorheen zo'n lust voor 't oog!
De een brandt met een pijp zijn snavel en de ander Hinkt honend het onmachtig dier na dat eens vloog!
De Dichter is gelijk die prins der hemelsferen, Hij die met storm verkeert, lacht boog en schutter uit; Gebannen aan de grond, waar spotters hem kleineren, Wordt hij door reuzenwieken in zijn gang gestuit.tag:jammerjoh.com,2020-01-15:/entries/1249764#comment_11082Comment by Jake2020-01-15T09:59:28+01:002020-01-15T09:59:28+01:00Apart dier, die albatros, met zijn uitzonderlijke vliegbereik, maar zo lomp op de grond. Leuke associatie met de rationele mens. Maar de albatros is een aparte diersoort, en de rationele mens is gewoon een mens tussen de mensen. Waar hij of zij de ene keer rationeel denkt en handelt, kan diezelfde mens in een volgende situatie lomp en onhandig uit de hoek komen, zonder na te denken over de consequenties. Van onszelf denken we altijd dat we overwegend rationeel zijn, terwijl we bij nadere beschouwing bepaalde informatie hebben laten liggen die cruciaal is. Of ‘vergeten’ bepaalde bronnen te raadplegen, louter en alleen omdat we er geen ‘affiniteit’ mee hebben, terwijl we ergens wel beseffen dat het de kwaliteit van onze besluiten negatief beïnvloedt.
Eén van de thema’s die mij na aan het hart liggen, is dat mensen die van zichzelf zeggen dat ze zuiver rationeel handelen, waarmee ze bedoelen: rekenkundig, vrij van sentimenten en ‘belang’, zich in duizend bochten wringen om het model waarbinnen ze ‘rekenen’ schoon te houden. Doorgaans met als excuus dat ‘iedereen weet’ dat het model juist is, en ‘sorry’, maar als je dát niet begrijpt, dan valt er met jou niet te discussiëren. Dan hou je jezelf voor de gek als het systeem waar je invloed op uit wilt oefenen door mee te praten oneindig complex is. Zoals de mens, en een groot aantal natuurlijke processen, om nog maar te zwijgen over kosmische processen. Zonder dat ik beweer dat je slechts kan zwijgen zolang je niet alle feiten paraat hebt. Maar wat meer nederigheid zou ons sieren.
Dank voor weer een belangrijke aanvulling, Willem!
Jake.